De oorlog der werelden

De oorlog der werelden
Informatie
Alternatieve titel	The War of the Worlds
Schrijver	H.G. Wells
Illustrator
Vertaler
Taal (origineel)	Engels
Land	Verenigd Koninkrijk
Genre	Sciencefictionroman
Datum	1898
ISBN
Leeftijdscategorie
Uitgeverij
Drukker
Aantal verkocht
Vorig boek
Volgend boek
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

De oorlog der werelden (Engels: The War of the Worlds) is een roman van de Britse schrijver H.G. Wells. Hij publiceerde het boek in 1898. De oorlog der werelden is een van de beroemdste sciencefictionboeken ter wereld. Het boek gaat over een alieninvasie van de aarde door Marsmannetjes. Toch is het boek ook een kritiek op kolonialisme en imperialisme.

Het boek is verschillende keren verfilmd. Toch is de beroemdste adaptie een hoorspel van Orson Welles uit 1938. Het hoorspel The War of the Worlds zou namelijk grote paniek veroorzaken toen het op de radio te horen was.

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

De tripod die de Marsmannen gebruiken in het boek.

Aan het begin van de 20e eeuw komt een vreemd object neer bij het Engelse plaatsje Woking. De mensen denken eerst dat het een meteoriet is, maar het blijkt een cilinder te zijn. De cilinder breekt open en er komen aliens te voorschijn. De mensen wapperen een witte vlag en willen een vreedzame ontmoeting. Toch worden zij meteen gedood door een hittestraal. De Marsmannen bewegen door middel van tripods (machines met drie lange benen). Naast de hittestraal maken zij ook gebruik van chemische wapens om de aarde te veroveren en de mensheid uit te roeien. De Marsmannen rukken eerst op naar Woking en vervolgens naar Londen. Vanuit hier gaan zij naar het Europese vasteland.

Enkele maanden later moet een groot deel van de mensheid schuilen voor de Marsmannen. De verteller ontdekt dat de Marsmannen het bloed van mensen nodig hebben om te overleven. De Marsmannen nemen ook een rood onkruid met zich mee. Dat onkruid begint te groeien overal waar er water is. Toch is er iets bijzonders aan de hand. Het rode onkruid lijkt namelijk ook te sterven.

Als het lijkt alsof de mensheid verloren is, blijken alle Marsmannen dood te zijn. De Marsmannen mogen wel geavanceerder zijn, maar zijn niet immuun tegen de ziektes op de aarde. De Marsmannen hebben namelijk al lang hun planeet van bacteriën gezuiverd. Hierdoor hebben zij een zwakke weerstand en sterven zij zodra zij voet buiten hun tripod zetten. Dat is ook de reden waarom het rode onkruid stierf. De verteller raakt hierdoor in shock. Hij gaat terug naar Woking en wordt herenigd met zijn vrouw.

Personages

De Marsmannen vallen Woking aan

In De oorlog der werelden komen vrij weinig personages voor. De meeste personages hebben geen namen:

• De verteller van het verhaal
• De Marsmannen
• De artillerist
• De kapelaan
• De broer van de verteller
• Ogilvy, een sterrenkundige en vriend van de verteller
• Henderson, een journalist
• Stent, een andere sterrenkundige
• Lord Hilton, een rijke man
• De vrouw van de verteller

Achtergrondinformatie

Titelverklaring

De titel van het boek verwijst naar de oorlog tussen de Aarde en Mars. Beide planeten worden als aparte werelden voorgesteld. In het boek is Mars een stuk verder ontwikkeld dan de Aarde. Het boek begint ook met een waarneming van Mars vanaf de Aarde. Sterrenkundigen zien dan iets bijzonders op de planeet dat duidt op leven.

Plaats en tijd

Het boek is geschreven in 1898, maar vindt zich na de eeuwwisseling plaats. Het is dus een toekomstroman die zich in de nabije toekomst plaatsvindt. Het exacte jaar wordt niet genoemd, maar wel dat het het begin van de 20e eeuw is. Vermoedelijk speelt het boek ergens tussen 1900 en 1920 af. In het boek wordt wel een waarneming uit de jaren 1890 vermeldt die duidt op leven.

Het grootste deel van het boek vindt plaats in Engeland. Dat is de plaats waar H.G. Wells zelf woonde. De eerste Marsman komt in de buurt van het plaatsje Woking neer. Woking staat symbool voor een typisch plaatsje op het Engelse platteland. Het tweede deel van het boek vindt plaats in de Engelse hoofdstad Londen. Toentertijd was het Verenigd Koninkrijk het machtigste land op Aarde. Het Britse Rijk besloeg toentertijd een kwart van alle oppervlakte op Aarde. Londen was daardoor ook een van de belangrijkste steden op de wereld.

In het boek vinden geen scènes plaats op Mars.

Kolonialisme en imperialisme

In het Engelse plaatsje Woking staat tegenwoordig een standbeeld van Marsman beschreven als in het boek van Wells.

In veel boeken van H.G. Wells zit een onderliggende boodschap. De oorlog der werelden heeft ook zo'n boodschap. Het boek is als het ware een kritiek op kolonialisme en imperialisme. Het Verenigd Koninkrijk had toentertijd veel koloniën. Net als andere Europese landen en de Verenigde Staten deden de Britten aan imperialisme. Westerse landen hadden koloniën voornamelijk voor economische redenen. Toch zagen de landen het ook als hun missie om de rest van de wereld te "beschaven". Niet-westerse culturen werden vaak als onbeschaafd gezien. Westerse landen zagen hun cultuur ook als beter dan anderen.

In het boek draait Wells als het ware de rollen om. De Britten worden door de Marsmannen juist "onbeschaafd" en "minder" gezien. De Marsmannen zijn immers verder ontwikkeld en hebben betere wapens. Zij reizen af naar de Aarde om die te kolonialiseren. De Marsmannen maken hierbij gebruik van buitensporig geweld, vergelijkbaar met de uitbuiting en het geweld van westerse landen in de koloniën.

De Marsmannen worden uiteindelijk gestopt door menselijke ziektes. Doordat de Marsmannen zover ontwikkeld zijn, hebben ze hun eigen planeet van alle ziekteverwekkers ontsmet. Hierdoor is hun immuunsysteem de ziekteverwekkers niet meer gewend. Ziektes speelden ook bij het kolonialisme een rol. Europese kolonisten brachten bijvoorbeeld Europese ziektes mee naar Amerika. De inheemse bevolking daar was niet gewend aan de ziektes en stierf grotendeels. Ook de kolonisten zelf werden soms getroffen door ziektes die niet in hun eigen land voorkwamen. Aan het einde van het boek wordt gesteld dat "de viesheid van de mensheid" de invasie uit Mars stopte. Dat is een vorm van ironie, omdat westerse landen juist niet-westerse mensen als "vies" beschouwden in die tijd.

Thema's

In het boek komen verschillende thema's voor zoals:

• Arrogantie: de menselijke personages in het boek worden vaak als arrogant gezien. Zij zijn vooral met zichzelf bezig en negeren de tekenen van de invasie. De mensen zien namelijk hun eigen soort als superieur. Later stoort hun wereld (letterlijk) in als de Marsmannen slimmer en technologisch verder ontwikkeld blijken te zijn. De Marsmannen zien zichzelf ook als superieur. Toch onderschatten de Marsmannen zelf ook het aantal mensen en de vaardigheden van mensen om te overleven. Arrogantie maakt iemand dus blind voor de werkelijkheid.
• Natuurlijke selectie: het boek is deels gebaseerd op de evolutietheorie van Charles Darwin. Hoewel Darwins theorie al 40 jaar oud is, accepteert nog niet iedereen die theorie. Mars en de Aarde hebben zich op een andere manier ontwikkeld. De Marsmannen mogen misschien wel verder ontwikkeld zijn, maar ze blijken niet immuun te zijn voor bacteriën. De mensheid weet uiteindelijk te overleven door zich aan te passen. Zij duiken onder in de riolen als ratten. Hierdoor passen zij zich aan aan de omstandigheden.

Invloed en adaptaties

Orson Welles moet vragen beantwoorden over zijn hoorspel nadat het grote paniek zou hebben veroorzaakt.

De oorlog der werelden heeft een grote invloed gehad op sciencefictionliteratuur. Het boek heeft namelijk het Marsmannetje populair gemaakt. Dat wezen is later in verschillende boeken, strips, films en televisieseries gebruikt. Vaak worden Marsmannetjes als gemeen afgebeeld. Ook het onderwerp van een invasie van de Aarde door Marsmannen komt vaak voor in die werken. Zo schreef de Amerikaanse schrijver Edgar Rice Burroughs een hele boekenserie over Mars: de Barsoom-serie. Hierin wordt een Amerikaanse soldaat op mysterieuze wijze getransporteerd naar Mars. Mars wordt voorgesteld als een stervende planeet die veranderd is in een woestijn.

Het boek van Wells is acht keer verfilmd. Ook zijn er verschillende keren stripboeken, televisieseries en videogames gemaakt van het boek. In 1978 werd een conceptalbum voor een musical gemaakt. In 2019 was er ook een tentoonstelling in Londen. Hier konden bezoekers meemaken hoe het is om onderdeel van het boek te zijn.

De bekendste bewerking van het boek is waarschijnlijk het hoorspel The War of the Worlds (1938) van Orson Welles. Op 30 oktober van dat jaar werd dat uitgezonden op de Amerikaanse radiozender CBS voor Halloween. Het boek werd verwerkt tot een nieuwsuitzending die steeds een muziekprogramma onderbrak. Hoewel van tevoren werd gezegd het fictief was, schakelden veel luisteraars te laat in. Sommige luisteraars schenen te denken dat de Aarde echt door Marsmannen werd aangevallen, waardoor grote paniek zou zijn ontstaan. Tegenwoordig denkt men dat kranten die paniek wel overdreven hebben. Desondanks ging het hoorspel de geschiedenisboeken in en betekende het de grote doorbraak van Orson Welles.