Kerkmuziek
Kerkmuziek ofwel Christelijke muziek is muziek die is geschreven om een persoonlijke of gemeenschappelijke overtuiging over het christelijk leven en geloof uit te drukken. Gemeenschappelijke thema's van christelijke muziek zijn onder meer het lof prijzen, aanbidding, boetedoening en klaagzang. Deze vormen lopen over de hele wereld sterk uiteen. Vaak zijn het op muziek gezette psalmen, (van oorsprong Hebreeuwse) gedichten uit het oude testament.
Net als andere vormen van muziek varieert de manier waarop het is geschreven, de uitvoering, de betekenis en zelfs de definitie van christelijke muziek. Dit komt omdat men in verschillende culturen en de sociale contexten er anders mee omgaat. De kerkelijke beleving bijvoorbeeld bij protestanten is anders dan bij katholieken. Ook zie je grote verschillen tussen landen. Bijvoorbeeld in Nederland gaat men anders met het geloof om dan in Brazilië. Christelijke muziek wordt voor vele doeleinden geschreven en uitgevoerd, variërend van esthetisch plezier, serieuze religieuze of ceremoniële doeleinden, of met een positieve boodschap en zelfs als vermaak product voor de markt.
Manier van uitvoeren
Natuurlijk kom je kerkmuziek het meeste tegen in de kerk. Bij de meeste christelijke muziek wordt gezongen, of door de hele gemeente (het volk dat een mis bezoekt), of door een gespecialiseerde groep - zoals een solist, duet, trio, kwartet, madrigaal, koor of aanbiddingsband - of beide. Wanneer er uitsluitend gezongen wordt zonder instrumentale begeleiding, noem je dat a capella. De oudste vorm van kerkelijk zingen is het Gregoriaans en stamt al uit de Middeleeuwen (zie ook middeleeuwse muziek).
In het Westen gebruiken de meeste christelijke kerkgenootschappen instrumenten zoals een orgel, piano, elektronisch toetsenbord, gitaar of andere begeleiding. En soms door een band of orkest, om het zingen te begeleiden. Maar sommige kerken hebben historisch gezien geen instrumenten gebruikt, omdat men vond dat het niet hoort bij het Nieuwe Testament. In de afgelopen eeuw hebben verschillende van deze groepen dit standpunt echter herzien.
Het zingen bij de oosters-orthodoxen (Zuid-Oost-Europa) is over het algemeen ook zonder begeleiding, hoewel in de Verenigde Staten soms orgels worden gebruikt als gevolg van westerse invloeden.
Sommige aanbiddingsmuziek is misschien zonder zang, gewoon instrumentaal dus. Tijdens de barokperiode in Europa werd bij de barokke muziek de zogeheten koraalvoorspel (voor orgel) veel gebruikt, meestal gecomponeerd door een populaire hymne (lofzangen uit het begin van de Christelijke traditie) speciaal voor een mis te gebruiken. Dan werd er een miniconcert op orgel gespeeld vóódat de eigenlijke mis (viering) begon. Tijdens de mis wilde men namelijk geen instrumentale begeleiding bij de (veelal) Gregoriaanse koorzang. Enkele van de meest bekende stukken van dergelijke orgelcomposities zijn onder meer van Johann Sebastian Bach, Dieterich Buxtehude, George Frideric Händel, Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven, François Couperin, César Franck en Charles-Marie Widor om er maar een paar te noemen.
Ook de zogeheten kerksonate (voor orkest en kamermuziek groep) en andere instrumentale muzikale vormen speciaal voor de kerk ontwikkelden zich vanaf de barokperiode.
Kerst en Pasen
Vooral de oudere kerstliederen hebben hun oorsprong uit de (Christelijke) kerk. De traditie van kerstliederen gaat terug tot de 13e eeuw, hoewel kerstliederen oorspronkelijk gemeenschappelijke liederen waren die gezongen werden tijdens vieringen zoals oogsttij (najaar) en Kerstmis. Pas aan het eind van de 18e en 19e eeuw werden kerstliederen gezongen in de kerk, en werden ze specifiek gekoppeld aan Kerstmis. Ook hierbij zie je dat de verschillende Christelijke geloofsgemeenschappen als protestanten en katholieken (iets) verschillende teksten hebben. Ook voor het Pasen zijn er speciale werken geschreven. Bekend is bijvoorbeeld de Matthäus-Passion van Johann Sebastian Bach die jaarlijks rond de paastijd onder andere in de Grote Kerk van Naarden wordt uitgevoerd (en meestal op televisie wordt uitgezonden).
Moderne kerkmuziek
Bijzonder om te noemen is de beleving van de kerkmuziek door de Afro-Amerikaanse gemeenschappen. Hieruit is de gospel ontstaan.
Met de komst van de popmuziek in de jaren '70 van de twintigste eeuw kwam er ook een stroming binnen de Europese kerken op gang waarbij kerkliederen op een popachtige manier met een band in de kerk werd gespeeld. Soms zijn er popklassiekers gebruikt in de mis. Ook bekend is het Christelijke festival "Flevo Festival" bij Biddinghuizen (tot 1994). Het festival werd in 1978 voor de eerste keer georganiseerd door Victor van Heusden en John Oostdijk van Youth for Christ Nederland. Later werd de EO medeorganisator. Het programma bevatte zowel muziek, talloze lezingen, studies, theater, kunst, films, discussie enzovoort. Het laatste festival vond plaats bij de Recreatieplas Bussloo (tussen Apeldoorn, Zutphen en Deventer). In 2022 staat er een nieuw festival gepland.