Friezen

Grote Pier, standbeeld in Friesland

De Friezen zijn een volk. Friese mensen wonen meestal in Friesland, in Nederland. Veel Friezen leven ook in Duitsland (Ost-Friesland), en in stukken van Denemarken. Vroeger, honderden jaren geleden, waren de Friezen een volk met een eigen land. Nu zijn de Friezen gewoon inwoners van Nederland. Ze spreken Nederlands, maar hebben ook hun eigen taal, het Fries.

Typisch Fries

De Friezen zijn een trots volk, ze zijn vaak koppig en standvastig (blijven bij hun ideeen). Zo worden Friezen vaak omschreven. Ook zijn ze vaak blond van haarkleur, hebben ze vaak een lichte oogkleur en zijn ze lang van gestalte. De Friezen hebben eigen sporten zoals Fierljeppen (over sloten heen springen met stokken). Ze waren de laatste bevolkinsgroep in Nederland die tot het Christelijke geloof werden bekeerd en hingen lange tijd hun Heidense goden aan. De Friezen sloegen Bonifatius dood, omdat hij hun wilde bekeren terwijl de Friezen dat niet wilden: hij had zelfs het lef gehad hun heilige boom om te hakken en er een kapel (kerkje) van te bouwen!

Geschiedenis

Radboud met één been in de doopvont - wandschildering

Vroeger, in de tijd van de Romeinen, hadden de Friezen een groot Rijk langs de Noordzee kust.

De laatste koning van Friesland was Radbod in ongeveer 700 na Christus. Hij was erg fel tegenover de Christelijke missionarissen - dat waren mensen die iedereen tot het Christendom wilden bekeren. Koning Radbod (ook wel Radboud genoemd) wilde dat de Friezen hun eigen geloof zouden blijven aanhouden. Dat hadden ze al wel duizend jaar geloofd, en hij wilde niet gedwongen worden te veranderen. Volgens een legende stond hij op het punt te worden gedoopt. Toen vroeg hij de priester: "Mijn voorouders, die in de Oude goden geloofden, zijn die ook in de Hemel?" de priester sprak: "Nee koning, die zijn in de hel nu omdat ze niet in God geloofden!" Radbod, al met één been in de doopvont, stapte er toen uit en wilde niets meer met de Christenen te maken hebben: "Liever zit ik met mijn voorvaderen in de hel, dan alleen in de hemel!", zei hij woedend!

Zoals een gedichtje hierover gaat:

Wulfram, de christen, die hem bekeren wou
Beloofde hem de hemel, als hij hem dopen zou.
Doch met één been in de vont bedacht de Friese vorst zich snel;,
Trouw aan zijn verwanten ging hij liever naar de hel.

De Friezen zijn al een erg oud volk: de bekende Romeinse geschiedschrijver Tacitus schreef al over de Friezen (Frisii). De Romeinen hadden groot respect voor de Friezen, omdat het dappere krijgers waren en de Romeinen hen niet konden verslaan. Dat was best knap van de Friese krijgers: het Romeinse leger stond toen al bekend als een groot en machtig leger en ze hadden al vele landen en gebieden veroverd. De Romeinse verovering van wat nu (anno 2009) Nederland is, werd door de Friezen tot staan gebracht. Alleen in Zuiden van Nederland viel in Romeinse handen. De Romein Tacitus verdeelde de Friezen in twee soorten: de Groot Friezen en de Klein Friezen - de Groot Friezen waren grote mensen, de Klein Friezen waren kleiner van gestalte.

Cultuur

De Friezen hebben een unieke eigen cultuur, die al erg oud is en uit de Romeinse tijd stamt. Ze hebben een eigen taal, het Fries. Die taal is officieel erkend door de EU omdat het te moeilijk is om een dialect te kunnen zijn en een aparte schrijfwijze heeft.

Bestand:Vlagfriesland.png

De vlag van Friesland

Omdat Fries een aparte taal is, hebben alle plaatsnamen in Friesland (Fryslan) dan ook een Nederlandse naam, en een Friese daaronder. Net zoals in Belgie (Frans en Nederlands). Voobeelden van Fries eten zijn de Friese dümkes (duimpjes, Friese koekjes met anijs) en de bekende sûkerbôle (suikerbrood). Al sinds de 19e eeuw wordt de Elfstedentocht (Fries: "Âlvestêdetocht") geschaatst, een typisch Friese schaatstocht over ijs, gereden langs de elf grootste Friese steden over de bevroren kanalen:

	Fries	afstand vanaf startpunt (km)
Leeuwarden (start)	Ljouwert	0
Sneek	Snits	22
IJlst	Drylts	26
Sloten	Sleat	40
Stavoren	Starum	66
Hindeloopen	Hylpen	77
Workum	Warkum	86
Bolsward	Boalsert	99
Harlingen	Harns	116
Franeker	Frjentsjer	129
Dokkum	Dokkum	174
Leeuwarden (finish)	Ljouwert	199

De elfstedentocht wordt alleen gereden als het ijs dik genoeg is. Vanwege het steeds warmer wordende weer worden de Friese winters zachter. Daardoor is de "Tocht der Tochten" al sinds 1997 niet meer gereden. Willem Alexander reed eens ook de tocht uit. Na afloop eten de deelnemers en de toeschouwers een kop snert (erwtensoep met rookworst). Vaak was de elfstedentocht gereden in de bittere koude. Zoals bijvoorbeeld in "de Hel van 63" - vanwege de strenge winter van dat jaar. Deelnemers hebben wel eens vingers en tenen verloren aan de kou!

Bekende Friezen

Enkele bekende Friezen zijn:

• Radboud - de dappere Friese koning
• Grote Pier - krijger, piraat, vrijheidsstrijder
• Piet Paulusma - krijger
• Wijerd Jelckama - krijger
• Doutzen Kroes - fotomodel
• M.C. Escher - wereldberoemd kunstenaar (maakte tekeningen die je aan het denken maakten)