Ontdekking van Amerika
|
|
Nadat Christoffel Columbus de Nieuwe Wereld had ontdekt in 1492 wouden Portugal en Spanje georganiseerde expedities om nieuwe gebieden in kaart te brengen. Ze zaten in elkaars vaarwater: beide landen wilden de 'Nieuwe Wereld', die Columbos (Amerika) had ontdekt en de schatten die er te vinden waren voor zichzelf. Koning Ferdinand en koningin Isabella van Spanje vroegen paus Alexander VI toestemming voor Spaanse expedities naar de Nieuwe Wereld om het katholieke geloof te verspreiden. De Portugezen deden hetzelfde. In mei 1493 verdeelde de paus de Nieuwe Wereld tussen Spanje en Portugal. Elk van beide kreeg een eigen deel van huidig Zuid-Amerika. Deze afspraak werd vastgelegd in het Verdrag van Tordesillas, tot woede van de twee andere Europese zeemachten, de Britten en Nederland. Uiteindelijk vond er de ontdekking van Zuid-Amerika plaats door verschillende Spaanse veroveraars.
Conquistadores
Vasco Núñez de Balboa - Panama/Colombia
De Spaanse avonturier Vasco Núñez de Balboa monsterde aan op een schip dat vertrok vanuit Hispaniola (momenteel het eiland waar Haïti en de Dominicaanse Republiek op ligt). Er zaten schuldeisers achter hem aan. Balboa was een geboren leider, hij stichtte in Panama een Spaanse kolonie en de eerste Spaanse nederzetting op het vasteland: Santa María de La Antigua del Darién of in het kort Darién. Volgens de Spaanse autoriteiten had hij zichzelf echter illegaal benoemd tot gouverneur van Darién en daarom hing hem een zwarte straf boven het hoofd.
Balboa voer langs de kust van Colombia en Panama op zoek naar goud en slaven. In 1513 hoorde hij dat er in het westen een grote zee zou zijn, en een land waar meer goud te vinden zou zijn dan in heel Spanje. Met 190 Spanjaarden en 1000 slaven waaronder dragers, ging hij op pad. Hij hoopte met een rijke vondst zijn straf van de Spaanse koning te ontlopen. Veel vroege Europese bewoners van Zuid-Amerika waren Joodse vluchtelingen want in het katholieke Spanje werden ze vervolgd om hun geloof. In de kolonies konden ze hun godsdienst vrij uitoefenen. De Joodse vluchtelingen zetten handelsposten in voor handel met Europa, Afrika en Azië. Balboa hoefde maar 100 km te overbruggen naar de 'nieuwe' oceaan maar het was een zware tocht dwars door de jungle over ruig terrein en door verraderlijk moeras in Zuid-Amerika. Indianen (De oorspronkelijke bewoners) vuurden giftige pijlen af op expeditieleden.
Het was september toen Balboa een berg opklom. Vanaf de top kon hij de Grote Oceaan zien liggen die hij de 'Zuidzee' noemde. Een paar dagen later kwam hij bij de Golf van San Miguel (onderdeel van de Golf van Panama) aan bij Panama en eiste de oceaan op voor Spanje. Balboa voer terug naar Panama met slaven, parels en goud aan boord. Maar de kolonie stond niet langer onder zijn bevel. Terwijl Balboa schatten verzamelde voor Spanje, had de koning een nieuwe gouverneur aangesteld: Pedro Arias Dávilla. Balboa kreeg toch de straf die hij wou ontlopen. In 1519 werd hij onthoofd. Pedro ruimde zijn voorganger Balboa uit de weg en regeerde Darién met harde hand. In 1519 stichtte hij een nieuwe hoofdstad: Panama-Stad. Vandaar stuurde hij expedities naar de smalle strook land die de Grote Oceaan scheidde van de Caribische Zee die uitkomt in de Atlantische Oceaan.
Hernán Cortés - Mexico
De Spanjaard Hernán Cortés had in 1521 maar 500 man en 16 paarden nodig om de machtige Azteken in Mexico te verslaan. Cortés was een nieuw soort ontdekkingsreiziger; het ging hem om goud en grondgebied voor Spanje. Hij is bekend geworden als conquistador (Nederlands: veroveraar). Cortés vocht als jonge man in Cuba en hielp het eiland te onderwerpen voor Spanje. De jonge Cortés hoorde verhalen over een land vol rijkdommen, het huidige Mexico. Hij wilde het voor Spanje vervoeren, ondanks hij geen toestemming kreeg, ging hij toch.
Met zijn schepen kwam Córtes vanuit Cuba aan op het schiereiland Yucatán. De inheemse bewoners, de Maya's, vielen de indringers aan maar maakten geen kans. Cortés sloot een bondgenootschap met de Maya's tegen de Azteken. Een Maya-hoofdman gaf Córtes de beschikking over een jonge Azteekse vrouw, La Malinche, die later als meisje was verhandeld. Ze werd zijn tolk. De Aztekenvorst Moctezuma raakte in paniek toen hij hoorde dat Córtes oprukte naar de hoofdstad. Om hem gunstig te stemmen, stuurde Moctezuma gezanten met geschenken. Voordat Córtes optrok naar de Azteekse hoofdstad Tenochtitlan (tegenwoordig Mexico-Stad), liet hij al zijn schepen zinken om te laten zien dat hij zeker was van de overwinning. Aztekenvorst Moctezuma overlaadde hem met zilver en goud. Dat haalde niets uit. Cortés' mannen slogen aan het moorden en Moctezuma werd Cortés' gevangene. De Azteken geloofden dat hun slangengod Quatzalcoatl zou terugkomen als blanke god met een baard. Ze zagen Cortés aan als hem. Cuba stuurde een leger naar Yucatán om Cortés te stoppen. Terwijl Cortés zich verdedigde brak er in Tenochtitlan een opstand uit. Moctezuma, die gezien werd als handlanger van de Spanjaarden, werd gedood door eigen onderdanen. Teruggekomen belegerde Cortés de stad. Na 93 dagen, in 1521, gaven de hongerige Azteken zich gewonnen. Onder controle van Cortés werden met stenen van neergehaalde Azteekse tempels en piramides, kathedraal gebouwd en bouwden ze Mexico-Stad.