Wilhelmina der Nederlanden: verschil tussen versies
| Regel 8: | Regel 8: | ||
==Jeugd== | ==Jeugd== | ||
| + | Wilhelmina was de enige dochter van de Nederlandse koning [[Willem III der Nederland|Willem III]] en [[Emma van Waldeck-Pyrmont|Koningin Emma]]. Ze werd geboren in [[Paleis Noordeinde]] in Den Haag. Toen ze geboren was waren er militaire parades en klonken er [[saluutschot]]en (schoten uit een wapen als eerbetoon). Ze kreeg de naam Wilhelmina, omdat dit de vrouwelijke versie was van de naam Willem (naar [[Willem van Oranje]]). De namen Helena, Pauline en Maria kwamen van de zussen Emma, de moeder van Wilhelmina. In de eerste maanden na haar geboorte werd ze door haar ouders vaak ''Paulientje'' genoemd, maar hierna werd het Wilhelmina. Op 12 oktober 1880 werd Wilhelmina gedoopt in de Haagse [[Willemshof|Willemskerk]]. Op Wilhelmina's eerste verjaardag zette ze haar eerste stapjes. | ||
| − | , | + | Willem III was al eerder getrouwd geweest, met [[Sophie van Württemberg]], en ze hadden samen drie kinderen gekregen. Van die drie kinderen leefde alleen nog [[Alexander van Oranje-Nassau (1851-1884)|Alexander]]. Wilhelmina werd door het overlijden van haar halfbroer Alexander op 21 juni 1884 troonopvolgster. Op 23 november 1890 overleed Willem III. Wilhelmina was toen slechts tien jaar oud en werd (officieel) koningin der Nederlanden. Ze regeerde echter niet, dit deed haar moeder Emma tot dat Wilhelmina 18 jaar oud was. |
| − | + | Tot aan de dood van haar vader, werd [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] ook door de Nederlandse koning bestuurd. Alleen mochten dit alleen mannen zijn volgens de [[Salische wet]]. Willem III wilde de wet nog veranderen, zodat Wilhelmina ook groothertogin van Luxemburg kon worden, maar Emma wilde dit niet. Na de dood van haar vader kon Wilhelmina dus geen groothertogin van Luxemburg worden. Luxemburg werd zelfstandig en een latere groothertog heeft de wet uiteindelijk afgeschaft. In 1876 overleed Wilhelmina's tante [[Sophie der Nederlanden|Sophie]]. Deze tante had vel voor haar betekend. | |
| − | + | ==Regeren als koningin der Nederlanden== | |
| + | Op 6 september 1898 werd zij ingehuldigd in de Nieuwe Kerk te [[Amsterdam]]. Wilhelmina wilde voor haar inhuldiging geen cadeau's ontvangen, echter kreeg ze van de inwoners van Amsterdam wel de [[Gouden Koets]] als cadeau. Wilhelmina nam de koets dan ook pas een dag later aan. [[Oscar Carré]] filmde de inhuldiging, nu een van de oudste Nederlandse filmbeelden. | ||
| − | + | Wilhelmina had een grote rol in gesprekken over vrede in de [[Tweede Boerenoorlog]]. Nederland had idee tijd geen erg groot leger, dus Nederland kon niet alleen tegen het [[Verenigd Koninkrijk]] vechten. Wilhelmina zocht daarom hulp bij [[Duitsland]], [[Rusland]] en [[Frankrijk]]. Als eerste poging stuurde ze in 1899 een brief van naar de Britse koningin [[Victoria van het Verenigd Koninkrijk|Victoria]]. Dit was geen succes en diezelfde zomer organiseerde ze een vredesconferentie in Den Haag. Zelf kwam ze niet met het idee, eigenlijk deed ze dit op verzoek van de Russische tsaar [[Nicolaas II van Rusland|Nicolaas II]]. Het moest in een neutraal land worden gehouden (zoals België of Denemarken in die tijd), uiteindelijk werd gekozen voor Nederland (wat ook neutraal was). Voor de conferentie stelde ze zelfs [[Paleis Huis ten Bosch]] open, waarin ze woonde. Op de conferentie was een hoop gedoe. Zo wilde [[Italië]] geen mensen sturen als [[Vaticaanstad]] dit ook deed, hierdoor werd Vaticaanstad niet uitgenodigd. [[Engeland]] wilde niet komen als de [[Zuid-Afrikaansche Republiek]] en de [[Oranje Vrijstaat]] (tegenwoordig beide Zuid-Afrika) ook kwamen. De landen waar de oorlog speelde werden dus niet uitgenodigd. Wilhelmina schreef hierover ''Onze stamverwanten werden zodoende dus op de conferentie gebannen'' aan de Russische tsaar, die er vervolgens niets meedeed. In 1900 gaf de Nederlandse regering, met ondertekening van Wilhelmina, opdracht om de president van het verslagen [[Zuid-Afrikaansche Republiek]], [[Paul Kruger]], te evacueren naar het Franse [[Marseille]]. Hoewel Wilhelmina niet met het idee gekomen was, kreeg ze van veel Europese landen kritiek. Zelf zij ze: ''Nooit heb ik zulk eene overdreven beweging gezien'', over deze kritiek. In Nederland werd de president wel goed ontvangen. Het volkslied van het Zuid-Afrikaansche Republiek werd gespeeld en de vlaggen van de Vrijstaat en de Republiek werden gehesen. Wilhelmina heeft hiervoor nog een brief gestuurd aan de Duitse keizer [[Wilhelm II van Duitsland|Wilhelm II]]. | |
| − | Op | ||
==Het huwelijk== | ==Het huwelijk== | ||
Versie van 23 mei 2015 17:08
|
|
Wilhelmina Helena Pauline Maria (Geboren te Den Haag op 31 augustus 1880 - gestorven in Paleis Het Loo (Apeldoorn) op 28 november 1962) was de vierde koningin der Nederlanden (van Nederland). Ze regeerde onder de naam koningin Wilhelmina. Naast Koningin der Nederlanden was ze ook hertogin van Mecklenburg (tussen 1901 en 1962).
Aangezien Wilhelmina's vader, Willem III, stierf voordat Wilhelmina 18 was, regeerde haar moeder als regentes. Dit was koningin-regentes Emma, maar officieel was Wilhelmina wel koningin in die tijd (terwijl ze zelf niet regeerde).
Jeugd
Wilhelmina was de enige dochter van de Nederlandse koning Willem III en Koningin Emma. Ze werd geboren in Paleis Noordeinde in Den Haag. Toen ze geboren was waren er militaire parades en klonken er saluutschoten (schoten uit een wapen als eerbetoon). Ze kreeg de naam Wilhelmina, omdat dit de vrouwelijke versie was van de naam Willem (naar Willem van Oranje). De namen Helena, Pauline en Maria kwamen van de zussen Emma, de moeder van Wilhelmina. In de eerste maanden na haar geboorte werd ze door haar ouders vaak Paulientje genoemd, maar hierna werd het Wilhelmina. Op 12 oktober 1880 werd Wilhelmina gedoopt in de Haagse Willemskerk. Op Wilhelmina's eerste verjaardag zette ze haar eerste stapjes.
Willem III was al eerder getrouwd geweest, met Sophie van Württemberg, en ze hadden samen drie kinderen gekregen. Van die drie kinderen leefde alleen nog Alexander. Wilhelmina werd door het overlijden van haar halfbroer Alexander op 21 juni 1884 troonopvolgster. Op 23 november 1890 overleed Willem III. Wilhelmina was toen slechts tien jaar oud en werd (officieel) koningin der Nederlanden. Ze regeerde echter niet, dit deed haar moeder Emma tot dat Wilhelmina 18 jaar oud was.
Tot aan de dood van haar vader, werd Luxemburg ook door de Nederlandse koning bestuurd. Alleen mochten dit alleen mannen zijn volgens de Salische wet. Willem III wilde de wet nog veranderen, zodat Wilhelmina ook groothertogin van Luxemburg kon worden, maar Emma wilde dit niet. Na de dood van haar vader kon Wilhelmina dus geen groothertogin van Luxemburg worden. Luxemburg werd zelfstandig en een latere groothertog heeft de wet uiteindelijk afgeschaft. In 1876 overleed Wilhelmina's tante Sophie. Deze tante had vel voor haar betekend.
Regeren als koningin der Nederlanden
Op 6 september 1898 werd zij ingehuldigd in de Nieuwe Kerk te Amsterdam. Wilhelmina wilde voor haar inhuldiging geen cadeau's ontvangen, echter kreeg ze van de inwoners van Amsterdam wel de Gouden Koets als cadeau. Wilhelmina nam de koets dan ook pas een dag later aan. Oscar Carré filmde de inhuldiging, nu een van de oudste Nederlandse filmbeelden.
Wilhelmina had een grote rol in gesprekken over vrede in de Tweede Boerenoorlog. Nederland had idee tijd geen erg groot leger, dus Nederland kon niet alleen tegen het Verenigd Koninkrijk vechten. Wilhelmina zocht daarom hulp bij Duitsland, Rusland en Frankrijk. Als eerste poging stuurde ze in 1899 een brief van naar de Britse koningin Victoria. Dit was geen succes en diezelfde zomer organiseerde ze een vredesconferentie in Den Haag. Zelf kwam ze niet met het idee, eigenlijk deed ze dit op verzoek van de Russische tsaar Nicolaas II. Het moest in een neutraal land worden gehouden (zoals België of Denemarken in die tijd), uiteindelijk werd gekozen voor Nederland (wat ook neutraal was). Voor de conferentie stelde ze zelfs Paleis Huis ten Bosch open, waarin ze woonde. Op de conferentie was een hoop gedoe. Zo wilde Italië geen mensen sturen als Vaticaanstad dit ook deed, hierdoor werd Vaticaanstad niet uitgenodigd. Engeland wilde niet komen als de Zuid-Afrikaansche Republiek en de Oranje Vrijstaat (tegenwoordig beide Zuid-Afrika) ook kwamen. De landen waar de oorlog speelde werden dus niet uitgenodigd. Wilhelmina schreef hierover Onze stamverwanten werden zodoende dus op de conferentie gebannen aan de Russische tsaar, die er vervolgens niets meedeed. In 1900 gaf de Nederlandse regering, met ondertekening van Wilhelmina, opdracht om de president van het verslagen Zuid-Afrikaansche Republiek, Paul Kruger, te evacueren naar het Franse Marseille. Hoewel Wilhelmina niet met het idee gekomen was, kreeg ze van veel Europese landen kritiek. Zelf zij ze: Nooit heb ik zulk eene overdreven beweging gezien, over deze kritiek. In Nederland werd de president wel goed ontvangen. Het volkslied van het Zuid-Afrikaansche Republiek werd gespeeld en de vlaggen van de Vrijstaat en de Republiek werden gehesen. Wilhelmina heeft hiervoor nog een brief gestuurd aan de Duitse keizer Wilhelm II.
Het huwelijk
Op 7 februari 1901 trouwde ze met Hertog Heinrich van Mecklenburg-Schwerin. Samen kregen ze een dochter:
Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina (30 april 1909)
De Eerste Wereldoorlog
Tussen twee oorlogen in
Haar precieze invloed op de regeringspolitiek is moeilijk vaststellen. Het staat wel vast dat zij in het verkeer met haar ministers doorgaans verre van meegaand was. Ook heeft zij door een categorische weigering de regeringspolitiek soms beïnvloed, onder andere in 1918, toen zij het door het kabinet gewenste ontslag van opperbevelhebber Snijders tegenhield en in 1924, toen zij minister Van Karnebeek het aanknopen van diplomatieke betrekkingen met de Sovjet-Unie belette.
In de jaren twintig, toen op de defensie sterk bezuinigd werd, heeft zij enige malen aan aftreden gedacht.
In het volgend decennium deed de onmacht van de achtereenvolgende kabinetten-Colijn tot het terugdringen van de massale werkloosheid haar hetzelfde overwegen.
De Tweede Wereldoorlog
Sinds de opgang van Adolf Hitler in Duitsland leefde zij in de overtuiging dat een nieuwe wereldoorlog onvermijdelijk was en dat Nederland daarin betrokken zou worden.
Buiten de ministers om liet zij zich door militaire attachés bij de Nederlandse ambassades op de hoogte houden van Hitlers oorlogstoebereidselen.
In 1938-1939 verloor zij allengs alle vertrouwen in haar raadslieden én in luitenant-generaal Reynders, chef van de generale staf, later opperbevelhebber.
Op haar aandringen werd deze in februari 1940 vervangen door generaal Henri Gerard Winkelman.
Na de Duitse inval op 10 mei 1940 verliet zij op 13 mei 1940 op advies van Winkelman met tegenzin het land. In Londen gevestigd, herstelde zij zich snel. Verontwaardigd over het defaitistisch gedrag van minister-president De Geer, dreef zij diens ontslag door. Haar positie jegens het onder het presidium van Gerbrandy gereconstrueerde kabinet werd door het wegvallen van de verantwoordelijkheid tegenover de Staten-Generaal aanzienlijk sterker dan zij in het vaderland ooit geweest was. Zij alleen bepaalde het krediet dat de Nederlandse regering bij de Britse genoot, terwijl zij door haar in radiotoespraken uitgedragen onwankelbaar geloof in de zege op de Duitsers de grote steunpilaar van het verzet werd.
De inhoud die Wilhelmina in Londen aan het koningschap kon geven, lag in de lijn van haar opvattingen omtrent de monarchie.
Zij wilde deze, bij het herstel ervan na de Tweede Wereldoorlog, van haar 'symboolfunctie' - inherent aan de constitutionele monarchie - ontdoen.
Naast een versobering van het koningschap (geen rijke paleizen of Prinsjesdag) wenste zij een versterking van de koninklijke macht, bijvoorbeeld door het staatshoofd leider van de ministers te maken en persoonlijke invloed te geven op benoeming en ontslag van ministers.
De Wedeopbouw en aftreden
Na haar terugkeer naar Nederland (13 maart 1945) maakte zich dan ook spoedig een gevoel van teleurstelling van haar meester, zoals blijkt uit haar autobiografisch werk Eenzaam, maar niet alleen (1959). Deze teleurstelling heeft vermoedelijk - naast bitterheid over de snelheid waarmee de band met Nederlands-Indië werd doorgesneden en het besef van ouderdomsgebreken - haar aftreden bevorderd.
Wilhelmina regeerde een halve eeuw, op 4 september 1948 deed ze afstand van de troon en volgde haar dochter Juliana haar op als Koningin.
Laatste levensjaren
|
Koninkrijk Holland: Lodewijk I · Lodewijk II · Hortense (regentes) | |