Actiniden

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

De actinoïde, ook wel actinide serie omvat de 15 metallische chemische elementen met atoomnummers 89-103, (actinium tot lawrence) in het Periodiek Systeem van de scheikunde. De actinoïde serie kreeg zijn naam van het eerste element in de serie, actinium. Het (informele) chemische symbool An wordt gebruikt in algemene discussies over actinoïde chemie om te verwijzen naar een actinoïde.

Enkele eigenschappen van actiniden (De massa van de meest langlevende isotoop staat tussen rechte haken)

Element	Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr
Atoomnummer	89	90	91	92	93	94	95	96	97	98	99	100	101	102	103
Afbeelding
Massagetal	[227]	232.0377(4)	231.03588(2)	238.02891(3)	[237]	[244]	[243]	[247]	[247]	[251]	[252]	[257]	[258]	[259]	[266]
Aantal van natuurlijke isotopen	3	7	3	8	3	4	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Natuurlijke isotopen	225, 227–228	227–232, 234	231, 233–234	233–240	237, 239–240	238–240, 244	—	—	—	—	—	—	—	—	—
Langst levende isotoop	227	232	231	238	237	244	243	247	247	251	252	257	258	259	266
Meest voorkomende isotoop	227	232	231	238	237	239	241	244	249	252	253	255	256	255	260
Ontdekt in (jr)	1902-1903	1829	1913	1789	1940	1940-1941	1944	1944	1949	1950	1952	1952	1955	1966	1961-1971
Eerste vrijmaking metaal (jr)	1903	1914	1913	1841	1944	1944-1945	1945	1951	1971	2006	1961	1969	?	?	?
Smeltpunt (°C)	1227	1750	1568	1132,2	639 ±3	639,4	1176	1340	986	900	860	1527	827	827	1627
Kookpunt (°C)	3200 ±300	4788	4027	4131	4174	3228	2607	3110	2627	1470	996	?	?	?	?

Actiniden: Actinium (Ac) - Thorium (Th) - Protactinium (Pa) - Uranium (U) - Neptunium (Np) - Plutonium (Pu) - Americium (Am) - Curium (Cm) - Berkelium (Bk) - Californium (Cf) - Einsteinium (Es) - Fermium (Fm) - Mendelevium (Md) - Nobelium (No) - Lawrencium (Lr)

Voorkomen

Vervalketen van uranium

'Bombarderen' van elementen met atomaire deeltjes waardoor verval ontstaat

Alle actiniden zijn radioactief en geven energie af bij radioactief verval; natuurlijk voorkomend uranium en thorium , en kunstmatig gemaakt plutonium zijn de meest voorkomende actiniden op aarde. Deze worden gebruikt in kernreactoren en kernwapens (atoombom). Uranium en thorium hebben ook diverse huidige of historische toepassingen, en americium wordt gebruikt in de zogeheten ionisatiekamers van de meeste moderne rookmelders.

Van de actiniden komen primordiaal (oer-isotopen) thorium en uranium van nature in behoorlijke hoeveelheden voor. Het radioactieve verval (afbraak waarbij radioactiviteit en energie vrijkomt) van uranium produceert tijdelijke hoeveelheden actinium en protactinium, en atomen van neptunium en plutonium worden af ​​en toe geproduceerd door zogeheten transmutatiereacties in uraniumertsen. De andere actiniden zijn puur synthetische (kunstmatig gemaakte) elementen. Kernwapentests hebben ten minste zes actiniden die zwaarder zijn dan plutonium in het milieu vrijgelaten; onderzoek van puin van een waterstofbom uit 1952 explosie toonde de aanwezigheid van americium, curium, berkelium, californium, einsteinium en fermium aan.

Vergeleken met de lanthaniden, die (behalve promethium) in aanzienlijke hoeveelheden in de natuur worden aangetroffen, zijn de meeste actiniden zeldzaam. De meeste komen niet voor in de natuur, en van degenen die dat wel doen, doen alleen thorium en uranium dat in meer dan zogeheten sporenhoeveelheden. De meest voorkomende of gemakkelijk kunstmatig te maken actiniden zijn uranium en thorium, gevolgd door plutonium, americium, actinium, protactinium, neptunium en curium. Het kunstmatig maken gebeurd vrijwel in een cyclotron of deeltjesversneller waarbij elementen worden 'beschoten' (bombarderen) met atomaire deeltjes, waarbij het beschoten element vervalt in een ander element (isotoop).

Geschiedenis

Net als bij de lanthaniden vormen de actiniden een familie van chemische elementen met vergelijkbare eigenschappen.