Peter I van Joegoslavië

Peter I Karađorđević (Belgrado, 11 juli 1844 – Belgrado, 26 augustus 1921) was de laatste koning van Servië tussen 1903 en 1918 en de eerste koning van Joegoslavië tussen 1918 en 1921. Peter I behoorde tot het huis Karađorđević.

Levensloop

Jeugd

Peter in 1865

Peter was de zoon van Alexander Karađorđević en zijn vrouw Persida Nenadović op 11 juli 1844. Zijn vader was vorst van Servië tussen 1842 en 1858. Hierdoor was Peter de kleinzoon van de Servische vrijheidsstrijder Karađorđe. Bij zijn geboorte was het niet te verwachten dat Peter ooit koning zou worden. Hij had namelijk een oudere broer die eerste in lijn van troonopvolging was. Zijn broer overleed echter drie jaar na de geboorte van Peter. Hierdoor werd Peter de eerste in lijn van troonopvolging.

Tijdens zijn jeugd woonde Peter vaak in Belgrado en Topola. Nadat zijn vader in 1858 van de troon werd gestoten, vertrok Peter naar Genève, waar hij naar de middelbare school ging. In 1861 trok hij vervolgens naar Parijs, waar hij verder ging studeren. Hij heeft één jaar aan een militaire academie gestudeerd. Nadat hij geslaagd was, bleef hij in Parijs wonen. Hij verdiepte zich in fotografie, schilderkunst, literatuur, filosofie en politiek. Peter was een liberalisme en vertaalde een werk van John Stuart Mill in het Servisch.

Toen de Frans-Duitse Oorlog in 1870 uitbrak, ging hij het Franse leger in. Hij was luitenant in het leger en vocht in de slagen van Orléans en Villersexel. Ook was hij betrokken bij de Commune van Parijs, maar het is onduidelijk wat hij precies daar deed.

Terug naar de Balkan

Peter in 1875

Het Ottomaanse Rijk had grote delen van de Balkan in bezit, maar was in verval. In 1875 kwamen de Balkanvolkeren in opstand tegen de Ottomanen onder andere in Bosnië. In Bosnië woonden ook veel Serviërs, waardoor Peter besloot om in Bosnië tegen de Ottomanen te vechten. Peter voerde een guerrillaoorlog. De Servische koning Milan I wilde Peter vermoorden, waarna Peter terugtrok naar Oostenrijk-Hongarije. Het Servische volk was erg verdeeld; sommige Serven steunden Milan I, terwijl anderen Peter steunden. Om het nog ingewikkelder te maken waren er ook Serven die Oostenrijk-Hongarije steunden. Peter besloot een oorlog te voorkomen door naar Oostenrijk-Hongarije te gaan. Hij probeerde de strijd met Milan I te beëindigen, maar dit mislukte.

In 1883 vertrok Peter naar Cetinje; de hoofdstad van het vorstendom Montenegro. Hier trouwde hij met de oudste dochter van Nicolaas I; Zorka van Montenegro. Dit huwelijk zorgde voor veel conflicten in de regio. Montenegro en Servië kregen ruzie. Ook Rusland en Oostenrijk-Hongarije waren niet blij met het huwelijk. In 1885 overleed Peters vader, waardoor hij ook het hoofd van het huis Karađorđević werd.

Ondertussen was koning Milan I opgevolgd door koning Alexander Obrenović. De familie Obrenović werd in Servië steeds minder populair. Hij kreeg ruzie met het parlement en had geen troonopvolger. Een aantal parlementsleden besloten om samen te zweren. In juli 1900 drongen zij het paleis binnen en vermoordden de koning en koningin. Deze gebeurtenis wordt de Meicoup genoemd. Servië gebruikte toen nog de Juliaanse kalender, waardoor de coup niet in juli, maar in mei plaatsvond. Door de coup werd Peter koning van Servië. Alexander had namelijk geen kinderen of directe familie, waardoor Peter I als beste troonopvolger gezien werd.

Koning van Servië

Peter I op weg naar zijn kroning in 1904

De moord op koning Alexander zorgde voor veel woede in Europa. onder andere de Britten waren er niet blij mee. Desondanks werd Peter I tot koning van Servië gekroond op 21 september 1904. Overigens was dit de eerste keer dat er een ceremonie plaatsvond voor de koning in de moderne Servische geschiedenis. De kroning van Peter I werd gezien als het begin van een nieuwe periode voor Servië. Het was ook 100 jaar geleden dat de Eerste Servische Opstand plaatsvond. Hoewel het een belangrijk moment voor Servië was, kwamen er alleen afgevaardigden uit Montenegro en Bulgarije naar de ceremonie. Alle andere landen lieten het afweten. Voor de kroning werden speciaal nieuwe kroonjuwelen en een nieuwe kroon gemaakt.

Onder de regeerperiode van Peter I werd Servië een stuk groter. De koning wist namelijk een gebied in het zuiden van Servië te veroveren, de Sandžak en Kosovo. Ook kreeg Servië goede banden met Rusland en Frankrijk. Koning Peter I wilde Servië een modern land maken naar westers voorbeeld. Hij wilde van Servië een constitutionele monarchie maken, zoals Nederland en België. Hierdoor kwam er een nieuwe grondwet die op de Belgische grondwet was gebaseerd. De macht van de koning werd teruggedrongen en er kwam meer democratie. Ook kwam er vrijheid van meningsuiting en persvrijheid. Servië was tussen 1903 en 1914 het meest vrije land op de Balkan. Ook ging het economisch en cultureel goed met Servië. Deze periode wordt vaak de "Servische Gouden Eeuw" genoemd.

Eerste Wereldoorlog

Een standbeeld van Peter I

Koning Peter I bemoeide zich weinig met de Eerste Wereldoorlog. Hij bezocht het leger een paar keer om de soldaten moed in te spreken. De koning was tegen die tijd al erg oud. In de winter van 1916 ging het zo slecht met hem, dat hij naar Korfoe vertrok. Hier zou hij de rest van de oorlog blijven. Servië was toen grotendeels bezet door Oostenrijk-Hongarije. Vanuit Korfoe leidde Peter I de "Servische regering in ballingschap" tot het einde van de oorlog.

Koning van Joegoslavië

Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog vielen zowel Oostenrijk-Hongarije als het Ottomaanse Rijk uiteen. Er ontstond vervolgens de vraag wat er met de volkeren op de Balkan gedaan moest worden. Al in de 19e eeuw was er het idee van een "Balkanfederatie". Dit zou een land zijn waarin alle Balkanvolkeren woonden. Dit idee werd vervolgens gebruikt voor het koninkrijk Joegoslavië, wat toen nog het "koninkrijk der Slovenen, Kroaten en Serven" heette. Peter I werd de eerste koning van dit land.

Drie jaar later, in 1921, overleed Peter I op 77-jarige leeftijd. Hij werd vervolgens opgevolgd door koning Alexander I. Peter I werd in het koninkrijk Joegoslavië als held gezien. Er waren drie steden naar hem vernoemd en veel andere steden hadden monumenten. Veel van deze monumenten zijn na 1945 verwijderd, toen Joegoslavië communistisch werd. Sinds enkele jaren zijn veel van deze monumenten weer teruggeplaatst. In Parijs is er ook een boulevard naar de koning vernoemd; de Avenue Pierre 1er de Serbie. In 2018 werd er een film over het leven Peter I gemaakt.

Huwelijk en kinderen

Peter I trouwde in de zomer van 1883 met prinses Zorka van Montenegro. Het koppel had vijf kinderen:

• Helen
• Milena
• George
• Alexander
• Andrej

Zijn vrouw overleed tijdens een bevalling in maart 1890.