Max Weber

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

Max Weber
Weber in 1918
Citaat
Algemene informatie
Naam voluit	Maximilian Carl Emil Weber
Geboren	21 april 1864
Geboorteplaats	Erfurt
Overleden	14 juni 1920
Nationaliteit	Duitsland
Werk
Beroep	Socioloog, historicus, jurist, econoom
Functie
Discipline
Tijdperk
Jaren actief
Domein
Genre
Stroming	Continentale filosofie Antipositivisme Liberalisme
Belangrijkste ideeën	Protestantse werkethiek Sociale actie Drie componenten van stratificatie Monopolie op geweld
Reactie op
Invloeden
Beïnvloedde
Politieke partij
Levensbeschouwing
Bekende werken	Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus
Uitgeverij(en)
Handtekening
Website
Portaal Filosofie

Max Weber (Erfurt, 21 april 1864 - München, 14 juni 1920) was een Duitse socioloog, econoom, historicus en jurist. Weber was een van de grondleggers van de sociale wetenschappen. Hij speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de sociologie. Naast Karl Marx, Émile Durkheim en Auguste Comte wordt hij gezien als een van de stichters van die wetenschap.

Weber is het best bekend voor zijn protestantse werkethiek. Tussen 1904 en 1905 schreef daar een boek over. Volgens Weber zijn protestanten goed in hard werken en kunnen goed met geld omgaan. Die ethiek komt voort uit het protestantse geloof. In het protestantisme wordt namelijk een nadruk gelegd op sober leven en sterke arbeid. Weber geloofde dat die protestantse werkethiek bijdroeg aan de ontwikkeling van het kapitalisme. Geld werd niet aan luxe dingen uitgegeven, maar juist opnieuw geïnvesteerd. Protestanten deden dat niet voor succes of om te sparen, maar uit een religieuze plicht. Hij zag de economie niet als iets dat uit zichzelf ontwikkelde. De economie was juist iets dat door ideeën en stromingen uit de maatschappij beïnvloed was. Zo was de opkomst van het kapitalisme gelinkt aan het protestantisme in Noord- en West-Europa.

Na de Eerste Wereldoorlog was Weber de medeoprichter van de liberale Deutsche Demokratische Partei (DDP). Ook gaf hij advies voor de grondwet van de Weimarrepubliek. Weber stelde zich verkiesbaar, maar werd niet verkozen. Weber zou in 1920 overleden, vermoedelijk aan de Spaanse griep. Webers ideeën kregen na de Tweede Wereldoorlog nieuwe interesse, voornamelijk in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten.

Webers ideeën

Protestantse werkethiek

Het meest beroemde boek van Weber is Die protestantische Ethik und der Geist des Kapitalismus (1904-1905). In dat boek introduceert hij het begrip "protestantse werkethiek". Dat begrip is waar Weber het bekendste om staat. Maar wat betekent die ethiek precies?

Webers beeld van het protestantisme was vooral beïnvloed door het calvinisme. Het calvinisme is een protestantse stroming gebaseerd op de ideeën van Johannes Calvijn. In protestantisme spelen zuinigheid, soberheid en hard werken een belangrijke rol. Het calvinisme is hier een stuk radicaler in. Protestantisme geloven dat zuinig en sober leven en hard werken een opdracht van God is. Die ideeën kwamen voort uit de Reformatie. Doorheen de eeuwen leefden mensen in protestantse landen vrij zuinig. In plaats van geld uitgaven aan leuke of luxe dingen, zetten zij het op hun spaarrekening of investeerden zij het in hun bedrijf, landgoed, huis, etc.. Over een periode van honderden jaren ontstond daarom een heleboel opgestapeld geld en opgestapelde waarde.

In het boek koppelt Weber die protestantse werkethiek aan het kapitalisme. De protestantse werkethiek zorgde namelijk voor het ontstaan en de ontwikkeling van het kapitalisme. Succes en ambitie worden namelijk aangemoedigd, terwijl armoede en ijdelheid als tekenen van falen gezien worden.

Religie

In de laatste jaren van zijn leven schreef Weber ook de boekenserie Die Wirtschaftsethik der Weltreligionen. Weber probeerde een overzicht te maken van de grote wereldreligies, hun ethiek en economie. Hij overleed alleen voordat hij de serie kon afmaken. Hierdoor hebben we alleen de boeken over de religies van China (taoïsme en confucianisme), India (boeddhisme en hindoeïsme) en het jodendom Weber plande nog twee werken: eentje over de islam en eentje over het vroege christendom.

De boeken kunnen gezien worden als het vervolg op zijn boek over de protestantse werkethiek. Hij beschrijft hoe de religies de economie van hun regio's beïnvloed hebben. Ook beschrijft hij de invloed van de religies op sociale klasse en status. Hij maakte een model waarin hij de ontwikkeling van religie beschreef als volgt:

1. Magie: de samenleving gelooft in magie om het onverklaarbare te verklaren.
2. Polytheïsme: de samenleving vervangt magie met meerdere goden. Iedere god is verantwoordelijk voor een ander iets.
3. Pantheïsme: de verschillende goden worden vervangen door één god. Die god staat gelijk aan het universum.
4. Monotheïsme: er is nog steeds één god, maar die staat los van het universum.
5. Ethisch monotheïsme: god is nu enkel nog de bron van normen en waarden in de samenleving.

Politiek

Volgens Weber had de overheid een "monopolie op geweld". Dat betekent dat de overheid als enige geweld mocht gebruiken. Dat geweld moest gebruikt worden om orde te houden. Zo mocht de politie volgens Weber geweld gebruiken om een misdadiger aan te houden. Ook mocht het leger geweld gebruiken om de staat te beschermen.

Daarnaast schreef Weber over autoriteit. Hij onderscheidde drie vormen van autoriteit:

• Charismatische autoriteit: autoriteit op basis van het charisma van een persoon. Die vorm komt vooral voor bij gezinnen en religies. Men kijkt tegen iemand op, vanwege zijn/haar persoonlijkheid. In het christendom is dat bijvoorbeeld het geval met Jezus Christus.
• Traditionele autoriteit: autoriteit op basis van tradities in een samenleving. Zo heeft een koning autoriteit, omdat de monarchie een traditie is. Weber zag het patriarchisme als de belangrijke vorm. Traditioneel werd de vader als hoofd van het gezin gezien. Hij had de autoriteit, omdat dat de traditie was.
• Rationeel-wettelijke autoriteit: autoriteit van de wet. Dat is de modernste vorm van autoriteit. Die vorm ontwikkelde zich ook beetje bij beetje. De wet kan bestaan zonder traditie en zonder charismatische personen.

Die laatste vorm van autoriteit was volgens Weber de beste. Hij zag bureaucratie als de beste vorm van bestuur. Bureaucraten hadden namelijk veel discipline en hadden de protestantse werkethiek.

Sociale stratificatie

Sociale stratificatie betekent dat je groepen mensen indeelt op basis van hiërarchie. Hiërarchie is een volgorde van hoog naar laag; een soort van piramide. Iedere groep komt in een andere laag van een piramide. Hierdoor kun je laten zien of een groep hoger of lager staat dan de ander.

Volgens Weber bestonden er drie soorten sociale stratificatie:

• Sociale klasse: de positie in de maatschappij op basis van economische situatie.
• Status: de positie in de maatschappij op basis van eer en aanzien.
• Partij: de politieke ideologie waartoe men behoort.

Die drie soorten kunnen gekoppeld worden aan het idee over Gemeinschaft (gemeenschap) en Gesellschaft (maatschappij) van Ferdinand Tönnies. Een Gemeinschaft bestaat is een groep mensen die op een emotionele manier met elkaar verbonden zijn. Een voorbeeld is een klein dorpje waarin elkaar kent en helpt. Iedereen heeft een bepaald aanzien. Status komt dus voort uit de Gemeinschaft. Een Gesellschaft is het geheel alle Gemeinschaften. Hierin spelen economische banden en concurrentie een belangrijke rol. Sociale klasse kwam dus voort uit Gemeinschaft. De derde soort (partij) komt voort uit beide groepen.

Volgens Weber was sociale klasse dus niet hetzelfde als status. Een persoon kon tot een lagere klasse behoren, maar alsnog veel status hebben. Ook kon een persoon uit een hoge klasse komen, maar weinig status hebben. Volgens Weber waren die begrippen ook niet vast. Men kreeg in het leven kansen om naar een hogere klasse op te klimmen (sociale mobiliteit).