Keltische mythologie: verschil tussen versies
k |
|||
| Regel 5: | Regel 5: | ||
Het waren zeg maar midden- en westelijke Europese volkeren die leefden in de [[IJzertijd|ijzertijd]]. Zij geloofden aanvankelijk in meerdere goden en godinnen ([[polytheïsme]]). | Het waren zeg maar midden- en westelijke Europese volkeren die leefden in de [[IJzertijd|ijzertijd]]. Zij geloofden aanvankelijk in meerdere goden en godinnen ([[polytheïsme]]). | ||
| − | De mythologieën van de Keltische volkeren op het vaste land, zoals de [[Galliërs]] (zeg maar de 'Franse' Kelten) en de [[Keltiberiërs]] (de 'Spaanse' en 'Portugeese' Kelten), bleven bestaan ondanks dat zij ingelijfd werden bij het [[Romeinse Rijk]]. Hun Keltische talen gingen verloren nadat ze zich tot het [[Christendom]] hadden bekeerd. Van deze volkeren | + | De mythologieën van de Keltische volkeren op het vaste land, zoals de [[Galliërs]] (zeg maar de 'Franse' Kelten) en de [[Keltiberiërs]] (de 'Spaanse' en 'Portugeese' Kelten), bleven bestaan ondanks dat zij ingelijfd werden bij het [[Romeinse Rijk]]. Hun Keltische talen gingen echter wel verloren nadat ze zich tot het [[Christendom]] hadden bekeerd. Van deze volkeren bestaan alleen geschreven verhalen in Grieks-Romeinse bronnen en er zijn gegevens uit [[Archeologie|archeologische]] vondsten terug te vinden. |
| − | Er is meer van de Keltische mythologie bewaard gebleven van de ''Insulaire Keltische volkeren'' (de ''Gaels'' van [[Ierland (eiland)|Ierland]] en [[Schotland]]; de Keltische Britten van West- [[Brittannië]] en [[Bretagne]]). Hun verhalen zijn van generatie tot generatie '''mondeling''' doorverteld in | + | Er is meer van de Keltische mythologie bewaard gebleven van de ''Insulaire Keltische volkeren'' (de ''[[Gaels]]'' van [[Ierland (eiland)|Ierland]] en [[Schotland]]; de Keltische Britten van West- [[Brittannië]] en [[Bretagne]]). Hun verhalen zijn van generatie tot generatie '''mondeling''' doorverteld en in de [[Middeleeuwen]] vanaf de 7e eeuw opgeschreven door Christelijke [[Monnik|monniken]]. Die hebben de verhalen echter wel wat aangepast. Van de [[Ierse mythologie]] bestaan de meeste geschreven hoeveelheid mythen, gevolgd door die van de [[Welshe mythologie]]. |
== Keltische goden en Koningen == | == Keltische goden en Koningen == | ||
| − | Er zijn zo'n 400 goden en godinnen bekend in de Keltische mythologie, waarvan de meeste plaatselijke goden en godinnen waren. De Keltische mythologie heeft veel weg van een natuurgodsdienst. Deze religie is vooral gebaseerd op natuurverschijnselen, zoals donder en bliksem, regen, wind en vuur. De Kelten aanbaden de krachten van de natuur. Ze geloofden ook in een [[hiernamaals]] wat ze ook wel 'de andere wereld' noemden. Hun oud en nieuw viel rond 31 oktober en dat noemden ze [[Samhain]]. De angst van de Kelten was dat ze dan door geesten meegenomen konden worden. Dat kon worden voorkomen door een biet uit te hollen en daar een olie in te gieten met een lont dat aangestoken werd. Mogelijk zijn de gebruiken van [[Halloween]] en [[Sint-Maarten (feest)|St. Maarten]] daarvan afgeleid. | + | Er zijn zo'n 400 goden en godinnen bekend in de Keltische mythologie, waarvan de meeste plaatselijke goden en godinnen waren. De Keltische mythologie heeft veel weg van een natuurgodsdienst. Deze religie is vooral gebaseerd op natuurverschijnselen, zoals donder en bliksem, regen, wind en vuur. De Kelten aanbaden de krachten van de natuur. Ze geloofden ook in een [[hiernamaals]] wat ze ook wel 'de andere wereld' noemden. Hun oud en nieuw viel rond 31 oktober en dat noemden ze [[Samhain]]. De angst van de Kelten was dat ze dan door geesten meegenomen konden worden. Dat kon worden voorkomen door een biet uit te hollen en daar een olie in te gieten met een lont dat aangestoken werd. Mogelijk zijn de gebruiken zoals het uithollen van een [[pompoen]] van [[Halloween]] en de lampion bij [[Sint-Maarten (feest)|St. Maarten]] daarvan afgeleid. In sommige Groningse dorpen worden nog steeds uitgeholde bieten als lampion gebruikt. |
=== Heilige plekken === | === Heilige plekken === | ||
Versie van 5 dec 2023 13:22
|
|
De Keltische mythologie is de verzameling van mythen (verhalen) van de Keltische volkeren (Kelten). het Keltische stamland zou in Noord-Oost Duitsland hebben gelegen. Vandaar uit verspreidden ze zich over Europa.
Het waren zeg maar midden- en westelijke Europese volkeren die leefden in de ijzertijd. Zij geloofden aanvankelijk in meerdere goden en godinnen (polytheïsme).
De mythologieën van de Keltische volkeren op het vaste land, zoals de Galliërs (zeg maar de 'Franse' Kelten) en de Keltiberiërs (de 'Spaanse' en 'Portugeese' Kelten), bleven bestaan ondanks dat zij ingelijfd werden bij het Romeinse Rijk. Hun Keltische talen gingen echter wel verloren nadat ze zich tot het Christendom hadden bekeerd. Van deze volkeren bestaan alleen geschreven verhalen in Grieks-Romeinse bronnen en er zijn gegevens uit archeologische vondsten terug te vinden.
Er is meer van de Keltische mythologie bewaard gebleven van de Insulaire Keltische volkeren (de Gaels van Ierland en Schotland; de Keltische Britten van West- Brittannië en Bretagne). Hun verhalen zijn van generatie tot generatie mondeling doorverteld en in de Middeleeuwen vanaf de 7e eeuw opgeschreven door Christelijke monniken. Die hebben de verhalen echter wel wat aangepast. Van de Ierse mythologie bestaan de meeste geschreven hoeveelheid mythen, gevolgd door die van de Welshe mythologie.
Keltische goden en Koningen
Er zijn zo'n 400 goden en godinnen bekend in de Keltische mythologie, waarvan de meeste plaatselijke goden en godinnen waren. De Keltische mythologie heeft veel weg van een natuurgodsdienst. Deze religie is vooral gebaseerd op natuurverschijnselen, zoals donder en bliksem, regen, wind en vuur. De Kelten aanbaden de krachten van de natuur. Ze geloofden ook in een hiernamaals wat ze ook wel 'de andere wereld' noemden. Hun oud en nieuw viel rond 31 oktober en dat noemden ze Samhain. De angst van de Kelten was dat ze dan door geesten meegenomen konden worden. Dat kon worden voorkomen door een biet uit te hollen en daar een olie in te gieten met een lont dat aangestoken werd. Mogelijk zijn de gebruiken zoals het uithollen van een pompoen van Halloween en de lampion bij St. Maarten daarvan afgeleid. In sommige Groningse dorpen worden nog steeds uitgeholde bieten als lampion gebruikt.
Heilige plekken
De heilige plekken waar de Kelten zich verzamelden worden nemetons genoemd. Voorbeelden hiervan zijn bergen, open water en bepaalde bomen, zoals de heilige eik. Ook aan de maretak werden magische krachten toebedeeld. De ceremonies werden er geleid door een wijze man, de druïde. Op dergelijke plekken werden er ook offers gebracht aan de vele goden. Op die manier probeerde de Kelten rampen en ziektes af te wenden. Uit archeologisch onderzoek is gebleken dat er dieren en wapens werden geofferd, maar soms ook mensen. Zo zijn er in moerassen zwaarden gevonden en ook zogeheten veenlijken.
Later werden er ook uit dankbaarheid altaren opgericht. Zo zijn er bij het dorpje Domburg op Walcheren in Zeeland veertig altaren en vijf beelden gevonden. Deze waren geweid aan de godin Nehalenni. Ook uit de Oosterschelde zijn er brokstukken van vele altaren opgevist.
Goden en godinnen, koningen en sidhe ('elven')
Een oppergod is Dagda (de goede God). Je kunt deze vergelijken met de Romeinse god Jupiter. Dagda was de zoon van Danu en Bileacute. Dagda kent ook andere namen zoals Eochaidh Ollathair (Al-vader), Aedh (Vuur) en Ruadh Rofessa (De Rode Heer van Kennis). Dagda was ook de Hoge Koning van de Tuatha Dé Danann (een mythologisch volk), de bovennatuurlijke wezens die Ierland bewoonden voor de Ieren. Dagda was getrouwd met Breg. Uit dit huwelijk werd Badb Dearg geboren. Dagda had ook een affaire met Boann, de vrouw van Nechtan. Zij kregen een zoon Aengus.
De bekendste god is Llŷr. Deze wordt vaak gelijkgesteld aan de zeegod Lir in de Ierse mythologie. De koning King Lear van Shakespeare zou daar van zijn afgeleid. Llŷr was getrouwd met Iweriadd. Hun kinderen waren Bran de reuzengod en Branwen de liefdesgodin. Branwen trouwde met Matholwch (koning van Ierland) en kregen Gwern.
Llyr had ook een relatie met Penardun, een dochter van Don een moedergodin, mogelijk een vruchtbaarheidsgodin. Uit deze relatie kwam Manawyddan, een zeegod en tovenaar.
| Godheden en mythische figuren of wezens in de Keltische mythologie | |||
|---|---|---|---|
| Abnoba ·
Ancamna · Andarta · Andraste · Artio · Arduinna · Arvernorix · Aufaniae · Ategnissa · Aveta · Badb · Banba · Belenos · Belisama · Bormo · Bran · Branwen · Breg · Bres · Breogán · Brigantia · Bussurigios · Cailleach · Camulos · Caturix · Cernunnos · Cicollos · Cissonius · Cú Chulainn · Dagda · Danu · Domnu · Epona · Ériu · Esus · Fand · Fódla · Gontia · Grannus · Gwendolyn · Herecura · Icovellauna · Intarabis · Inciona · Ketel van Gundestrup · Lí Ban · Lir · Litavis · Loucetius · Lugh · Lugos · Luxovius · Macha · Matres · Mogons · Mogontia · Morrigan · Nehalennia · Nemain · Nemetona · Ogma · Ogmios · Poeninus · Ritona · Rhenus · Rosmerta · Seela · Sequana · Sídhe · Suleviae · Taranis · Toutiorix · Teutanus · Teutates · Tuatha Dé Danann · Vassocaletis · Vellaunus · Vosegus · Xulsigiae |
|||