Ademhalingsstelsel

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Het ademhalingsstelsel, ademhalingssysteem of ademhalingsapparaat is een biologisch systeem dat bestaat uit speciale organen en structuren die worden gebruikt voor gasuitwisseling (zoals zuurstof en koolzuurgas) bij dieren en planten.

Inleiding

De anatomie (bouw) en fysiologie (werking) die dit mogelijk maken, is heel erg gevarieerd, en is afhankelijk van de grootte van het organisme (dier of plant). Het hangt ook af van de omgeving waarin het leeft en zijn evolutionaire geschiedenis. Bij landdieren vindt je het ademhalingsoppervlak meestal als bekleding van de longen. Gasuitwisseling in de longen vindt plaats in miljoenen kleine luchtzakjes; bij zoogdieren en reptielen worden deze longblaasjes genoemd, en bij vogels staan ​​ze bekend als atria. Deze microscopisch (piep)kleine luchtzakjes hebben een zeer rijke bloedtoevoer, waardoor de lucht via het dunne wandje van het luchtblaasje in nauw contact komt met het bloed. Het zijn zeg maar de 'overlaadstationnetjes' van gassen van de in- en uitgeademde lucht naar het bloed en omgekeerd. De luchtzakjes wisselen gas uit met de buitenomgeving via een systeem van luchtwegen, of holle buizen, waarvan de grootste de luchtpijp is, die zich in het midden van de borstkas vertakt in de twee belangrijkste bronchiën. Deze komen de longen binnen waar ze vertakken in steeds smallere bronchiën die vertakken in talrijke kleinere buizen, de bronchiolen. Hetzelfde dus als een boomstam die takken heeft die steeds kleiner worden tot de twijgen aan toe. Bij vogels worden de bronchiolen parabronchiën genoemd. Het zijn de bronchiolen of parabronchi die over het algemeen uitmonden in de microscopisch kleine longblaasjes bij de zoogdieren en de atria bij vogels. Lucht moet vanuit de omgeving in de longblaasjes of atria worden gepompt door het ademhalingsproces waarbij de ademhalingsspieren aan het werk zijn.

Ademhalingssysteem bij de mens (En)

Vissen en waterdieren

Bij de meeste vissen en een aantal andere waterdieren (zowel gewervelde als ongewervelde dieren) bestaat het ademhalingssysteem uit kieuwen, die ofwel gedeeltelijk of volledig uitwendige organen zijn, en die contacht hebben met het water. Dit water stroomt op verschillende manieren over de kieuwen. Gasuitwisseling vindt plaats tussen het water en het bloed in de kieuwen die bestaan ​​uit dunne of zeer platte plaatjes die een zeer groot oppervlak hebben en vol zitten met piepkleine vaatjes die in contact staan met het water waarin de gassen zich bevinden.

Andere dieren

Andere dieren, zoals insecten, hebben ademhalingssystemen met zeer eenvoudige opbouw, en bij amfibieën speelt zelfs de huid een belangrijke rol bij de gasuitwisseling.

Planten

Planten hebben ook ademhalingssystemen, maar de richting van de gasuitwisseling kan tegengesteld zijn aan die bij dieren. Het ademhalingssysteem in planten omvat een opbouw zoals huidmondjes, die in verschillende delen van de plant worden aangetroffen. Bij de grotere planten, struiken en bomen zitten ze in de bladeren. Bomen en planten worden dan ook niet voor niets de longen van de aarde genoemd.