Modernisme
Modernisme is een verzameling van vernieuwende kunststromingen in westerse landen aan het einde van de 19e eeuw tot aan de eerste helft van de 20 eeuw. Modernistische stromingen zijn een reactie op de kunst zoals die toen was, voornamelijk het estheticisme en het realisme, maar ook de academische kunst. Het modernisme ging na de Tweede Wereldoorlog weer over in het postmodernisme. Hoewel het modernisme al sinds eind-19e eeuw aanwezig was, werd het pas na de Eerste Wereldoorlog een hele belangrijke stroming. Het modernisme was in alle kunsten zichtbaar, zoals de literatuur, de schilderkunst, de muziek en de architectuur.
De naam modernisme komt uit het Spaans; modernismo. Met dit woord duidde de Nicaraguaanse dichter Rubén Darío de kunst aan, die zich afzette tegen die van het Spaanse Rijk. Het modernismo leunde vooral op de Franse kunst, aangezien in Parijs veel geëxperimenteerd werd met moderne kunst. Modernisme is slechts een verzamelnaam voor allerlei individuele stromingen die ongeveer rond dezelfde tijd plaatsvonden, zoals het expressionisme, het impressionisme, het dadaïsme, het functionalisme en het surrealisme. Niet alle stromingen hebben overal in de westerse wereld dezelfde impact gehad. Zo was het impressionisme vooral groot in Frankrijk, terwijl het expressionisme weer in Duitsland belangrijk was.
Overzicht
De volgende kunststijlen vallen onder het modernisme:
Literatuur
Tijdens het modernisme keerde de literatuur zich meer in het personage zelf. De Britse schrijfster Virginia Woolf en de Ierse schrijver James Joyce ontwikkelden hiervoor de stream of consciousness. Dit is een techniek waarbij de lezer in de gedachtegang van een personage kan kijken. Vaak wordt de indirecte rede gebruikt, zoals in Woolf's Mrs. Dalloway. Modernistische literatuur werd vooral na de Eerste Wereldoorlog belangrijk, waarbij 1922 als het hoogtepunt wordt gezien. Dat publiceerde James Joyce zijn bestseller Ulysses en T.S. Eliot publiceerde zijn gedicht The Waste Land. Men ging zich ook meer richten tot het onafgemaakte werk en vaak waren er gaten in de literaire werken. Deze konden opgelost worden door aandachtig het werk te bestuderen en op de details te letten. De modernisten hadden bovendien voorkeur voor drama, gebruikten veel ironie en humor, vermengden stijlfiguren en verwezen naar mythes.
Internationaal waren voor de rest de Duitse schrijver Thomas Mann (De Toverberg), de Brit E.M. Forster en de Fransman Marcel Proust (Op zoek naar de verloren tijd) bekend. Bekende Nederlandstalige modernistische schrijvers zijn Martinus Nijhoff en dichters Hendrik Marsman en Paul van Ostaijen.