Moord op de Nijl

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

Moord op de Nijl
Geen afbeelding beschikbaar
Informatie
Alternatieve titel	Death on the Nile
Schrijver	Agatha Christie
Illustrator
Vertaler
Taal (origineel)	Engels
Land	Verenigd Koninkrijk
Genre	Detectiveroman
Datum	1 november 1937
ISBN
Leeftijdscategorie
Uitgeverij
Drukker
Aantal verkocht
Vorig boek	Brief van een dode
Volgend boek	Dood van een huistiran
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

Moord op de Nijl (Engels: Death on the Nile) is een roman van de Britse schrijfster Agatha Christie. Zij schreef het boek in 1937. In het boek speelt de detective Hercule Poirot een rol. Poirot is een van Christies bekendste personages en speelt in een hele boekenreeks de hoofdrol.

Tijdens een vakantie in Egypte maken Hercule Poirot en zijn vriend, kolonel Race, een tocht over de Nijl van Shellal naar Wadi Halfa. Aan boord zijn verschillende gasten, waaronder de rijke erfgenaam Linnet Ridgeway. Ridgeway is kort daarvoor getrouwd met Simon Doyle, een arme man. Ze zijn in Egypte vanwege hun huwelijksreis. Ridgeway wordt echter achtervolgt door Jacqueline de Bellefort, de voormalige beste vriendin van Ridgeway. Zij is namelijk boos op Ridgeway, omdat zij een relatie had met Simon. Tijdens de bootreis wordt Ridgeway vermoord, waarna Poirot de moord moet oplossen.

Moord op de Nijl is een van de bekendste Hercule Poirot-boeken en een van Christies bekendste boeken. Het boek is verschillende keren verfilmd.

Verhaal

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

De stad Aswan gezien vanuit de westelijke oever

Poirot is op vakantie in Aswan in Egypte. Hij besluit om de Nijl over te reisen van Shellal naar Wadi Halfa. Zij doen dat met het schip Karnak. Aan boord wordt Poirot aangesproken door de rijke erfgenaam Linnet Ridgeway. Kort voor de reis trouwde zij met Simon Doyle. Linnet en Simon zijn nu op huwelijksreis in Egypte, maar ze worden achtervolgt door Jacqueline de Bellefort. Jacqueline is namelijk boos op Linnet en Simon. Enkele maanden geleden was Jacqueline met Simon verloofd. In die tijd was Linnet haar beste vriendin en gaf Simon een baan op haar landgoed. Linnet en Simon werden kort hierna verliefd op elkaar, waar Simon de verloving met Jacqueline verbrak. Dat was ook het einde van de vriendschap. Jacqueline besloot vervolgens Linnet en Simon te achtervolgen van Engeland naar Venetië naar Brindisi naar Egypte.

Linnet vraagt aan Poirot om de achtervolging te stoppen. Poirot probeert het echter vanuit haar perspectief te zien. Jacqueline is namelijk arm en had alleen Simon. Linnet heeft daarentegen veel geld, waardoor Linnet Jacquelines laatste bezit had afgepakt. Hij zegt met Jacqueline te willen praten, maar niet omdat Linnet het hem vroeg. Jacqueline uit vervolgens haar frustratie tegen Poirot. Zij vertelt dat zij Linnet wel kan vermoorden en laat zelfs een pistool zien. Poirot waarschuwt Jacqueline om haar hart niet voor kwaad te openen, want dan is er geen weg meer terug.

Naast Poirot, Linnet, Simon en Jacqueline zijn er ook nog andere gasten. Het kamermeisje van Linnet (Louise Bourget) is mee, net als de beheerde van haar fortuin (Andrew Pennington). Andere gasten zijn schrijfster Salome Otterbourne en haar dochter Rosalie, mevrouw Allerton en haar zoon Tim, de Amerikaanse socialite Marie Van Schuyler met haar zus Cornelia Robson en haar verpleegster (mevrouw Bowers), de Italiaanse archeoloog Guido Richetti, de communistische meneer Ferguson, de advocaat Jim Fantrop en de Oostenrijkse arts meneer Bessner.

De tempel Aboe Simbel

Tijdens een bezoek aan Aboe Simbel valt er bijna een stel rotsen op Linnet Ridgeway. Eerst wordt Jacqueline verdacht van het incident, maar later wordt ontdekt dat ze op de boot was gebleven. Kort hierna wordt Poirot herenigd met zijn oude vriend, kolonel Race. Niet veel later verblijven de gasten in de salon van het schip. Hier wordt Jacqueline boos op Simon en schiet hem door het been. Simon overleeft het schot, maar het bot in zijn been is verbrijzeld door de kogel. Hij wordt verpleegd door meneer Bressner die hem meeneemt naar zijn kamer. Jacqueline heeft meteen spijt van het schot en dreigt zichzelf te vermoorden. Cornelia besluit daarom om Jacqueline naar haar kamer mee te nemen. Het pistool van Jacqueline raakt echter vermist.

De dag daarna ligt Linnet ineens dood in haar bed. Zij werd die nacht vermoord, waarna Poirot de opdracht krijgt om de dader te vinden. De moord lijkt om een overval. De dure parelketting van Linnet is namelijk ook vermist. Later brengt mevrouw Bowers de ketting terug. Zij zegt dat mevrouw Van Schuyler last heeft van kleptomanie en daarom het gestolen had. Toch blijft de teruggebrachte ketting een replica te zijn en niet het origineel. Niet veel later wordt ook het pistool van Jacqueline gevonden in een stuk fluweel. Dat pistool blijkt het moordwapen te zijn. Iemand probeert Jacqueline dus van de moord te beschuldigen. Poirot gelooft echter dat ze onschuldig is, omdat zij een alibi had die avond.

Tijdens een zoektocht door Linnets kamer ontdekt Poirot dat een nagellakpotje geen nagellak bevat maar een andere vloeistof bevat. Later blijkt dat rode inkt te zijn. Ondertussen wordt Louise Bourget dood in haar kamer aangetroffen. Poirot gaat ervanuit dat Louise en Linnet door dezelfde dader vermoord zijn. Mevrouw Otterbourne weet wie Louise vermoord heeft, waardoor zij ook de dader van Linnet weet. Op het moment dat zij de dader wil onthullen, wordt zij neergeschoten met het pistool van Pennington. Poirot denkt daarom dat Pennington de dader is. Hij is immers de bewaarder van Linnets fortuin en zou wraak willen nemen. Toch blijkt Pennington niet de dader te zijn.

Wadi Halfa, waar het schip uiteindelijk aankomt.

Poirot ontdekt dat Tim de parelketting vervalst heeft. Hij werkt samen met Joanne Southwood om dure juwelen te vervangen door goede replica's en de echte door te verkopen voor geld. Tim bekent dat hij de ketting van Linnet die avond omruilde, maar haar niet vermoord heeft. De echte parels bewaarde hij in een rozenkrans in zijn kamer. Race denkt ondertussen dat Richetti de dader is.

Uiteindelijk komt Poirot tot de conclusie hoe het echt zit. Hij vertelt aan Bessner, Race en Cornelia dat Simon Linnet vermoord heeft. Hij zou samenwerken met Jacqueline om Linnets fortuin te stelen. Enkele maanden eerder (toen Simon en Jacqueline nog een relatie hadden) hoorde hij hen in een restaurant over geld praten. Volgens Poirot zouden de twee hebben afgesproken dat Simon Linnet zou verleiden om met haar te trouwen. Vervolgens zou hij haar vermoorden en er met het fortuin vandoor gaan. Jacqueline en Simon konden hierdoor in luxe leven. Op de avond dat Jacqueline Simon neerschoot, zou zij eigenlijk in de tafel gemikt hebben. Simon zou doen alsof hij neergeschoten was en de rode inkt werd als bloed gebruikt. In de korte tijd dat Jacqueline naar haar kamer werd gebracht door de overige aanwezigen rende Simon naar Linnets kamer om haar te vermoorden. Vervolgens schoot hij zichzelf in de salon ditmaal echt door het been en dumpte het pistool in de Nijl door het raam.

Het probleem is echter dat Poirot geen bewijs heeft. Hij confronteert Jacqueline die opbiecht dat hij gelijk heeft. Ze vertelt hem dat Louise Bourget die avond uit het raam keek en Simon zag wegrennen. De dag daarna begreep zij dat Simon Linnet vermoord had. Zij wilde Simon blackmailen om een deel van de erfenis te krijgen. Simon ging akkoord, maar vermoordde haar uiteindelijk. Toen Simon de kamer verliet, werd hij weer gespot door mevrouw Otterbourne. Jacqueline besloot daarom mevrouw Otterbourne te vermoorden. Uiteindelijk biecht ook Simon de moorden op. Hij en Jacqueline worden door Poirot gearresteerd. Net voordat zij het schip verlaten, schiet Jacqueline Simon neer. Vervolgens pleegt zij zelfmoord.

Personages

In het boek komen de volgende personages voor:

• Hercule Poirot: een beroemde detective uit België.
• Kolonel Johnnie Race: een vriend van Poirot en geheim agent.
• Linnet Doyle-Ridgeway: een rijke, jonge en beeldschone erfgename.
• Simon Doyle: de man van Linnet.
• Jacqueline de Bellefort: de voormalige beste vriendin van Linnet.
• Mevrouw Allerton: een aardige vrouw van middelbare leeftijd.
• Tim Allerton: de zoon van mevrouw Allerton.
• Andrew Pennington: de bewaarder van het fortuin van Linnet.
• Carl Bressner: een Oostenrijkse arts.
• Meneer Ferugson: een edelman die communist geworden is.
• James Fanthorp: een neefje van Linnet.
• Guido Richetti: een Italiaanse archeoloog.
• Louise Bourget: het kamermeisje van Linnet.
• Marie Van Schuyler: een oude, Amerikaanse socialite.
• Mevrouw Bowers: de verzorgster van mevrouw Van Schuyler.
• Cornelia Robson: het arme nichtje van mevrouw Van Schuyler.
• Salome Otterbourne: een flamboyante schrijfster.
• Rosalie Otterbourne: Salomes gewone dochter.

Achtergrondinformatie

Een portret van Agatha Christie

Structuur

Moord op de Nijl volgt een klassieke structuur die Agatha Christie in veel van haar boeken gebruikt. Het schip Karnak volgt een gesloten setting. Dat betekent dat de dader op het schip zelf moet zijn. Hij of zij kan niet van buitenaf komen. Eerder had Christie dat al gebruikt in onder andere Moord op de Orient Express, dat zich afspeelt in een trein. Door de gesloten setting zijn alle gasten van het schip verdachten. Vaak hebben zij ook nog andere zaken te verbergen. Dat maakt ze verdacht, waardoor de lezer af en toe op het verkeerde been wordt gezet.

In tegenstelling tot andere detectiveromans gebeurt de moord in Moord op de Nijl pas op de helft van het boek. In de meeste detectiveromans vindt de moord aan het begin plaats. De detective probeert de rest van het boek de moord op te lossen. In Moord op de Nijl leert de lezer eerst alle personages kennen. Het oplossen van de moord speelt pas in de tweede helft een rol.

Net als andere boeken van Christie eindigt het boek met een grote oplossing. Poirot legt aan een publiek uit hoe de moord in elkaar zit. Hierdoor vallen alle puzzelstukjes in één keer op zijn plaats. Hij maakt hiervoor gebruik van logica en observatie van details.

Plaats en tijd

Het boek vindt plaats in de jaren 1930. Het eerste deel vindt plaats in Engeland, maar het grootste deel vindt plaats in Egypte. Ook vinden enkele scènes plaats in de Verenigde Staten. Het schip reist van Shellal naar Wadi Halfa. Hoewel die reis grotendeels door Egypte gaat, ligt Wadi Halfa in Soedan. Toentertijd waren Egypte en Soedan Britse koloniën. Dat betekent dat de twee landen onderdeel van het Britse Rijk waren. Dat legt ook uit waarom Poirot (een Belg met de Britse nationaliteit) de moord moet oplossen.

Moord op de Nijl laat ook zien hoe Europeanen dachten over Egypte en haar lokale bevolking. Egypte wordt als exotisch land voorgesteld met een mysterieuze sfeer. De lokale bevolking wordt door middel van stereotypes beschreven. Dat is een voorbeeld van oriëntalisme. Egyptenaren worden enkel als opdringerige handelaars en bediendes beschreven. De Britse personages behandelen die inwoners ook alsof ze minder dan hen zijn. Hierdoor laat het boek goed de koloniale hiërarchie zien.

Thema's

In het boek komen verschillende thema's voor zoals:

• Sociale klasse: aan boord van de Karnak zitten veel personages uit de Britse bovenklasse. Zij zijn vaak rijk en hebben veel invloed. Linnet Ridgeway is de rijkste persoon aan boord en wordt door de media op de voet gevolgd. Andere personages (zoals Simon en Jacqueline) zijn juist armer. Ook zijn er veel personages die hun geld hebben verloren, zoals Tim Allerton en zijn moeder. Tim, Jacqueline en Simon zien de misdaad als een manier om geld te verdienen. Sociale klasse speelt ook mevrouw Van Schuyler een rol. Cornelia wil namelijk liever trouwen met de gewone arts Bressner in plaats van de rijke meneer Ferugson. Hoewel Ferugson zelf uit een adellijke familie komt, heeft hij afstand gedaan van zijn titel en is hij een communist geworden.
• Jalousie en wraak: Het conflict tussen Jacqueline en Linnet over Simon speelt een hoofdrol in het boek. Jacqueline is jaloers op Linnet vanwege haar geld. Linnet heeft namelijk alles, terwijl Jacqueline dat niet heeft. Voor Jacqueline was Simon haar alles. Toen Simon verliefd werd op Linnet, verloor zij alles. Jacqueline wil wraak nemen op Linnet. Pas later leert de lezer dat Jacqueline en Simon een vooropgezet plan hadden. Hierdoor wordt Jacquelines wraak in een nieuwe context geplaatst.
• Rechtvaardigheid: voor Poirot speelt rechtvaardigheid een belangrijke rol. Hij wil de moord op Linnet oplossen om zo de dader op te pakken. Toch vraagt de roman zich uit of rechtvaardigheid voor iedereen hetzelfde is.

Adaptaties

Van Moord op de Nijl zijn verschillende films gemaakt. De eerste keer werd het boek verfilmd in 1978 met in de hoofdrol Peter Ustinov. Ustinov speelde ook in zes andere films Hercule Poirot. In 2022 werd een tweede film gemaakt waarin Kenneth Branagh de hoofdrol van Poirot speelde. Die film is een vervolg van de film Murder on the Orient Express uit 2017. Beide films zijn niet helemaal gelijk aan het boek, omdat een aantal personages verwijderd zijn. Anders dan het boek richten de films zich veel op de moord zelf.

In 2004 werd van het boek ook een televisie-aflevering gemaakt voor de televisieserie Agatha Christie's Poirot. In die serie speelt David Suchet de rol van Hercule Poirot. Voor de televisie-uitzending werden speciaal opnames in Egypte gemaakt.

In 2007 kwam er ook een graphic novel van het boek uit. Datzelfde jaar werd er een videogame gemaakt, waarin de speler de hoofdrol van Hercule Poirot speelt. In 2024 werd een nieuwe game aangekondigd. Die game zal zich in de jaren 1970 afspelen in Egypte en ook veel andere mysteries bevatten.