Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia
|
|
| Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia (FARC) | |
|
| |
|---|---|
| Oprichting | 17 mei 1964 |
| Opheffing | 17 juni 2017 (officieel) |
| Actief in |  Colombia
|
| Ideologie | Marxisme-leninisme Revolutionair socialisme Linksnationalisme |
Portaal  Zuid-Amerika
| |
De Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (Spaans: Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia, FARC) was een militante organisatie in Colombia. De FARC was daar actief tussen 1964 en 2017. De officiële naam van de organisatie was Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia – Ejército del Pueblo. Het laatste stukje betekent volksleger. De FARC was een extreemlinkse organisatie en was beïnvloed door het marxisme-leninisme, een stroming binnen het communisme. Daarnaast was de organisatie revolutionair socialistisch, linksnationalistisch en anti-imperialistisch.
De organisatie werd gevormd door verschillende kleinere organisaties die hadden gevochten tijdens La Violencia. Dat was een burgeroorlog in Colombia tussen 1948 en 1958. Oorspronkelijk begon de FARC als ideologische organisatie. In de jaren 1980 raakte de FARC ook betrokken bij de drugshandel. De organisatie gebruikte het drugsgeld als inkomstenbron. Daarnaast haalde de FARC ook inkomsten uit losgeld na ontvoeringen, mijnbouw en afpersing. De FARC had vooral grote invloed in de meer landelijke, afgelegen regio's van Colombia. Onder de regering van president Juan Manuel Santos werd een vredesakkoord bereikt tussen de FARC en de Colombiaanse overheid in 2016. De organisatie ontbond zich in 2017 en droeg haar wapens over aan de Verenigde Naties (VN). Hoewel de FARC officieel niet meer bestaat, zijn nog wel enkele regionale fracties actief.
De FARC kreeg kritiek van de Verenigde Naties voor het schenden van de mensenrechten. In onder andere Colombia, de Verenigde Staten en de Europese Unie werd de FARC ook als terroristische organisatie gezien. De FARC had goede banden met het Nationaal Bevrijdingsleger (ELN). Die organisatie is nog altijd actief, maar is een stuk kleiner. Geschat wordt dat de FARC in 2017 zo'n 7.000 tot 10.000 leden kende.
Geschiedenis
Ontstaan
De Colombiaanse elite had grote lappen grond in handen. Dat was nadelig voor kleine boeren die vaak in armoede leefden. De FARC won daarom veel steun op het Colombiaanse platteland. Kleine dorpjes sluiten zich aan bij de FARC. De Colombiaanse overheid verliest haar controle over die gebieden. Een van die dorpjes was Marquitalia. In 1964 valt het Colombiaanse leger met 16.000 man het dorpje binnen. In het dorpje zijn zo'n 48 FARC-strijders actief.
De strijders ontsnappen het dorpje en richten de FARC op. De FARC was een guerrillabeweging. Dat betekent dat ze door middel van kleinschalige acties het Colombiaanse leger probeerden te ontregelen en tegen te werken. De strijd tussen de FARC, de Colombiaanse overheid en andere guerrillagroepen leidde uiteindelijk tot de Colombiaanse Burgeroorlog. Die burgeroorlog is sinds 1964 aan de gang en is nog altijd bezig.
Groei en drugshandel
De FARC krijgt al snel controle over het zuiden van Colombia. Die regio is namelijk erg afgelegen, waardoor het Colombiaanse leger er weinig controle heeft. Enkele honderden mensen sluiten zich aan bij de FARC. In de beginjaren was de groep nog vrij vreedzaam. Het liep weinig keren uit tot gevechten.
Dat verandert vanaf de jaren 1980. Om geld in te zamelen besluit de FARC om de drugshandel in te gaan. In de jungle bouwt de organisatie laboratoria waar cocaïne gemaakt wordt. Die drugs wordt vervolgens verscheept naar andere landen, waaronder de Verenigde Staten. Ondertussen heft de FARC ook belasting in de gebieden die zij controleert. De organisatie verdient hierdoor bakken met geld.
Dat geld kon de organisatie gebruiken voor de oorlog. De FARC won grote stukken grondgebied en trok dichter naar de steden. Ook wist de FARC de controle over mijnen te krijgen. Hierdoor had de organisatie niet alleen extra inkomsten, maar ook grondstoffen. Door de groei van de FARC ontstaan steeds vaker conflicten met de Colombiaanse overheid. De oorlog wordt een stuk intenser.
Hoogtepunt
De FARC beleeft haar hoogtepunt in de jaren 1990 en vroege jaren 2000. De organisatie telt dan minstens 10.000 leden. De strijd tussen de FARC en het Colombiaanse leger is dan ook het hevigst. President Andrés Pastrana wil de FARC in 1998 zelfs een eigen grondgebied geven in ruil voor het stoppen van de oorlog. Dat beloofde grondgebied was ongeveer zo groot als heel Nederland. Pastrana probeert de FARC zo aan de onderhandelingstafel te krijgen. Toch haalt het gebaar weinig uit. De FARC wordt steeds groter en sterker.
De acties van de FARC worden ook heviger. Zo ontvoert de FARC in 2002 presidentskandidate Ingrid Betancourt. Betancourt deed vijf ontsnappingspogingen, maar werd in totaal zes jaar door de FARC vastgehouden. In 2008 werd Betancourt door het Colombiaanse leger bevrijd tijdens Operatie Jaque. De actie werd gesteund door de Verenigde Staten die financiële en militaire steun geven aan het Colombiaanse leger.
Onderhandelingen
In 2012 maakte de FARC bekend bereid te zijn om te onderhandelen met de Colombiaanse overheid. De onderhandelingen vinden eerst plaats in het Noorse Oslo en later in het Cubaanse Havana. In 2015 wordt uiteindelijk een staakt-het-vuren bereikt tussen de FARC en de Colombiaanse overheid. De FARC moet haar wapens inleveren en stoppen met de drugshandel. In ruil hiervoor mag de FARC een politieke partij worden in Colombia. Alle strijders worden vrijgesproken van hun misdaden als zij de schade van de slachtoffers vergoeden. Ook zijn er afspraken gemaakt over de herverdeling van grond.
In 2016 werd het referendum over het Colombiaanse vredesakkoord gehouden. Het Colombiaanse volk mocht haar oordeel geven over het voorgestelde vredesakkoord. Tijdens het referendum stemde 37% van de mensen die mochten stemmen. Met een nipte meerderheid van 50,21% werd het akkoord afgewezen. Het verschil werd echter als minimaal gezien, omdat 49,78% voor het verdrag stemde. President Juan Manuel Santos besloot daarom het staakt-het-vuren te verlengen en de onderhandelingen voort te zetten. De FARC ging hiermee ook akkoord.
Na het afwijzen van het akkoord besloot Santos te onderhandelen met het nee-kamp, geleid door oud-president Álvaro Uribe. Organisaties die oorspronkelijk tegen een vredesverdrag waren, besloten zich na de onderhandelingen aan te sluiten bij Santos. Vanwege zijn inzet voor de vrede zou Santos in 2016 de Nobelprijs voor de Vrede krijgen. De FARC werd officieel opgeheven in 2017, waarna het grootste deel van de leden de wapens neerlegde.
Tegenwoordig
Hoewel de organisatie niet meer bestaat op papier, zijn lokale FARC-groepen nog altijd actief. De Colombiaanse overheid onderhandelt sinds 2017 met deze groepen om tot een akkoord te komen.
In 2019 deed Iván Márquez een poging om de FARC opnieuw op te richten. Desondanks bleek dat 90% van de FARC-leden zich hield aan het vredesakkoord. De Colombiaanse overheid beschuldigde de Venezolaanse president Nicolás Maduro ervan om de FARC te steunen. In 2021 maakte de Colombiaanse overheid bekend dat de FARC nog zo'n 1.500 actieve leden had.
De huidige FARC-strijders hebben een goede band met het Nationaal Bevrijdingsleger (ELN). Dat is ook een communistische guerrillabeweging, maar veel kleiner dan dat de FARC ooit was. De Colombiaanse president Gustavo Petro verklaarde in 2025 de oorlog aan de ELN.
Hoewel de Colombiaanse Burgeroorlog nog altijd aan de gang is, is het land sinds 2017 een heel stuk vreedzamer. Toch heeft het land nog altijd regio's met zeer veel geweld.
Ideologie
De FARC was oorspronkelijk de gewapende arm van de Communistische Partij van Colombia. De ideologie van de organisatie was het marxisme-leninisme. Dat is een stroming binnen het communisme dat in de Sovjet-Unie en bondgenoten werd aangehangen. De organisatie vindt dat de welvaart in Colombia beter verdeeld moet worden.
Een belangrijk standpunt van de FARC was het weren van de invloed van de Verenigde Staten in Colombia en de rest van Latijns-Amerika. Volgens de FARC zijn de Verenigde Staten een imperialistisch land dat grote invloed uitoefent op Latijns-Amerikaanse landen. Dat gebeurt zowel op economisch als militair vlak. Door de weerstand tegen het imperialisme is de FARC een anti-imperialistische organisatie.
Een ander belangrijk standpunt van de FARC was de herverdeling van grond. In Colombia is de meeste landbouwgrond in handen van een klein groepje mensen. De meeste boeren hebben hierdoor slechts weinig grond en leven in armoede. Deze groep boeren (campesinos) zijn eeuwenlang onderdrukt door grootgrondbezitters en de staat.
De FARC wilde het communisme in Colombia bereiken door middel van een revolutie in plaats van op een democratische manier.
De organisatie
Leden
.jpg)
De FARC was de grootste guerrillabeweging in Zuid-Amerika tijdens haar bestaan. Toch is onduidelijk hoeveel leden de organisatie precies had. In 2007 zei de FARC zelf dat haar organisatie 18.000 leden had.[1] In de laatste jaren werd het aantal geschat tussen 8.000 en 10.000.[2] In een interview met The Washington Post zei president Juan Manuel Santos dat de FARC ooit 25.000 tot 20.000 leden had. In 2014 schatte hij het aantal op tussen de 8.000 en 7.000.[3] Tussen 2002 en 2017 zouden 19.504 leden de FARC verlaten hebben. In de laatste jaren slonk het ledenaantal flink.[4]
Zowel mannen als vrouwen konden lid worden van de FARC. Volgens schattingen zou het aantal vrouwen tussen de 30 en 40% liggen. In tegenstelling tot andere guerrillaorganisaties was de FARC tamelijk progressief op het gebied van vrouwenrechten. Vrouwen speelden een actieve militaire rol in de organisatie en vochten ook. Zij waren dus niet alleen bezig met traditionele vrouwelijke taken als koken en schoonmaken.[5][6]
De Nederlandse Tanja Nijmeijer was in Nederland een van de bekendste gezichten van de FARC. Nijmeijer werd in Nederland geboren en studeerde Romaanse talen en culturen. In 2002 sloot zij zich aan bij de FARC tijdens rondreis door Colombia om aandacht te vragen voor armoede onder boeren.[7][8] In haar dagboek uitte ze kritiek op de leiding van de FARC. Toen delen van het dagboek gepubliceerd werden, zou zij in de problemen zijn gekomen.[9] Later speelde Nijmeijer een rol tijdens de vredesonderhandelingen.[10]
Structuur
Financiering
Mensenrechtenschendingen
De FARC kwam verschillende keren in opspraak door het (mogelijk) schenden van de mensenrechten. In 2005 oordeelden de Verenigde Naties (VN) dat de FARC verschillende inbreuken deed op de mensenrechten. Als voorbeelden noemden zij het ontvoeren, vermoorden en martelen van verschillende personen. De FARC heeft aanslagen uitgevoerd op onder meer politici, leden van rechtse paramilitaire organisaties, journalisten, lokale leiders en sommige inheemse volkeren. Mortieren en landmijnen gebruikt door de FARC vormden daarnaast ook een gevaar voor de lokale bevolking.
Hoewel de FARC een groot aantal vrouwelijke leden heeft, hebben verschillende vrouwelijke leden geklaagd over de vrouwonvriendelijkheid van de organisatie. Mannelijke FARC-leden werden onder meer beschuldigd van verkrachting en seksuele slavernij. Vrouwelijke FARC-leden die zwanger werden, werden in veel gevallen gedwongen om abortus te plegen. In 2022 vertelde Claudia Roa dat zij abortuspillen kreeg tegen haar weten in. Zij vertelde in hetzelfde interview dat enkel vrouwelijke leden die de vriendin waren van commandanten het recht om kinderen te krijgen hadden. Het officiële beleid van de FARC verbiedt deze situaties.
Daarnaast werd de FARC meerdere keren beschuldigd van het plegen van aanslagen op inheemse leiders. Ook werden veel inheemse leiders bedreigd nadat zij de FARC weigerden op hun grondgebied. Datzelfde gebeurde als zij de FARC geen jongeren lieten rekruteren. In 1999 vermoordde de FARC drie inheemse activisten die opkwamen voor onderwijs in de regio en vochten tegen internationale oliebedrijven. Die aanslag had een grote impact op de perceptie van de FARC en kreeg veel negatieve kritiek.
Links
- ↑ Colombian FARC Insurgency Could Face its Most Serious Crisis . Voice of America (1 november 2009).
- ↑ Revolutionary Armed Forces of Colombia (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia, FARC), including information on criminal activities, such as drug trafficking and kidnapping; state response to criminal activity (2009 - February 2011) Immigration and Refugee Board of Canada (5 april 2011).
- ↑ An interview with Colombian President Juan Manuel Santos Lally Weymouth. The Washington Post (7 augustus 2014).
- ↑ Why Rebels Stop Fighting: Organizational Decline and Desertion in Colombia's Insurgency Enzo Nussio & Juan E. Ugarriza. International Security (20 april 2021).
- ↑ Rifles And Rhinestones: The Experiences Of Female Fighters In The Colombian Guerrilla War Sofie De Baere. KU Leuven (28 november 2022).
- ↑ Female soldiers experienced more gender equality during wartime than in peace Susanne Dietrichson. Kilden (22 november 2021).
- ↑ Nauw contact met Colombia over Tanja Nijmeijer . RTV Noord (13 december 2008).
- ↑ Tanja Nijmeijer weg bij voormalige guerrillabeweging: 'Past niet meer bij mij' . RTL Nieuws (22 januari 2020).
- ↑ Tanja - Dagboek van een guerrillera . 2Doc (december 2023).
- ↑ 'Tanja Nijmeijer onderhandelt mee' . NOS Nieuws (15 oktober 2012).