Graafschap Vlaanderen

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

Graafschap Vlaanderen         Het graafschap omstreeks 1350
Hoofdstad	Brugge, Gent en Rijsel (op volgorde)
Regeringsvorm	Graafschap
Taal	Nederlands - (Oudnederlands, Middelnederlands, etc.)
Godsdienst	Katholiek
Staatshoofd	Graaf
Portaal Geschiedenis

Het Graafschap Vlaanderen is de historische voorloper van de huidige Belgische provincies West- en Oost-Vlaanderen.

Etymologie

De naam Vlaanderen komt van het Germaanse Flauma, wat overstroomd land betekent. Het kustgebied overstroomde dan ook vaak.

Ligging

Het graafschap rond 1350

Gedetailleerde kaart van het graafschap eind 14e eeuw (1300-1400)

Het graafschap lag niet helemaal op de plek van de regio Vlaanderen nu. Het lag namelijk over de gehele noord-zuid strook van west-België nu. Ook bevond een deel ervan zich in het huidige noord-Frankrijk. Vlaanderen liep toen ook nog niet ver naar het oosten, waardoor de meest oostelijke plaats het huidige Antwerpen is, dus ongeveer tot aan de Schelde.

Geschiedenis

Het graafschap ontstond in 863, toen graaf Boudewijn I de meest noordelijke gouwen van West-Francië in leen ontving. Hij werd dus de leenheer. Zijn zoon Boudewijn II en kleinzoon Arnulf I breidden het graafschap uit door andere gouwen toe te voegen, voornamelijk in zuidelijke richting. De voornaamste steden in het graafschap waren toen Brugge (35.000 inwoners), Gent (60.000 inwoners), Ieper, Kortrijk, Doornik (tot 1187), Arras (tot 1191) en Rijsel (tot 1667). Deze steden kwamen toen tot grote bloei. Amsterdam bijvoorbeeld stelde toen nog niets voor. Gent was toen de belangrijkste stad, want daar woonden de graven. Maar Brugge was heel belangrijk voor de handel, want de stad had een zeehaven. Antwerpen had in het begin nog lang niet zijn grootte bereikt van wat het nu is. In 1400 had de stad nog geen 10.000 inwoners.

Frankische rijk

Kaart van het uiteengevallen Frankische rijk. West-Francië staat aangegeven met Francia occidentalis

Het graafschap Vlaanderen is dus gesticht in 863. Eerder die eeuw was het Frankische rijk van Karel de Grote uiteengevallen in West-Francië, Midden-Francië en Oost-Francië. Zoals je op de kaart hier links kan zien, behoorde het graafschap Vlaanderen tot West-Francië. De koning van West-Francië was Karel de Kale. Karel had een dochter, genaamd Judith.

Judith van Francië

Judith van Francië was de dochter van Koning Karel. Ze woonde samen met haar vader in wat nu Parijs heet. Dat was de hoofdstad van het rijk. De stad was versterkt, en Karel had een speciaal gedeelte om zijn schatten te bewaren. Dat gedeelte was nog meer versterkt. En dat was ook de plek waar Judith woonde. Karel beschouwde zijn dochter als een schat, die van pas kon komen bij uithuwelijking, wat toen heel normaal was. Judith was op haar zeventiende al twee keer uitgehuwelijkt geweest, beide keren met de koning van Wessex, een machtig koninkrijk in het huidige Engeland. En nu werd ze verliefd op Boudewijn, een lage edelman. En die liefde was wederzijds. Karel wilde echter niets weten van een huwelijk, en toen verzon Boudewijn een plan...

Schaking van Judith

Boudewijn drong in het holst van de nacht het zwaarbewaakte Parijs binnen. Hij ontmoette Judith in haar slaapkamer, vroeg haar mannenkleren aan te trekken en hem te volgen. De twee slopen de stad uit. Later hoorde Karel hiervan. Hij was woedend, maar had ook wel respect voor zo'n moedig man. Daarom stond hij het huwelijk toe, en aan zijn schoonzoon Boudewijn gaf hij een drassig stuk land in een uithoek van het rijk. Niet het meest ideale cadeau voor je schoonzoon natuurlijk, maar de twee waren maar wat blij dat ze getrouwd zijn.

Regeerperiode Boudewijn I

Boudewijn I kreeg het zwaar te verduren door invallen van de Vikingen. Vanuit het westen van het huidige Engeland teisterden ze Vlaanderen. Boudewijn was echter redelijk succesvol om ze tegen te houden, daarom kreeg hij ook een bijnaam: Boudewijn met de IJzeren Arm. In 879 stierf Boudewijn een natuurlijke dood, terwijl zijn land werd binnengevallen door Vikingen en abdijen werden geplunderd. Zijn 15-jarige zoon Boudewijn II moest dit maar op zien te lossen...

Regeerperiode Boudewijn II

Boudewijn had nog maar net afscheid genomen van zijn vader, en hij moest al de enorme invasie van de Vikingen proberen te stoppen. Dit was de grootste beproeving tot nu toe voor het jonge graafschap, maar toen gebeurde er iets bijzonders. Alle bronnen stopten met schrijven over Vlaanderen. Er zijn dus helemaal geen bronnen over de eerste jaren van de regeerperiode van Boudewijn II. Maar een aantal jaar later dook Vlaanderen weer op. Het graafschap had zich ontpopt tot een steenrijk gebied, en de Vikingen waren verdwenen. De status van Boudewijn was opgeklommen tot net onder die van de koning, zo machtig was hij. Onderzoekers begrijpen nog steeds niet helemaal hoe hij dit voor elkaar heeft gekregen. Maar mogelijk heeft het iets te maken met zogenoemde ringwalburchten.

Ringwalburchten

Ringwalburchten stammen al uit de prehistorie, maar versterkingen zijn er in de vroege middeleeuwen nauwelijks. Tot de periode van Boudewijn II dus. Hij bracht de burchten weer terug. Langs de gehele Vlaamse en Noord-Franse kust zijn ze te vinden. Binnen deze burchten vormden zich verschillende steden, waarvan Brugge de bekendste is. Door deze burchten konden de Vikingen niet meer plunderen, en werden ze verslagen.

Machtig graafschap

In de loop der jaren werd Vlaanderen steeds machtiger en groter.

918 - 1254

In 918 stierf Boudewijn II. Het graafschap werd verdeeld onder zijn zoons Adalolf en Arnulf. In 933 stierf Adalolf, waardoor Arnulf het volledige graafschap onder zijn bewind kreeg. Arnulf veroverde ook een paar gouwen (provincies van West-Francië). De status van Vlaanderen stond inmiddels op vrijwel gelijke voet met die van West-Francië, en de twee hadden steeds vaker ruzie. In 962 overleed Arnulfs zoon Boudewijn zonder zelfstandig geregeerd te hebben. Dit veroorzaakte chaos, en de twee zonen van Adalolf kwamen in opstand. Arnulf werd vermoord. Na heel wat ingewikkeld politiek gedoe kwam de jonge Arnulf II aan de macht. Hij was toen vijf jaar oud, en zijn twee regenten, Boudewijn Baldzo en Dirk II van Holland pakten twee stukken grond af. Baldzo werd graaf van Kortrijk en Dirk werd graaf van Gent en Waas.

Boudewijn IV kwam in 988 aan de macht, en hij heroverde Gent en Waas en Kortrijk. Hierna kwamen nog twee graven, Boudewijn V en Boudewijn VI. Beide graven lagen overhoop met andere vorsten, en breidden het graafschap uit. Na de dood van Boudewijn VI in 1070 kwam Arnulf III, maar hij kreeg het aan de stok met zijn oom Robrecht de Fries. Deze nam in 1071 zelf de macht over. Hoewel Robrecht zich hier niet van zijn beste kant liet zien, hielp hij zijn stiefzoon om weer graaf van Holland te worden. Hij ging op kruistocht en hervormde ook nog eens het bestuur, met minder macht voor de adel, en meer macht voor de steden. Brugge maakte in deze tijd echt een groei door. De stad werd het belangrijkste handelscentrum van Europa! Zijn opvolgers gingen hiermee door, en dit waren gouden dagen voor Vlaanderen.

Na de dood van Boudewijn VII in 1119 kwam er onrust, maar de Franse koning hielp de door Boudewijn benoemde opvolger Karel de Goede in het zadel. Dit was de zoon van de Deense koning. Na de moord op Karel ontstond er verwarring, waarna de Franse koning Willem Clito benoemde tot graaf. Na zijn dood in 1128 kwam er een meer op het Heilig Roomse Rijk gerichte graaf, Diederik van de Elzas.

Politiek verval (1278-1384)

Hoewel er politiek verval was, was er zeker geen economisch verval. Er was namelijk een nieuwe groep mensen: de lakenhandelaren. Dit waren zogenoemde patriciërs: steenrijke mensen, die niet van adel waren. Meer over het laken staat hieronder.

De graaf van Vlaanderen, Gwijde van Dampierre, had weinig macht in handen. De patriciërs waren de baas, en de gewone man werkte voor de patriciërs. Bovendien werkten de patriciërs samen met de koning van Frankrijk, Filips de Schone. Dit leidde uiteindelijk tot de Guldensporenslag.

De Guldensporenslag

Zie Guldensporenslag voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Vlaamse ambachtslieden dringen de Franse ridders terug

De Zwarte Dood

Pestmeester

Onder het Huis Valois (1384-1506)

Onder dit gebouw lag vroeger paleis Coudenberg, een van de grootste paleizen van Europa

Vervolg

Verenigde Nederlandse Staten

Tijdens het Congres van Wenen werden er verschillende afspraken gemaakt, waaronder een grote machtige staat ten noorden van Frankrijk: de Verenigde Nederlandse Staten.

In 1790 werd er een eerste poging gedaan tot het vormen van een Belgische staat.

Laken

Belfort en lakenhal van Brugge

Het Vlaams laken was wereldberoemd vanwege de hoge kwaliteit. Door de verkoop van het laken werd Vlaanderen steenrijk.

Relatie tot andere landen

Frankrijk

Het graafschap had een bijzondere relatie met Frankrijk. Bij het stichten ervan behoorde het toe aan de Franse kroon, en werd het "uitgeleend" aan de graven. De Franse koningen keken er echter nauwelijks naar om, vanwege de afgelegen ligging. Na de enorme ontwikkeling werd het wel belangrijk, maar toen wilden de Vlamingen zelfstandigheid, en geen vreemde mannen op de vloer.

Engeland

Engeland was de belangrijkste handelspartner van het graafschap Vlaanderen. Dit land leverde de wol voor het beroemde Vlaams laken. Vanwege de gespannen verhouding tussen Frankrijk en Engeland koos Vlaanderen echter nooit helemaal voor Engeland.

Heilig Roomse Rijk

Het Heilig Roomse Rijk was de derde grootmacht, maar eigenlijk veel minder belangrijk voor het graafschap.

Zie ook

• Karel de Grote
• Hertogdom Brabant
• Graafschap Henegouwen
• Geschiedenis van Vlaanderen

Onderdeel van ...

Van 1384 tot 1713 was het graafschap Vlaanderen een onderdeel van de Bourgondische Nederlanden, later de Habsburgse Nederlanden en nog weer later de Spaanse Nederlanden.

Het graafschap werd uiteindelijk opgeheven en in de Napoleontische tijd vervangen door de departementen Leie (1795 – 1814) en Schelde (1795 – 1814). Tussen 1815 en 1830 was het gebied min of meer als twee provincies onderdeel van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden totdat België zelfstandig werd. Tegenwoordig komen de eerder genoemde departementen overeen met de Belgische provincies West-Vlaanderen en Oost-Vlaanderen.