Zeeland (provincie)
|
|
Zeeland is een provincie in het zuidwesten van Nederland. De provincie grenst in het noorden aan Zuid-Holland, in het oosten aan Noord-Brabant, in het westen aan de Noordzee en in zuiden aan de Belgische provincies West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en voor een klein stukje aan Antwerpen. De hoofdstad en de belangrijkste stad is Middelburg.
Geschiedenis
Zie Geschiedenis van Zeeland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Zeeland werd al bewoond voordat de Romeinen naar Nederland kwamen. Dit weten we omdat vissers beelden hebben gevonden van de godin Nehelennia in de Oosterschelde.
Sinds de Middeleeuwen zijn er in Zeeland al problemen met het vele water. Er is al altijd een verlies geweest van land, maar ook aanwinst. Waarschijnlijk is in deze tijd de provincie aan zijn naam gekomen. De provincie ligt vrijwel op of onder zeeniveau, behalve de duinen. Eigenlijk is Zeeland net een lapjesdeken van polders en sloten. Door de eeuwen heen is het landschap daarom ook flink gewijzigd. Vroeger bestond Zeeland namelijk uit meer eilanden dan nu. Veel eilanden zijn samengevoegd tot de schiereilanden die we nu kennen. Maar er werden ook gebieden bewoond die nu niet meer bestaan. Denk bijvoorbeeld aan het Verdronken Land van Saeftinghe en het Verdronken Land van Zuid-Beveland.
In de 16de en 17de eeuw is Zeeland flink gegroeid, net als Holland. Een aantal steden in Zeeland waren belangrijke haven en speelde wereldwijd een belangrijke rol. Voorbeelden hiervan zijn Middelburg, Veere, Vlissingen en Zierikzee. In de 16de eeuw was Middelburg de grootste handelsstad van de Noordelijke Nederlanden. Op de helft 17de eeuw was Middelburg de op vier na grootste stad van het land. Middelbrug was dus groter dan Den Haag en Utrecht. Aan het eind van de 17de eeuw was Middelbrug na Amsterdam de grootste havenstad van ons land. Ook zat de VOC in Middelbrug gevestigd.
In de 18de eeuw kwam een einde aan de welvaart in Zeeland. In 1795 had Middelbrug nog 20.146 inwoners, hiermee was het de op acht na grootste stad van Nederland. Zierikzee was de tweede belangrijke stad van Zeeland. Vlissingen, Goes en Veere waren ook belangrijke steden.
Door de opkomst van de spoorwegen werden Zuid-Beveland en Walcheren met het vaste land verbonden. Sinds 1872 ligt er in Zeeland en Noord-Brabant een spoorlijn die een aantal Zeeuwse steden met elkaar verbindt. Deze lijn heet de Zeeuwse lijn. Ook kreeg Zeeuws-Vlaanderen een verbinding met het vaste land.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Zeeland heel belangrijk geweest, vanwege de locatie. Hierdoor zijn er veel gevechten en bombardementen geweest in gebieden en steden in Zeeland. Hierdoor is ook de Binnenstad van Middelburg flink veranderd. Aan het einde van de oorlog zijn de Breskens, Oostburg, Schoondijke en Sluis bijna volledig verwoest.
In de jaren 50 was er in Zeeland een politieke discussie genaamd Vrije veren. Dit was erg belangrijk voor Zeeuws-Vlaanderen. In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 werd Zeeland getroffen door een grote ramp: De Watersnoodramp van 1953. Om nog zo'n ramp te voorkomen werd begonnen met de Deltawerken. In 1960 werd begonnen met de bouw en in 1987 werden de Deltawerken voltooid. Hierdoor werd Zeeland ook beter bereikbaar voor toeristen.
Geografië
Zeeland bestaat uit een groot aantal schiereilanden. Ooit waren dit allemaal losse eilanden. Mede door de Deltawerken werden een groot aantal eilanden samen gevoegd. Hierdoor heet Zeeland ook zo, waarschijnlijk. Hieronder staan een aantal schiereilanden:
Zeeuws-Vlaanderen is geen schiereiland. Het is een Nederlands deel op het vaste land van België. Alleen via de Westerscheldetunnel of via het vaste land van België te bereiken.
De belangrijkste zeearmen tussen de schiereiland zijn:
In Zeeland is vooral akkerbouw. Er is veel fruitteelt in de Zak van Zuid-Beveland en veel bloementeelt op het scheireiland Tholen. In Zeeuws-Vlaanderen is er veel vlasteelt en in de buurt van Rilland en Kapelle zijn veel kassencomplexen te vinden. In Zeeland is er veel zeeklei te vinden. Meer naar het zuiden kom zand tegen. Buiten de dijken liggen schorren en slikken in het water. Langs de kusten zijn er veel duingebieden. Op Schouwen-Duiveland is er een zeer breed duinbeeld. Ook op veel delen van Walcheren is dit het geval.
Grootste steden
Zie Lijst van steden en dorpen in Zeeland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.| Nr. | Plaats | Inwonersaantal |
|---|---|---|
| 1. | Middelburg | 40.600 |
| 2. | Vlissingen | 32.547 |
| 3. | Goes | 26.920 |
| 4. | Terneuzen | 24.756 |
| 5. | Hulst | 10.773 |
| 6. | Oost-Souburg | 10.544 |
| 7. | Zierikzee | 10.483 |
| 8. | Axel | 7956 |
| 9. | Tholen | 7744 |
| 10. | Kapelle | 7056 |
Politiek
Geschiedenis
Zeeland 1865-1870 (bron: [1]) Zeeland werd al voor de tijd van de Romeinen bewoond. Uit die tijd stammen ook de beelden van o.a. de Godin Nehalennia, die door vissers in de Oosterschelde zijn gevonden.
Sinds de Middeleeuwen is de strijd tegen het water een rode draad door de geschiedenis. Aanwinning en verlies van land wisselden elkaar af. Vrijwel de hele provincie (behalve de duinstreek) ligt op of onder zeeniveau. Het landschap is een lappendeken van polder(tje)s en dijken. De geografie van Zeeland is in de loop van de tijd grondig gewijzigd. De vele kleinere eilanden zijn langzamerhand samengegroeid tot de grotere (schier)eilanden die we nu kennen. Andere voormalige bewoonde gebieden staan nu onder water (o.a. verdronken land van Saeftinge).
Tijdens de 16e en 17e eeuw heeft Zeeland, evenals Holland, een grote bloeiperiode doorgemaakt. Een aantal nu vrij kleine steden (zoals Middelburg, Vlissingen, Veere en Zierikzee) speelden toen een hele belangrijke rol in de Lage Landen.
Vanuit Zeeland was er veel zeevaart: visserij, koophandel (waardoor Zeeland een koloniaal en slavernijverleden heeft), en ook voor oorlogsdoeleinden. In Middelburg was de Admiraliteit van Zeeland gevestigd.
Met de komst van de spoorwegen werden Zuid-Beveland en Walcheren in de 19e eeuw door middel van dammen met het vasteland van Noord-Brabant verbonden. Sinds 1870 zijn Vlissingen, Middelburg en Goes per trein met Bergen op Zoom en Roosendaal verbonden.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Zeeland verschillende keren van strategisch belang geweest. Hierdoor hebben een aantal steden en gebieden veel te lijden gehad onder gevechten, bombardementen en inundaties. Met name het aanzien van het eiland Walcheren en de stad Middelburg is hierdoor grondig veranderd.
Waternoodsramp
In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 werd Zeeland getroffen door de Watersnoodramp van 1953. Om een dergelijke ramp in de toekomst te voorkomen, werden vanaf 1960 de Deltawerken uitgevoerd. Een neveneffect hiervan was dat de verbindingen met de rest van Nederland aanzienlijk werden verbeterd. Ook hierover was veel rumoer, met name over de afsluiting van de Oosterschelde. In 1987 werden de Deltawerken voltooid.
Cultuur en folklore
Vooral het agrarische Zeeland heeft heel lang zijn eigen cultuuruitingen kunnen vasthouden. Bekend zijn de Zeeuwse klederdrachten, die nu nog wel door oudere vrouwen worden gedragen en bij speciale gelegenheden veelvuldig worden aangetrokken. De boeren op Walcheren onderhouden de traditie van het ringsteken: op een feestdag in augustus probeert men gezeten op een (Zeeuwse) knol (paard) een lans door een ring te steken. Ook de streekproducten, zoals de boterbabbelaars en de bolussen, horen bij Zeeland en vinden bij toeristen gretig aftrek.
Wapen
Het Zeeuwse wapen laat een leeuw zien, die worstelt met de golven. De wapenspreuk luidt Luctor et Emergo (Latijn voor 'ik worstel en kom boven').
Infrastructuur
Een architectonisch hoogstandje is de Zeelandbrug die sinds 1965 Schouwen-Duiveland met Noord-Beveland verbindt. Het was enige tijd de langste brug ter wereld. Zuid-Beveland en Zeeuws-Vlaanderen worden sinds 2003 verbonden door de 6600 m lange Westerscheldeoeververbinding(tunnel).
Bekende Zeeuwen
- Jan Peter Balkenende, politicus
- Buys Ballot, natuurkundige
- Danny Blind, voetballer
- Jacob Cats, dichter en jurist
- Johan Hendrik van Dale, schoolmeester en grondlegger van de Dikke Van Dale
- Wim van Hanegem, voetballer
- Jan Raas, wielrenner
- Michiel de Ruyter, admiraal
- Annie M.G. Schmidt, schrijfster
- Harmen Siezen, nieuwslezer
Externe links
| Provincievlag | Klik hier voor een lijst van Zeeuwse steden, dorpen, buurtschappen en gehuchten met een verwijzing naar de gemeente waaronder ze vallen. |
|
Provincies van Nederland |
| |
|---|---|---|---|
| Drenthe · Flevoland · Friesland · Gelderland · Groningen · Limburg · Noord-Brabant · Noord-Holland · Overijssel · Utrecht · Zeeland · Zuid-Holland |
|||