Eleonora van Aquitanië

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

Aliénor van Aquitanië, in het Nederlands Eleonora en in het Engels Eleanor (ca. 1122 - Abdij van Fontevraud, Frankrijk, 1 april 1204) was hertogin van Aquitanië, en achtereenvolgens koningin van Frankrijk, Engeland en daarna regentes van Engeland.

Aliénor was de dochter van Guillaume X van Aquitanië en diens vrouw, Aénor van Châttelerault. Ze had nog een broer, Guillaume (1121 - 1137), en een zus, Pétronille van Aquitanië (1125 - 1151). Ze kreeg een goede en veelzijdige opvoeding. Volgens veel bronnen was ze heel intelligent en buitengewoon mooi. Toen Aliénor Aquitanië erfde, was ze ongeveer 15 jaar oud, en ze was de meest begeerde bruid van heel Europa; een hertog van Aquitanië was de rijkste en machtigste van heel Frankrijk. Haar vader had dit wel gedacht en had het regelen van haar huwelijk toevertrouwt aan Louis VI van Frankrijk. Lodewijk besloot snel dat ze met zijn zoon, Louis VII een goede partner zou zijn. Ze trouwden op 25 juli 1137 in de kathedraal van Bordeaux. Ze gaf Louis een antieke vaas van bergkristal. Deze kan je nog altijd zien in het Louvre. De afspraak was wel dat Aliénor hertogin zou blijven van Aquitanië. Louis had daar dus geen macht. Als ze samen eventueel een zoon zouden krijgen, zou hij wél hertog van Aquitanië kunnen worden. Aliénor stond bekend als een nogal eigenwijs persoon die haar eigen gang ging en zich er niks van aantrok dat vrouwen in die tijd minderwaardig werden gezien in vergelijking met mannen.

Louis VI stierf nog in 1137, een week na het huwelijk. Tijdens het kerstfeest van datzelfde jaar werd ze tot koningin van Frankrijk gekroon. Louis VII en Aliénor kregen jaren geen kinderen, en de vooraanstaande geestelijke Bernard van Clairvaux overtuigde haar dat dit de schuld was van haar verkeerde levenswijze en haar verkeerde invloed op haar man. Ze nam dit advies ten harte en in 1145 kregen ze toch een dochter, Marie.

Kruistocht

In 1144 had Louis een moment van inkeer nadat zijn mannen meer dan duizend onschuldige mensen in een kerk hadden verbrand. Hij kondigde aan om als boetedoening op kruistocht te gaan. Aliénor vond dat zij, als hertog van Aquitanië, ook mee mocht gaan en haar zelfstandige troepen mocht aanvoeren. Samen gingen ze mee met de Tweede Kruistocht.

Tijdens de heenreis bezochten ze koning Géza II van Hongarije en keizer Manuel I Komnenos, wat de reis erg groots maakte. Militair gezien was het wel een mislukking; in Klein-Azië (ook Anatolië genoemd) werd het leger van Lodewijk verslagen door een hinderlaag. Louis kon maar net aan de dood ontsnappen omdat hij gekleed was als gewone soldaat en dus niet herkenbaar was als koning. Één van de oorzakenvoor deze nederlaag was dat Aliénor de Aquitaanse voorhoede opdracht had gegeven om sneller vooruit te gaan, maar ze gingen te snel en hierdoor werd de hoofdmacht kwetsbaar.

Toen ze aankwamen in Antiochië was Aliénor super blij om haar oom, Raymond terug te zien, waarmee ze in haar kinderjaren ook gespeeld had. Aliénor probeerde andere kruisvaarders te overtuigen om Raymond te steunen door sommige delen van Antiochië. Haar man wou echter verder naar het Heilige Land, dus was hij 'genoodzaakt' om haar in gevangenschap mee te nemen. Misschien kwam dit wel omdat Louis jaloers was. Er werd namelijk gezegd dat er meer tussen oom en nicht was dan alleen goede verstandhouding.

Toen ze in Jeruzalem waren en het leger Damascus wilde veroveren, ontstond er weer een conflict tussen Aliénor en Louis. De inwonende christenen waren tegen dit plan omdat ze altijd al in vrede hadden geleefd met Damascus en andere islamitische steden wél een bedreiging vormden. Aliénor vond dat de stad niet moest worden veroverd en werd opnieuw gevangengezet. Louis deed mee met de inval, maar deze was totaal overbodig en ze mislukte helemaal. Het kwam niet eens tot échte gevechten. De moslims voerden kleine prikaanvalletjes uit die binnen 10 minuten waren afgelopen. Hij besloot terug te keren naar Frankrijk. Aliénor en Louis konden elkaar niet meer horen of zien en ze reisden met twee verschillende boten terug. De schepen werden aangevallen en daarna door een storm uit elkaar geslagen. Aliénor en Louis waren voor dood opgegeven toen ze elk apart in Zuid-Italië toekwamen.

Echtscheiding

Er is een verhaal dat Aliénor en Louis op de terugweg uit Italië in Tusculum (Latium) de paus bezochten en vroegen of ze mochten scheiden. De paus zei dat het niet mocht, en gaf toen het avond werd hun de beschikking over één kamer met één bed. Zo zou hun tweede dochter 'ontstaan' zijn. Dit is niet zeker, maar Louis en Aliénor kregen na de kruistocht écht nog een dochter, hoewel hun huwelijk om zeep was. Suger verzette zich tegen de scheiding, maar toen hij stierf in 1151 scheidden Aliénor en Louis op 11 maart 1152.

Aliénor reisde met haar gevolg naar haar eigen hoofdstad, Poitiers, en ontsnapte onderweg aan ontvoeringspogingen van Thibaut V van Blois en Geoffrey VI van Maine. Zij wilden met haar trouwen.

Aliénor begreep dat ze weer de meest begeerde bruid van Europa was en dat ze dus kwetsbaar was. Ze deed een huwelijksvoorstel aan de machtigste vrijgezel die ze kende: Henry, de graaf van Normandië en graaf van Anjou, die koning van Engeland zou kunnen worden. Hendrik stemde meteen toe, hoewel hij 12 jaar jonger was.

Koningin van Engeland

Aliénor en Henry trouwden op 18 mei 1152 in Bordeaux. Omdat ze nauwelijks tijd hadden om hun huwelijk voor te bereiden werd het een heel eenvoudig huwelijk dat helemaal niet paste bij hun status. Omdat hij beschikte over de rijkdom van Aquitanië kon Henry een beslissing in de Engelse burgeroorlog forceren en daardoor werd Aliénor op 19 december 1154 in Canterbury tot koningin gekroond.

Hun huwelijk verliep verschrikkelijk. Ze hadden niet alleen veel kinderen, maar ook veel hevige conflicten. In 1167 verliet ze Henry om terug in Potiers te gaan wonen. Ze steunde ook haar zoons Henry en Richard die, samen met haar ex-man Louis, in opstand kwamen tegen Henry (hij gaf zijn zonen geen aanspraak op de troon). De opstand mislukte en Aliénor werd gevangen gezet door Henry in een kasteel in Engeland.

Aliénor maakte Henry, hoewel ze vanaf 1167 vooral gescheiden leefden, regelmatig verwijten over zijn minnaressen, of toch de manier waarop ze openlijk aan het hof verbleven. Henry deed haar verschillende verzoeken om te scheiden maar zij dacht dat hij haar dan in een klooster zou laten wonen en dan zou hij alle macht krijgen in Aquitanië. Ze wees meerdere verzoeken af en ze kreeg meer bewegingsvrijheid toen ze tien jaar gevangen zat en hun zoon Henry stierf. Ze was pas helemaal vrij toen Henry in 1189 stierf.

Regentes van Engeland

Richard Leeuwenhart was de belangrijkst erfgenaam van zijn vader. Toen hij meeging met de Derde Kruistocht, stelde hij zijn moeder aan als regentes. Toen kreeg ze te maken met haar zoon John, in Nederland en België bekend als Jan zonder land, die koning van Engeland probeerde te worden. Ze moest ook een andere kwestie oplossen: Richard had in het Heilige Land hertog Leopold V van Oostenrijk beledigd. Toen Richard op weg naar huis incognito (= anoniem, ze weten niet wie je bent, je reist onder een andere naam) werd hij door de hertog gevangengenomen. In 1192 ging ze naar Oostenrijk om de voorwaarden voor zijn vrijlating te bespreken. Later ging ze terug naar Engeland voor het nodige losgeld. Na de terugkeer van Richard zorgde ze voor een verzoening (= als ze het elkaar vergeven) tussen John en Richard.