Mesolithicum: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(Aanvulling)
Regel 10: Regel 10:
  
 
== Overzicht van culturen ==
 
== Overzicht van culturen ==
 +
{| class="wikitable sortable"
 +
|-
 +
! Geografisch gebied
 +
! Naam Periode
 +
! Cultuur
 +
! Van-tot
 +
! Interessante vindplaatsen
 +
|-
 +
|Zuid-oost Europa (Griekenland, Aegean)
 +
| [[Balkan Mesolithicum]]
 +
|
 +
| {{sort|15|15,000–7,000 BP}}
 +
| [[Franchthi Cave|Franchthi]], [[Theopetra cave|Theopetra]]<ref>Sarah Gibbens, [https://news.nationalgeographic.com/2018/01/archaeology-agvi-greek-stoneage-facial-reconstruction/ "Face of 9,000-Year-Old Teenager Reconstructed"], ''National Geographic'', 19 January 2018.</ref>
 +
|-
 +
| [[Southeastern Europe]] ([[Romania]]/[[Serbia]])
 +
|  [[Balkan Mesolithic]]
 +
| [[Iron Gates culture]]
 +
| {{sort|13|13,000–5,000 BP}}
 +
| [[Lepenski Vir]]<ref>{{cite book | first=Dragoslav | last=Srejovic | title=Europe's First Monumental Sculpture: New Discoveries at Lepenski Vir | year=1972 | isbn=978-0-500-39009-2}}
 +
</ref>
 +
|-
 +
| [[Western Europe]]
 +
| Early Mesolithic
 +
| [[Azilian]]
 +
| {{sort|14|14,000–10,000 BP}}
 +
|
 +
|-
 +
| Northern Europe ([[Norway]])
 +
|
 +
| [[Fosna-Hensbacka culture]]
 +
| {{sort|12|12,000–10,500 BP}}
 +
|
 +
|-
 +
| Northern Europe ([[Norway]])
 +
| Early Mesolithic
 +
| [[Komsa culture]]
 +
| {{sort|12|12,000–10,000 BP}}
 +
|
 +
|-
 +
|  Central Asia ([[Ural (region)|Middle Urals]])
 +
|
 +
|
 +
| 12,000–5,000 BP
 +
|[[Shigir Idol]], [[Vtoraya Beregovaya]]<ref>
 +
Central Asia does not enter the Neolithic, but transitions from the Mesolithic to the [[Chalcolithic]] in the fourth millennium BC ([https://www.metmuseum.org/toah/ht/02/nc.html metmuseum.org]).
 +
The early onset of the Mesolithic in Central Asia and its importance for later European mesolithic cultures was understood only after 2015, with the radiocarbon dating of the Shigor idol to 11,500 years old.
 +
N.E. Zaretskaya et al., "Radiocarbon chronology of the Shigir and Gorbunovo archaeological bog sites, Middle Urals, Russia", ''Proceedings of the 6th International Radiocarbon and Archaeology Symposium'', (E Boaretto and N R Rebollo Franco eds.), ''RADIOCARBON''  Vol 54, No. 3–4, 2012, 783–94.</ref>
 +
|-
 +
| Northeastern Europe ([[Baltic states|Baltics]] and [[Russia]])
 +
| Middle Mesolithic
 +
| [[Kunda culture]]
 +
| {{sort|10.5|10,500–7,000 BP}}
 +
| [[Linnuse, Lääne-Viru County|Lammasmägi]], [[Pulli settlement]]
 +
|-
 +
| [[Northern Europe]]
 +
|
 +
| [[Maglemosian culture]]
 +
| {{sort|11|11,000–8,000 BP}}
 +
|
 +
|-
 +
| [[Western Europe|Western]] and [[Central Europe]]
 +
|
 +
| [[Sauveterrian|Sauveterrian culture]]
 +
| {{sort|10.5|10,500–8,500 BP}}
 +
|
 +
|-
 +
| Western Europe (Great Britain)
 +
| [[British Mesolithic]]
 +
|
 +
|  {{sort|11|11,000–5,500 BP}}
 +
| [[Star Carr]], [[Howick house]], [[Gough's Cave]], [[Cramond]], [[Aveline's Hole]]
 +
|-
 +
| Western Europe (Ireland)
 +
| [[Irish Mesolithic]]
 +
|
 +
|  {{sort|11|11,000–5,500 BP}}
 +
| [[Mount Sandel Mesolithic site|Mount Sandel]]
 +
|-
 +
| Western Europe ([[Belgium]] and [[France]])
 +
|
 +
| [[Tardenoisian|Tardenoisian culture]]
 +
| {{sort|10|10,000–5,000 BP}}
 +
|
 +
|-
 +
| Central and Eastern Europe ([[Belarus]], [[Lithuania]] and [[Poland]])
 +
| Late Mesolithic
 +
| [[Neman culture]]
 +
| {{sort|09|9,000–5,000 BP}}
 +
|
 +
|-
 +
| Northern Europe ([[Scandinavia]])
 +
|
 +
| [[Nøstvet and Lihult cultures]]
 +
|  {{sort|08.2|8,200–5,200 BP}}
 +
|
 +
|-
 +
| Northern Europe ([[Scandinavia]])
 +
|
 +
| [[Kongemose culture]]
 +
|  {{sort|08|8,000–7,200 BP}}
 +
|
 +
|-
 +
| Northern Europe ([[Scandinavia]])
 +
| Late Mesolithic
 +
| [[Ertebølle culture|Ertebølle]]
 +
|  {{sort|07.3|7,300–5,900 BP}}
 +
|
 +
|-
 +
| Western Europe (Netherlands)
 +
| Late Mesolithic
 +
| [[Swifterbant culture|Swifterbant]]
 +
| {{sort|07.3|7,300–5,400 BP}}
 +
|
 +
|-
 +
|Western Europe (Portugal)
 +
| Late Mesolithic
 +
|
 +
|{{sort|07.3|7,600–5,500 BP}}
 +
|
 +
|}

Versie van 15 dec 2021 18:51

Nederlands verkeersbord J16.svg Werk in uitvoering
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.
Nederlands verkeersbord J16.svg Werk in uitvoering
Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.
Drieperiodensysteem
Holo-
ceen 		Historische Tijd
La Tène-periode   Proto-
historie
Hallstattperiode
IJzertijd
  Laat  
Midden
Vroeg
Bronstijd
Neolithicum Kopertijd  
Laat Pre-
historie
Keramisch
Prekeramisch
Mesoli-
thicum of
Epipaleo-
lithicum 		Laat
Midden
Vroeg
Pleisto-
ceen 		Paleo-
lithicum 		Laat
Midden
Vroeg
Steentijd


Het Mesolithicum (Grieks: μέσος, mesos "midden"; λίθος, lithos "steen") is de archeologische periode van de Oude Wereld tussen het Laat Paleolithicum en het Neolithicum, ook wel de middensteentijd genoemd. Het gaat hier niet om een scherpe grens tussen beide perioden, maar echt een overgang. De term Epipaleolithicum wordt ook wel gebruikt, maar dan vooral voor buiten Noord-Europa (meer voor het Nabije Oosten). Het Mesolithicum heeft verschillende tijdvakken in verschillende delen van Eurazië, dat wil zeggen dat de technologische en menselijke ontwikkelingen niet overal tegelijk waren. Het verwijst naar de laatste periode van jager-verzamelaar culturen in Europa en West-Azië, tussen het einde van het laatste ijstijd en de neolithische revolutie. In Europa beslaat het ongeveer de periode van 15.000 tot 5.000 jaar geleden; terwijl het in Zuidwest-Azië (het Epipaleolithische Nabije Oosten) ongeveer 20.000 tot 8.000 jaar geleden plaats vond. De term wordt minder gebruikt voor gebieden verder naar het oosten, en helemaal niet buiten Eurazië en Noord-Afrika.

Het type cultuur dat aan het Mesolithicum wordt verbonden, varieert van gebied tot gebied, maar het wordt gekoppeld aan de afname van de groepsjacht op grote dieren en men stapte over naar de bredere levenswijze van jager-verzamelaars. Ook ontstaat er de ontwikkeling van meer verfijnde en typisch kleinere stenen werktuigen en wapens in plaats van de de grovere werktuigen die typisch zijn voor het paleolithicum. Afhankelijk van de regio kan enig gebruik van aardewerk en textiel worden aangetroffen op archeologische opgravingen die zijn toegewezen aan het Mesolithicum, maar over het algemeen worden aanwijzingen van landbouw gezien als iets dat meer hoort bij het Neolithicum. De meer vaste nederzettingen liggen meestal dicht bij de zee of de binnenwateren en bieden een goede voedselvoorziening (vis en dergelijke). Mesolithische samenlevingen worden niet als erg ontwikkeld gezien en begrafenissen zijn vrij eenvoudig; dit in tegenstelling tot de enorme grafheuvels die passen bij het Neolithicum.

Klimaat

Het Mesolithicum is de laatste periode van het Pleistoceen die wordt gekenmerkt door een geleidelijke temperatuurstijging, tussen het einde van de 'laatste ijstijd' en de Neolithische Revolutie aan het begin van het Holoceen. De ontwikkeling van de temperatuur in deze periode is gebleken uit onderzoeken op Groenland met behulp van de Groenlandse ijskernen die daar geboord zijn.

Overzicht van culturen

Geografisch gebied Naam Periode Cultuur Van-tot Interessante vindplaatsen
Zuid-oost Europa (Griekenland, Aegean) Balkan Mesolithicum Sjabloon:Sort Franchthi, Theopetra[1]
Southeastern Europe (Romania/Serbia) Balkan Mesolithic Iron Gates culture Sjabloon:Sort Lepenski Vir[2]
Western Europe Early Mesolithic Azilian Sjabloon:Sort
Northern Europe (Norway) Fosna-Hensbacka culture Sjabloon:Sort
Northern Europe (Norway) Early Mesolithic Komsa culture Sjabloon:Sort
Central Asia (Middle Urals) 12,000–5,000 BP Shigir Idol, Vtoraya Beregovaya[3]
Northeastern Europe (Baltics and Russia) Middle Mesolithic Kunda culture Sjabloon:Sort Lammasmägi, Pulli settlement
Northern Europe Maglemosian culture Sjabloon:Sort
Western and Central Europe Sauveterrian culture Sjabloon:Sort
Western Europe (Great Britain) British Mesolithic Sjabloon:Sort Star Carr, Howick house, Gough's Cave, Cramond, Aveline's Hole
Western Europe (Ireland) Irish Mesolithic Sjabloon:Sort Mount Sandel
Western Europe (Belgium and France) Tardenoisian culture Sjabloon:Sort
Central and Eastern Europe (Belarus, Lithuania and Poland) Late Mesolithic Neman culture Sjabloon:Sort
Northern Europe (Scandinavia) Nøstvet and Lihult cultures Sjabloon:Sort
Northern Europe (Scandinavia) Kongemose culture Sjabloon:Sort
Northern Europe (Scandinavia) Late Mesolithic Ertebølle Sjabloon:Sort
Western Europe (Netherlands) Late Mesolithic Swifterbant Sjabloon:Sort
Western Europe (Portugal) Late Mesolithic Sjabloon:Sort
  1. ↑ Sarah Gibbens, "Face of 9,000-Year-Old Teenager Reconstructed", National Geographic, 19 January 2018.
  2. ↑ Sjabloon:Cite book
  3. ↑ Central Asia does not enter the Neolithic, but transitions from the Mesolithic to the Chalcolithic in the fourth millennium BC (metmuseum.org). The early onset of the Mesolithic in Central Asia and its importance for later European mesolithic cultures was understood only after 2015, with the radiocarbon dating of the Shigor idol to 11,500 years old. N.E. Zaretskaya et al., "Radiocarbon chronology of the Shigir and Gorbunovo archaeological bog sites, Middle Urals, Russia", Proceedings of the 6th International Radiocarbon and Archaeology Symposium, (E Boaretto and N R Rebollo Franco eds.), RADIOCARBON Vol 54, No. 3–4, 2012, 783–94.
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Mesolithicum&oldid=697089"