Derde Franse Republiek

(Derde) Franse Republiek (Troisième) République Française
Hoofdstad	Parijs
Talen	Frans
Bestuursvorm	Unitaire parlementaire republiek
Volkslied	La Marseillaise
Portaal Frankrijk en Geschiedenis

De Derde Franse Republiek was een periode in de geschiedenis van Frankrijk tussen 1870 en 1940. Tijdens deze 70 jaar was Frankrijk voor de derde keer in haar geschiedenis een republiek. Eerder bestonden al de Eerste Franse Republiek (1792-1804) en de Tweede Franse Republiek (1848-1852). De Derde Franse Republiek was de opvolger van het Tweede Franse Keizerrijk. Het ontstond tijdens de Frans-Duitse Oorlog toen keizer Napoleon III gevangengenomen werd.

In het begin van het vrij onrustig in de republiek. De Frans-Duitse Oorlog duurde tot 1871 en zorgde voor grote economische problemen. Ook was er sociale onrust, voornamelijk tijdens de Commune van Parijs in 1871. Het duurde tot 1875 toen de republiek een grondwet had. Vanaf die tijd ging het juist erg goed met de republiek. De republiek ontwikkelde zich tot een democratie en werd welvarend. Deze periode wordt de Belle époque genoemd en duurde tot het begin van de Eerste Wereldoorlog, waarin de kunst erg opleefde. Tijdens de Eerste Wereldoorlog leed Frankrijk heel erg. Na de oorlog brak opnieuw een vrij welvarende periode aan, maar deze was ook onrustig.

De Derde Franse Republiek kwam ten einde in 1940. Toen viel Nazi-Duitsland Frankrijk binnen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het noorden van Frankrijk werd bezet, terwijl het zuiden Vichy-Frankrijk werd. Na de oorlog werd de Vierde Franse Republiek opgericht.

Achtergrondinformatie

Om de Derde Franse Republiek te begrijpen, moet een beetje achtergrondinformatie weten. Sinds de Franse Revolutie ging Frankrijk een vrij instabiele periode tegemoet. In de 19e eeuw veranderde het land dan ook vaak van staatsvorm. Het land schakelde steeds tussen republiek, koninkrijk (onder het huis Bourbon) en keizerrijk (onder het huis Bonaparte). In 1848 werd de monarchie afgeschaft, waardoor de Tweede Franse Republiek begon. Deze republiek kwam vier jaar later al weer ten einde, toen het Tweede Franse Keizerrijk onder Napoleon III werd gesticht.

Toch waren er tijdens het keizerrijk al veel voorstanders van de republiek. Zij werden "republikeinen" genoemd. Tussen 1852 en 1870 groeide het aantal republikeinen. Ondertussen nam het aantal royalisten en bonapartisten af. De royalisten wilden het huis Bourbon terug en de bonapartisten wilden Napoleon III behouden. Dit had er vooral mee te maken dat zowel het huis Bourbon als het huis Bonaparte niet echt een populaire troonopvolger had.

Verloop

Ontstaan

De republiek werd uitgeroepen in het midden van de Frans-Duitse Oorlog. In 1870 verklaarden Frankrijk en Pruisen (gesteund door veel Duitstalige landjes) elkaar de oorlog. De Franse keizer Napoleon III dacht dat hij Pruisen aankon, maar de Duitsers bleken te sterk te zijn. Na enkele weken gaf Napoleon III zich over aan Pruisen en werd gevangengenomen. Dit leidde tot paniek in het Tweede Franse Keizerrijk, aangezien er geen leider meer was. In deze paniek besloten de republikeinen hun kans te grijpen. Napoleon III had in de jaren daarvoor al veel macht ingeleverd. Ook was hij steeds onpopulairder geworden. Op 4 september 1870 werd de republiek uitgeroepen en de monarchie afgeschaft. Dit betekende het begin van de Derde Franse Republiek.

Napoleon III werd later door Pruisen vrijgelaten en leefde tot zijn dood in 1873 in Engeland. De rest van de keizerlijke familie vertrok ook naar Engeland. Nadat de republiek werd verklaard, ging de oorlog gewoon door. Het Duitse leger trok naar Parijs en nam Versailles in. In het kasteel van Versailles werd de Pruisische koning, Wilhelm I, tot keizer van Duitsland gekroond. Hierdoor werden alle Duitstalige landjes in één land verenigd en ontstond het Duitse Keizerrijk. Voor Frankrijk betekende dit een grote nederlaag. Het land moest de regio Elzas-Lotharingen aan Duitsland afstaan.

Chaos en revolutie

Tijdens de eerste verkiezingen kwamen onverwachts de royalisten (voorstanders van de monarchie) aan de macht. Hoewel sommige royalisten van Frankrijk weer een koninkrijk wilde maken, zagen de meeste dit niet zitten. Zij besloten zich tevreden te stellen met de republiek. In plaats daarvan sloten ze vrede met Duitsland. De nieuwe regering besloot meteen de belastingen te verhogen. Dit kwam op een slecht moment, aangezien in Frankrijk een grote economische crisis gaande was. Hierdoor was er veel armoede en werkloosheid.

De inwoners van Parijs waren zo woedend dat zij in opstand kwamen. Zij wisten succesvol de regering en het parlement uit Parijs te verjagen naar Versailles. Ook namen zij de controle over van Parijs en stichtten de Commune van Parijs. Dit was een revolutionaire regering die tussen maart en mei 1871 over de stad heerste. De commune van Parijs werd voornamelijk gesteund door anarchisten, communisten, socialisten en jakobijnen. Het leger wist na drie maanden de macht terug te krijgen over Parijs.

Belle époque

Rond 1875 keerde de rust terug in Frankrijk. Dat jaar werd de grondwet aangenomen, waar lang over werd vergaderd. De liberalen en conservatieven waren het namelijk niet met elkaar eens. Het grootste punt van discussie was de macht van de president. Uiteindelijk werd er gekozen voor een parlementaire republiek, waarin de president alleen een symbolische functie (weinig macht) had. De regering werd gevormd door een raad van ministers en een premier. Daarnaast kwam er een parlement bestaande uit twee kamers:

• De Kamer van Afgevaardigden; die rechtstreeks door het volk gekozen werd iedere vier jaar. Alle mannen hadden algemeen kiesrecht en konden stemmen in deze verkiezingen.
• De Senaat; die indirect gekozen werd. Vooral landelijke, conservatieve gemeenten hadden invloed op de Senaat. Een senator werd voor een periode van negen jaar gekozen.

Op deze manier werden zowel de conservatieven als de liberalen tevredengesteld.

In de tijd kwamen ook allerlei kranten en tijdschriften op. Deze konden zich ook vrij over de politiek uitspreken. De Derde Franse Republiek had namelijk een vergaande mate van persvrijheid. Ook ontstonden er steeds meer sociale bewegingen, zoals de arbeidersbeweging. Arbeiders konden demonstreren en protesteren voor betere arbeidsomstandigheden. De republiek had eerst een conservatieve regering. Over de jaren werd de regering steeds liberaler. In plaats van één partij werkten verschillende partijen vaak samen. In de jaren die volgden kwam er een scheiding tussen kerk en staat.

In dezelfde periode kreeg Frankrijk steeds meer koloniën. Hierdoor had Frankrijk na het Verenigd Koninkrijk het grootste koloniale rijk ter wereld. Frankrijk kreeg in deze periode ook betere banden met de Britten. Ondertussen ging het economisch steeds beter met Frankrijk. Frankrijk werd daarnaast een centrum voor kunst en cultuur. Deze rustige, welvarende en kunstzinnige periode wordt ook wel de Belle époque genoemd en duurde tot aan de Eerste Wereldoorlog.