Primaten: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(voorouders intern gelinkt.)
 
(26 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
{{Werk}}{{Infobox dier
+
{{Infobox dier
 
|Naam                  = Primaten
 
|Naam                  = Primaten
 
|Wetenschappelijke naam = Primates
 
|Wetenschappelijke naam = Primates
Regel 7: Regel 7:
 
|Leefgebied            = Wereldwijd
 
|Leefgebied            = Wereldwijd
 
|Leefomgeving          = Aanvankelijk bossen, later ook elders
 
|Leefomgeving          = Aanvankelijk bossen, later ook elders
−
|Familie                =  
+
|Behoort tot de        = [[Zoogdieren]]
 
|AfbeeldingLeefgebied  =  
 
|AfbeeldingLeefgebied  =  
 
}}
 
}}
−
'''Primaten''' zijn 60 miljoen jaar oud en die zijn geëvalueerd naar [[mensapen]] en die zijn geëvalueerd naar de [[mens]].
+
'''Primaten''' of [[apen]] waren er waarschijnlijk 60 miljoen jaar geleden al.
−
Onderzoekers zoeken nog steeds naar mogelijke voorgangers van de mens. Dit doen ze aan de hand van [[fossielen]] en tegenwoordig ook [[DNA]] onderzoek. Wat veel mensen niet weten is dat de moderne mens (Homo sapiens sapiens) zo'n 2% van de genen van de [[Neanderthaler]] in zich hebben.
 
  
−
De stamboom is als volgt:
+
Binnen de primaten is er in de loop van de miljoenen jaren een [[evolutie]] geweest naar [[mensapen]] en daarvan stamt de [[mens]] weer af.
 +
 
 +
Onderzoekers zoeken nog steeds naar mogelijke voorgangers/[[Voorouder|voorouders]] van de tegenwoordige mens. Daarvan zijn [[fossielen]] bewaard gebleven. Die kunnen worden gevonden bij [[Archeologie|archeologische]] opgravingen. Aan de hand van ''waar'' ze precies zijn gevonden, kan worden geschat hoe oud die fossielen zijn.
 +
 
 +
In de fossielen zelf is [[DNA]] bewaard gebleven dat ze kunnen onderzoeken. Daaruit blijkt dat menselijk DNA ongeveer voor 98,4% ''identiek'' (hetzelfde) is aan dat van [[Chimpansee|chimpansees]]. Wat veel mensen niet weten is dat ongeveer 1 tot 4% DNA bij West-Europeanen afkomstig is van de [[Neanderthaler]]. [[Aboriginals]] hebben ook 2,5% neanderthaler-DNA, maar ook nog 5% denisova-DNA.
 +
 
 +
Hoe de opeenvolging en aftakkingen van soorten precies is (de '[[stamboom]]'), is nog steeds een punt van discussie. En door nieuwe vondsten bij opgravingen kunnen er weer nieuwe 'puzzelstukjes' van de puzzel hoe dat precies is gegaan tevoorschijn komen.
 +
 
 +
Ook zijn er nog veel vragen hoe de soorten zich over de aarde ''verspreid'' hebben.
 +
 
 +
== De stamboom is (mogelijk) als volgt: ==
 
* Primaten
 
* Primaten
−
** Strepsirrhini (halfapen)  
+
** Strepsirrhini ([[halfapen]])
 
** Haplorrhini (<small>Apen en spookdieren)</small>
 
** Haplorrhini (<small>Apen en spookdieren)</small>
−
*** Tarsiiformes (spookdiertjes en aantal alleen fossiel bekende families)
+
*** Tarsiiformes ([[spookdiertjes]] en aantal alleen fossiel bekende families)
 
*** Anthropoidea (echte apen)
 
*** Anthropoidea (echte apen)
−
**** Platyrrhini ([[Breedneusaap|breedneusapen]])
+
**** Platyrrhini (breedneusapen - [[apen van de Nieuwe Wereld]])
−
**** Catarrhini (smalneusapen)
+
**** Catarrhini (smalneusapen)  
−
***** Cercopithecoidea ([[apen]] van de Oude Wereld)
+
***** Cercopithecoidea - [[apen van de Oude Wereld]]
−
***** Hominoidea ([[mensapen]])
+
***** Ceboidea
 +
***** Hominidae ([[mensapen]])
 
****** Hylobatidae ([[gibbons]])
 
****** Hylobatidae ([[gibbons]])
−
****** Hominidae ([[mensachtigen]])
+
****** Hominidae ([[mensachtigen]]): zie hieronder.
  
−
== Mensapen ==
+
== Mensachtigen ==
 
[[Bestand:Homo splitter (deutsch)-2.PNG|miniatuur|De dunne bruine lijn geeft de plaats aan waar ''H. denisova'' zich van ''H. erectus'' afsplitste.]]
 
[[Bestand:Homo splitter (deutsch)-2.PNG|miniatuur|De dunne bruine lijn geeft de plaats aan waar ''H. denisova'' zich van ''H. erectus'' afsplitste.]]
−
De '''mensachtigen''' kunnen nader bekeken worden. Dan krijg je het volgende
+
De '''mensachtigen''' gingen meer en meer rechtop lopen. Dan krijg je mogelijk de volgende stamboom ( † = uitgestorven):
−
* [[Mensachtigen]] (Hominidae)
+
* [[Mensapen]] (Hominidae)
 
** [[Ponginae]]
 
** [[Ponginae]]
−
*** [[Orang-oetans|Orang-oetan]] (''Pongo abelii'')
+
*** [[Orang-oetans|Orang-oetan]] (''Pongo'')
−
**** Sumatraanse orang-oetan (''Pongo abelii'')
+
**** [[Sumatraanse orang-oetan]] (''Pongo abelii'')
−
**** Borneose orang-oetan (''Pongo pygmaeus''), twee of drie ondersoorten
+
**** [[Tapanuli-orang-oetan]] (''Pongo tapanuliensis'')
 +
**** [[Borneose orang-oetan]] (''Pongo pygmaeus''), twee of drie ondersoorten
 
** [[Homininae]]
 
** [[Homininae]]
 
*** [[Gorilla's]] (''Gorilla'')
 
*** [[Gorilla's]] (''Gorilla'')
Regel 48: Regel 59:
 
**** Mensen (''Homo'')
 
**** Mensen (''Homo'')
 
***** ''[[Homo ergaster]]'' †
 
***** ''[[Homo ergaster]]'' †
−
****** ''[[Homo floresiensis]]'' (Floresmens) †
 
 
****** ''Homo georgicus'' †
 
****** ''Homo georgicus'' †
 
****** ''[[Homo habilis]]'' †
 
****** ''[[Homo habilis]]'' †
 
****** ''[[Homo erectus]]'' †
 
****** ''[[Homo erectus]]'' †
 +
******* ''[[Homo floresiensis]]'' (Floresmens) †
 
******* ''[[Homo heidelbergensis]]'' (Heidelbergmens) †
 
******* ''[[Homo heidelbergensis]]'' (Heidelbergmens) †
 +
******* ''[[Homo rhodesiensis]]'' (Rhodesiëmens) †
 
******* ''[[Homo helmei]]'' †
 
******* ''[[Homo helmei]]'' †
 
******* ''[[Homo naledi]]'' †
 
******* ''[[Homo naledi]]'' †
 
******* ''[[Neanderthaler|Homo neanderthalensis]]'' ([[Neanderthaler]]) †
 
******* ''[[Neanderthaler|Homo neanderthalensis]]'' ([[Neanderthaler]]) †
 
******* ''[[Homo denisova]]'' (Denisovamens) †
 
******* ''[[Homo denisova]]'' (Denisovamens) †
−
******* ''[[Homo rhodesiensis]]'' (Rhodesiëmens) †
 
 
******* ''[[Homo rudolfensis]]'' †
 
******* ''[[Homo rudolfensis]]'' †
 
******* ''[[Homo sapiens]]'' (Moderne [[Mens]])
 
******* ''[[Homo sapiens]]'' (Moderne [[Mens]])
 +
Zie ook [[Evolutie van de mens]].
 
[[Categorie:Zoogdieren]]
 
[[Categorie:Zoogdieren]]

Huidige versie van 10 jun 2023 om 12:50

Primaten
Primates

Primates - some families.jpg

Leefgebied Wereldwijd
Leefomgeving Aanvankelijk bossen, later ook elders
Behoort tot de Zoogdieren
Portaal Portal.svg Biologie

Primaten of apen waren er waarschijnlijk 60 miljoen jaar geleden al.

Binnen de primaten is er in de loop van de miljoenen jaren een evolutie geweest naar mensapen en daarvan stamt de mens weer af.

Onderzoekers zoeken nog steeds naar mogelijke voorgangers/voorouders van de tegenwoordige mens. Daarvan zijn fossielen bewaard gebleven. Die kunnen worden gevonden bij archeologische opgravingen. Aan de hand van waar ze precies zijn gevonden, kan worden geschat hoe oud die fossielen zijn.

In de fossielen zelf is DNA bewaard gebleven dat ze kunnen onderzoeken. Daaruit blijkt dat menselijk DNA ongeveer voor 98,4% identiek (hetzelfde) is aan dat van chimpansees. Wat veel mensen niet weten is dat ongeveer 1 tot 4% DNA bij West-Europeanen afkomstig is van de Neanderthaler. Aboriginals hebben ook 2,5% neanderthaler-DNA, maar ook nog 5% denisova-DNA.

Hoe de opeenvolging en aftakkingen van soorten precies is (de 'stamboom'), is nog steeds een punt van discussie. En door nieuwe vondsten bij opgravingen kunnen er weer nieuwe 'puzzelstukjes' van de puzzel hoe dat precies is gegaan tevoorschijn komen.

Ook zijn er nog veel vragen hoe de soorten zich over de aarde verspreid hebben.

De stamboom is (mogelijk) als volgt:

Mensachtigen

De dunne bruine lijn geeft de plaats aan waar H. denisova zich van H. erectus afsplitste.

De mensachtigen gingen meer en meer rechtop lopen. Dan krijg je mogelijk de volgende stamboom ( † = uitgestorven):

Zie ook Evolutie van de mens.

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Primaten&oldid=793114"