Sanxian
.jpg)
De Sanxian (Chinees: 三弦, betekent letterlijk "drie snaren") is een soort luit uit China. Het is een drie-snarig fretloos tokkelinstrument. Het heeft een lange toets of hals en de klankkast is traditioneel gemaakt van slangenleer, gespannen over een afgeronde rechthoekige houten 'bak'. Het is gemaakt in verschillende maten. Aan het einde van de 20e eeuw werd ook een viersnarige versie ontwikkeld. De noordelijke sanxian is over het algemeen groter, ongeveer 122 cm lang, terwijl zuidelijke versies van het instrument meestal ongeveer 95 cm lang zijn.
Hoe het begon
Men denkt dat de Sanxian zijn oorsprong (begin) kan hebben in het Midden-Oosten, omdat oudere vormen van de zogeheten spike-luit ook werden gevonden in het oude Egypte zoals de rebab. Soortgelijke instrumenten kunnen al in de Qin-dynastie (opgericht in 221 v.Chr. en kwam in 206 v.Chr. ten val) in China aanwezig zijn geweest als qin pipa (pipa werd in het oude China als algemene term gebruikt voor veel andere vormen van getokkelde akkoorden). De Qinqin en Ruan zijn daar ook vanuit ontstaan. Sommigen dachten dat het een instrument kan zijn geweest dat met andere instrumenten opnieuw zijn geïntroduceerd (binnen gebracht) in China samen met instrumenten zoals huqin door de Mongolen tijdens de Yuan-dynastie (1271-1368). Echter een beeld (afbeelding) van een sanxian-achtig instrument was gevonden in een stenen beeldhouwwerk uit de zuidelijke Song- periode (1217-1279). De eerste vermelding van de naam "sanxian" is te vinden in een tekst uit de Ming-dynastie. In de literatuur verscheen de naam Sanxian voor het eerst in de Tang-dynastie ( 618-907), maar het is niet zeker of Sanxian in de Tang-dynastie hetzelfde is als Sanxian in de moderne tijd. Het instrument werd later onder de naam shamisen naar andere Oost-Aziatische landen overgebracht, bijvoorbeeld naar Japan.
Bouw en gebruik
De sanxian heeft een droge, ietwat trommelachtige toon en een luid volume vergelijkbaar met dat van de banjo. De grotere maten hebben een bereik van drie octaven (toonladders). Het wordt voornamelijk gebruikt als begeleidend instrument, maar ook in ensembles en orkesten van traditionele Chinese instrumenten, hoewel er ook solostukken en concerten zijn. De Sanxian wordt gebruikt in nanguan en Jiangnan sizhu ensembles, evenals vele andere volksmuziek en klassieke ensembles, zoals Suzhou pingtan, en Peking en Kunqu opera's. Varianten van de Sanxian zijn ook te vinden onder etnische minderheden in China, zoals de Manchu, de Mongolen, de Bai, de Yi, de Lahu, de Miao, de Dai en de Jingpo. De klankkast, ook bekend als Qin Drum, is ongeveer vierkant, uitgehold uit boomstammen, of gemaakt van houtsnippers om een houten frame te maken, met aan beide zijden slangenleer. De gebogen pennendoos aan het einde van de hals heeft drie zij- of zijstempinnen waarmee de snaren van zijde, nylon of staal verstelt (gestemd) kunnen worden.
De klankkast wordt schuin aan de buitenkant van de rechterdij geplaatst, de hals wordt in de linkerhand gehouden. Traditioneel wordt het instrument getokkeld met de vingernagels - zoals het geval is in het zuiden van China - of met twee harde en dunne plectrums gemaakt van dierenhoorn die zijn vastgemaakt aan duim en wijsvinger; tegenwoordig gebruiken spelers echter ook plastic pipa- plectrums op alle vijf de vingers van de rechterhand. Door het gebruik van vingernagels, of pipa plectrums, kunnen pipa-technieken, zoals de tremolo (trilling), worden toegepast op de sanxian, evenals de uitvoering van werken die traditioneel voor de pipa zijn geschreven.
De sanxian is nauw verwant aan de Okinawaanse sanshin, die ook bedekt is met slangenleer. Bovendien hebben de sanshin en sanxian een op elkaar lijkende klankkast dat bestaat uit een vierkant met ronde randen van hout. In het Japanse shamisen is de klankkast (sao) gemaakt van vier stukken hout in plaats van één. De Mongoolse shanz en de Vietnamese đàn tam zijn ook vergelijkbaar met de sanxian.
Naast het gebruik in traditionele en klassieke Chinese muziek, hebben sommige pop- en rock-muzikanten de sanxian gebruikt, met name de zanger He Yong (何勇, heavy metal speler) en zijn vader He Yusheng (何玉声). Soms wordt de sanxian gestreken met een strijkstok.
Links
- YouTube - Sanxian instrument