Engelse literatuur

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

Met de Britse literatuur wordt de literatuur van het Verenigd Koninkrijk bedoeld. Soms wordt hiervoor ook de naam Engelse literatuur gebruikt, aangezien het grootste deel van de Britse literatuur uit Engeland komt. De Britse literatuur is geschreven in het Engels en heeft dominante status binnen de Engelse taal en wereldliteratuur. Bekende schrijvers, zoals Charles Dickens, William Shakespeare en James Joyce, zijn bekende vertegenwoordigers van de Britse literatuur en hebben veel invloed op de literatuur van andere landen gehad.

Het afbakenen van de Britse literatuur is erg moeilijk. Vaak wordt daarom de naam Engelse literatuur gebruikt, aangezien het Verenigd Koninkrijk pas sinds 1801 bestaat. Ook komt het grootste gedeelte van de Britse literatuur uit Engeland. Toch worden ook veel werken van buiten Engeland tot de Britse literatuur gerekend, zoals de werken van de Schotse schrijver Walter Scott en Iers-Engelse schrijvers als Jonathan Swift en Oscar Wilde. Zij schreven allen in het Engels en worden daarom als Britse schrijvers gezien. De termen Schotse, Welshe en Ierse literatuur worden dan gebruikt voor de literatuur in het Schots-Gaelisch, Welsh en Iers, die niet tot de Britse literatuur behoren. Toch vinden veel Schotten, Welsh en Ieren dat Britse schrijvers uit hun gebied ook tot hun literatuur behoren. Doordat Ierland sinds 1922 onafhankelijk is, worden veel Ierse schrijvers van voor deze periode zowel tot de Britse als de Ierse literatuur gerekend.

De termen Britse en Engelse literatuur worden vaak door elkaar gebruikt. Je mag deze niet verwarren met de Engelstalige literatuur. Dat is de literatuur van alle Engelstalige landen samen; waar dus ook de Amerikaanse literatuur onder valt.

Middeleeuwen

Oudengelse periode

De Engelse literatuur begint wanneer de Angelsaksen rond 450 n.Chr. aankwamen in Engeland. Voorheen leefden verschillende Keltische volkeren in Engeland. Hun literatuur wordt de Keltische literatuur genoemd. De Angelsaksen spraken een oudere vorm van Engels, die erg leek op het Duits en Nederlands. De Angelsaksische literatuur wordt daarom ook wel de Oudengelse literatuur genoemd. In het begin van deze periode werden verhalen, liederen en gedichten nog niet opgeschreven. Daardoor hebben we geen idee hoe de literatuur in deze beginperiode eruit zag. Vanaf de 7e eeuw begon men in kloosters deze verhalen op te schrijven. We weten dat de Angelsaksen gedichten schreven over heldhaftige figuren. De Angelsaksen bekeerden zich tot het christendom en schreven ook dit soort verhalen over christelijke figuren, zoals personen uit de Bijbel en heiligen. De literatuur van de Angelsaksen was erg formeel en stond daarmee erg ver af van de alledaagse taal. Oorlog werd in de Angelsaksische literatuur als iets slechts gezien en de meeste gedichten zijn treurig van toon.

Het bekendste Oudengelse werk is het epische gedicht Beowulf. Beowulf gaat over de legendarische strijd van de held Beowulf tegen het monster Grendel. Later neemt hij het op tegen de moeder van Grendel en - vijftig jaar later als hij koning is - tegen de draak. Beowulf wordt door de draak gedood, maar zijn neef Wiglaf doodt de draak en wordt zelf koning. De gebeurtenissen vinden plaats in Denemarken en Zuid-Zweden. Door de Deense immigranten is het verhaal in Engeland terecht gekomen en opgeschreven. Het gedicht heeft zowel christelijke als heidense elementen; waardoor wetenschappers het niet eens zijn of het gedicht christelijk of heidens bedoeld is. Waarschijnlijk was het verhaal oorspronkelijk heidens en bij het opschrijven zijn christelijke elementen toegevoegd. Beowulf vormt 10% van alle Angelsaksische teksten die we tegenwoordig nog hebben.

Middelengelse periode

In 1066 werd Engeland onder koning Willem de Veroveraar door de Normandiërs veroverd. De Normandiërs kwamen oorspronkelijk uit Scandinavië, maar bekeerden zich tot het christendom en spraken bovendien Frans. Willem de Veroveraar zorgde dat het Oudengels gemoderniseerd werd. Zo werd de grammatica vereenvoudigd en werden enorm veel Franse leenwoorden toegevoegd. Ook stichtte hij een nieuw bestuur, waarin er veel Franse edelen kwamen. Deze edelen spraken zowel Frans als Engels. Dit leidde tot een nieuwe periode binnen de literatuur. De Middelengelse literatuur werd erg beïnvloed door de Franse literatuur. Het ridderverhaal deed zijn intrede. Ridderverhalen gingen over ridders die een bepaalde opdracht moesten uitvoeren, hierin slaagden en uiteindelijk een mooie vrouw trouwden. Marie de France en Chrétien de Troyes zijn de bekendste vertegenwoordigers van het ridderverhaal.

De meeste werken zijn uit het Frans vertaald; al kunnen ze iets aangepast zijn. Ondertussen gingen men ook meer in het Engels schrijven en vanaf 1200 werd het Frans steeds minder gebruikt. Toch bleven het parlement, de rechtspraak, de adel en het hof het Frans gebruiken. Het verschil was dat veel adel nu met het Engels opgroeide en het Frans als tweede taal leerde. De invloed van de Franse literatuur op de Engelse literatuur verdween toen de Engelse koning zijn grote gebieden in Frankrijk verloor na de Honderdjarige Oorlog. Een bekend voorbeeld van een Engels ridderverhaal is Heer Gawein en de groene ridder, dat rond 1380 is geschreven. De ridderverhalen waren een stuk christelijker dan de Angelsaksische gedichten. Ook richtten ze zich meer op de moraal en de psychologie dan op de gevechten. De taal werd ook meer literair.

Vroegmodernengelse periode

Na de Honderdjarige Oorlog ontstond de Vroegmodernengelse literatuur. Door de oorlog en uitbraken van de pest waren vele mensen gestorven. Hierdoor moesten de belastingen verhoogd worden, aangezien er een tekort aan werk was. Veel boeren kwamen hierdoor in opstand uit protest. Uiteindelijk werd besloten dat de koning zich meer met de economie ging bemoeien. Hierdoor kreeg de burgerij en lagere adel meer te zeggen, aangezien zij nodig waren voor de economie en het bestuur. Gedurende de 14e en 15e eeuw waren er verschillende belangrijke schrijvers, zoals Geoffrey Chaucer. Chaucer is vooral bekend door zijn onafgemaakte werk The Canterbury Tales. Dit is een zogeheten raamvertelling over een bedevaartstocht naar Canterbury. Tijdens de tocht vertelt ieder personage een verhaal. Chaucer had gepland dat ieder personage twee verhalen zou vertellen, maar hij stierf voordat het gedicht af was. Chaucer vertaalde veel Italiaanse gedichten naar het Engels. Hierdoor wordt gezien als de vader van de Engelse poëzie.

Gedurende deze periode werden ook de verhalen van koning Arthur opgeschreven door Thomas Malory. Malory is van belang over hoe wij deze verhalen vandaag de dag zien. Malory publiceerde zijn werken nooit en uiteindelijk vielen deze in de handen van William Caxton. Caxton introduceerde de drukpers in Engeland, waardoor boeken goedkoper en op grote schaal gemaakt konden worden. Caxton verdeelde het werk van Malory in hoofdstukken en noemde het Le Morte d'Arthur. Ook publiceerde hij de werken van Chaucer. Caxton zorgde ervoor dat boeken voor meer Engelsen beschikbaar werden.