Classicisme (muziek)

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Wolfgang Amadeus Mozart (zittend aan het toetsenbord)

Het Classicisme in de muziek wordt ook wel de klassieke periode genoemd. Het was een tijdperk van klassieke muziek tussen ongeveer 1730 en 1820. Dit valt ongeveer gelijk met de Pruikentijd en de Franse tijd in Nederland. Dit is ook wel bekend als het tijdperk van de verlichting.

De klassieke periode valt tussen de Barokke muziek periode en de Romantiek (muziek) periode. Classicistische muziek heeft een lichtere, duidelijkere opbouw dan barokmuziek en is minder ingewikkeld. Het is vooral harmonischer door een heldere melodielijn met daarbij een ondergeschikte begeleiding met akkoorden die goed op elkaar afgestemd zijn. Het maakt ook gebruik van een stijl die de lichte elegantie benadrukte in plaats van de meer ernstige vorm en indrukwekkende grootsheid van de barok. Afwisseling en contrast binnen een stuk werden meer uitgewerkt dan voorheen en het orkest nam toe in omvang, bereik en kracht. In de meeste muziekstukken worden tonen in de melodie langer aangehouden waardoor de muziek gaat lijken op een stromend watertje. Hierdoor lijkt de muziek ook eenvoudiger te klinken.

Het klavecimbel werd vervangen als het belangrijkste toetsinstrument door de piano (of fortepiano). In tegenstelling tot het klavecimbel, dat snaren met stekels tokkelt, slaan piano's de snaren aan met met leer beklede hamers wanneer de toetsen worden ingedrukt. Hierdoor kan de muzikant (pianist) harder of zachter spelen (vandaar de oorspronkelijke naam 'fortepiano', letterlijk 'luid zacht'). Hierdoor krijg je meer dynamiek in een stuk, het wordt levendiger. Ook kan de muzikant met meer expressie spelen. Je kunt de klavecimbeltoetsen harder of zachter indrukken, maar dat verandert het geluid niet. De componisten uit de klassieke periode vonden vooral instrumentale muziek belangrijk. De belangrijkste soorten instrumentale muziek waren de sonate (gezongen stuk), trio (drie muzikanten), strijkkwartet (bestaat uit vier strijkers - twee violisten, een altviolist en een cello-speler), kwintet (vijf muzikanten), symfonie (is een uitgebreide muzikale compositie, uitgevoerd door een orkest) en de solo concerto (muziekstuk voor één of meerdere solisten, bijvoorbeeld op viool, piano, fluit, of een ander instrument, begeleid door een orkest). En de Vocale muziek, zoals liederen voor een zanger en piano (met name het werk van Schubert), koorwerken en opera (een dramatisch klinkend stuk voor zangers en orkest) waren ook belangrijk in deze periode.

Bekende componisten

De bekendste componisten uit deze periode zijn Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven en Franz Schubert. Beethoven wordt gezien als een romantische componist of een componist uit de klassieke periode die deel uitmaakte van de overgang van het classicisme naar de Romantiek (muziek). Schubert is ook een overgangsfiguur. De classicisme periode wordt soms ook het tijdperk van het Weense classicisme genoemd (Duits: Wiener Klassik), omdat Haydn, Mozart, Beethoven en Schubert allemaal in Wenen werkten. Vooral Haydn was 'populair' in Nederland. Mozart bezocht als kind Holland (Nederland bestond immers nog niet). Op 11 september 1765 kwam hij met zijn vader en zus Nanneri aan in Den Haag. Nannerl en Wolfgang kregen buiktyfus en het duurde tot 22 januari 1766 voor ze voldoende hersteld waren om weer een optreden te geven. De familie Mozart reisde vervolgens naar Amsterdam, waar ze op 29 januari en op 26 februari 1766 een concert gaven in de muziekzaal van de Hollandsche Manege aan de Leidsegracht (1744-1881). Weer terug naar Den Haag woonden de Mozarts op 11 maart 1766 de plechtige inhuldiging bij van stadhouder Willem V. Voor die gelegenheid componeerde Wolfgang een paar variaties op het destijds bekende lied "Willem van Nassau". De familie reisde door naar Haarlem, waar Wolfgang op het orgel van de Grote of Sint-Bavokerk speelde. Met de trekschuit reisden ze door naar Amsterdam waar op 16 april een concert in de Manegezaal werd gegeven en in Utrecht gaven Wolfgang en Nanneri op 21 april een concert in het Bijlhouwersgildehuis aan het Vredenburg.