Jean Meslier
| Jean Meslier | |
.jpg)
| |
| Jean Meslier (gravure gepubliceerd in 1802). | |
| Algemene informatie | |
| Geboren | 15 juni 1664 |
| Geboorteplaats | Mazerny |
| Overleden | 17 juni 1729 (op 65-jarige leeftijd) te Étrépigny |
| Nationaliteit |  Frankrijk
|
| Werk | |
| Beroep | Filosoof, schrijver, katholiek pastoor |
| Stroming | Atheïsme, vrij denken |
| Bekende werken | Het Testament |
Portaal  Filosofie
| |
Jean Meslier, of Mellier, werd geboren in Mazerny in Frankrijk op 15 juni 1664. Hij is een Franse katholiek pastoor en filosoof van de Verlichting, parochiepriester van Étrépigny in het aartsbisdom Reims, waar hij stierf op 17 juni 1729.
Ontdekking en inhoud van Het Testament
Hij werd eigenlijk pas bekend door Voltaire. Na Mesliers dood vond men een manuscript in zijn huis dat hij Het Testament had genoemd. Een tekst waarin de priester resoluut beschrijft hoe hij zijn atheïsme beleed en beleefde, en ook een radicale kritiek leverde op de onrechtvaardigheden in de samenleving van zijn tijd.
Als afgezonderd denker, die ideeën voedde die hij niet kon uitwisselen, had hij een bibliotheek die, naast de Bijbel, bestond uit werken van de kerkvaders en de verslagen van de concilies, van Latijnse auteurs als Titus Livius, Seneca, Tacitus, Flavius Josephus en ook van Montaigne, Vanini, La Bruyère, La Boétie, Blaise Pascal, Nicolas Malebranche, François Fénelon en uit het Historisch en Kritisch Woordenboek van Bayle.
Opmerkelijk is dat Mesliers in zijn teksten de Franse Revolutie voorspelt en, veel verder, het utopisch socialisme, het materialisme, het communisme en het anarchisme. Zijn filosofische 'testament' maakt hem tot een voorloper van de Verlichting van de hoogste orde.
Niemand in zijn parochie (werkplek van Mesliers) wist hoe hij werkelijk dacht over het katholieke geloof. In het testament staat:
|
Ik beschouw het geloof als niets meer dan dwaling, het zijn leugens en bedrog en ik nodig mijn collega's in dezelfde adem uit het christendom te verlaten ... — Jean Meslier
|
|
Hij valt de christelijke religie dus rechtstreeks aan. Uit angst voor afstraffing tijdens zijn leven publiceert hij als het ware na zijn dood het stuk. Hij wil dat zijn lezers proberen hem te weerleggen en, als ze dat niet kunnen, het met hem eens te zijn.
Kritiek op religie, Bijbel en kerk
Hij verafschuwt de beelden in de kerk (net als een eeuw voor hem de beeldenstorm er was) en beschuldigd mede-priesters ervan dat zij de Bijbel naar eigen goeddunken interpreteren (als het ware naar hun hand zetten), hun greep op het volk behouden door angst als middel te gebruiken en een medeplichtig stilzwijgen te bewaren tegenover het misbruik van de groten.
Toch is zijn kijk op het geloof eerder humanistisch. In zijn ogen is de rol van priesters om te onderwijzen.
Mesliers testament is verdeeld in acht delen. Elk deel heeft als doel de ijdelheid en valsheid van religies te bewijzen volgens dit plan:
- Het zijn slechts menselijke uitvindingen.
- Geloof, blind vertrouwen, is een principe van dwalingen, illusies en bedrog.
- Onwaarheid over "vermeende goddelijke visioenen en openbaringen".
- "IJdelheid en valsheid van de zogenaamde profetieën van het Oude Testament".
- Fouten in de leer en moraal van de christelijke godsdienst.
- Het christelijk geloof staat misbruik en tirannie door de machthebbers toe.
- Onwaarheid over het “veronderstelde bestaan van goden”.
- Misvatting over spiritualiteit en onsterfelijkheid van de ziel.
Misvatting over spiritualiteit en onsterfelijkheid van de ziel
Een van de belangrijkste stellingen in dit omvangrijke werk is een poging van hem het bestaan van God te weerleggen. Mesliers eerste argument is dat God niet duidelijk aanwezig lijkt te zijn. Als God echt van ons houdt en aanbidding wil, waarom laat Hij zich dan niet duidelijk zien zodat er geen twijfel mogelijk is?
Het zijn vragen waar veel mensen vandaag de dag ook nog mee worstelen. Maar in zijn tijd moet dat nog veel heftiger zijn geweest. Mesliers stelt: als je niets kunt waarnemen (zien, horen, voelen, ruiken, proeven) dan is het er niet. Zelfs de 'ziel' ziet hij als materieel en sterfelijk.
Ook bekritiseerd hij de Bijbel: Zijn de verhalen en wonderen wel echt gebeurd en kloppen de getuigenissen van de toenmalige schrijvers? De Bijbel is vaak overgeschreven (en later herdrukt). Zijn daar fouten en eigen interpretaties in geslopen?
Meslier is van mening dat de komst van Jezus onze wereld niet heeft verbeterd; kwaad en zonde zijn nog steeds aanwezig, en worden zelfs erger, onder christenen en andere mensen.
Invloed van zijn gedachtengoed
Bovenstaande is maar een kleine greep uit (en samenvatting) van wat hij in Het Testament beschreven heeft.
Het moge duidelijk zijn dat in zijn tijd dit gedachtegoed als gevaarlijk werd beschouwd. De kerk had immers een enorme invloed op de cultuur, politiek en samenleving.