Lijst van winnaars van de Nobelprijs voor Scheikunde: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
(4 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
Regel 349: | Regel 349: | ||
===1950-1959=== | ===1950-1959=== | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |- | ||
+ | ! Jaar | ||
+ | ! colspan="2" | Winnaar | ||
+ | ! Land | ||
+ | ! width="50%" | Inzet/reden | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1950 | ||
+ | | [[File:Otto_Paul_Hermann_Diels.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Otto Diels]] | ||
+ | | rowspan="2" | {{DE}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun ontdekking en ontwikkeling van de dieensynthese (de [[diels-alderreactie]])." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Kurt_Alder_Nobel.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Kurt Alder]] | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1951 | ||
+ | | [[File:Edwin_McMillan_Nobel.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Edwin McMillan]] | ||
+ | | rowspan="2" | {{USA}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun ontdekkingen in de chemie van de [[transuraan element]]en." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Glenn_Seaborg_1964.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Glenn Seaborg]] | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1952 | ||
+ | | [[File:Archer_John_Porter_Martin_Nobel.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Archer John Porter Martin]] | ||
+ | | rowspan="2" | {{GB}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun uitvinding van [[partitiechromatografie]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Richard_Laurence_Millington_Synge.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Richard Laurence Millington Synge]] | ||
+ | |- | ||
+ | | 1953 | ||
+ | | [[File:Hermann_Staudinger.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Hermann Staudinger]] | ||
+ | | {{DE}} | ||
+ | | "Voor zijn ontdekkingen op het gebied van de [[macromolecuul|macromoleculaire]] chemie." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1954 | ||
+ | | [[File:Linus_Pauling_1962.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Linus Pauling]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn onderzoek naar de aard van de [[chemische binding]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1955 | ||
+ | | [[Bestand:Dr._Vincent_du_Vigneaud.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Vincent du Vigneaud]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van de zwavelverbindingen, in het bijzonder de eerste synthese van een [[polypeptidehormoon]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1956 | ||
+ | | [[Bestand:Cyril_Norman_Hinshelwood_Nobel.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Cyril Norman Hinshelwood]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun onderzoek naar het [[reactiemechanisme|mechanisme]] van chemische reacties." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Nikolay_Semyonov_Nobel.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Nikolaj Semjonov]] | ||
+ | | [[Sovjet-Unie]] | ||
+ | |- | ||
+ | | 1957 | ||
+ | | [[File:Alexander_Todd_Nobel.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Alec Todd]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van [[nucleotide]]n en hun [[co-enzym]]en." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1958 | ||
+ | | [[File:Frederick_Sanger2.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Frederick Sanger]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van de structuur van [[eiwit]]ten, in het bijzonder [[insuline]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1959 | ||
+ | | [[File:Heyrovsky_Jaroslav_crop.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Jaroslav Heyrovský]] | ||
+ | | [[Tsjecho-Slowakije]] | ||
+ | | "Voor zijn ontdekking en ontwikkeling van de [[polarografie|polarografische]] analysemethoden." | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
===1960-1969=== | ===1960-1969=== | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |- | ||
+ | ! Jaar | ||
+ | ! colspan="2" | Winnaar | ||
+ | ! Land | ||
+ | ! width="50%" | Inzet/reden | ||
+ | |- | ||
+ | | 1960 | ||
+ | | [[File:Willard_Libby_in_Lab_(cropped).jpg|100px]] | ||
+ | | [[Willard Libby]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn methode om [[koolstof-14]] te gebruiken voor [[ouderdomsbepaling]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1961 | ||
+ | | [[File:Melvin_Calvin_1960s_(cropped).jpg|100px]] | ||
+ | | [[Melvin Calvin]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn onderzoek naar de assimilatie van [[koolstofdioxide]] in planten." | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1962 | ||
+ | | [[File:Max_Perutz.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Max Perutz]] | ||
+ | | {{AT}} <br> {{GB}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun studie naar de structuur van [[myoglobine]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:John_Kendrew_Nobel.jpg|100px]] | ||
+ | | [[John Kendrew]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1963 | ||
+ | | [[File:Karl_Ziegler_Nobel.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Karl Ziegler]] | ||
+ | | {{DE}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun ontdekkingen op het gebied van de hoge [[polymeer|polymeren]] (de [[Ziegler-Natta-katalysator]]en)." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Giulio_Natta_1960s_(3x4_cropped).jpg|100px]] | ||
+ | | [[Giulio Natta]] | ||
+ | | {{IT}} | ||
+ | |- | ||
+ | | 1964 | ||
+ | | [[File:Professor_Dorothy_Hodgkin.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Dorothy Crowfoot Hodgkin]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | | "Voor haar bepaling van de structuur van belangrijk biochemische stoffen met behulp van [[röntgenstraling|röntgentechnieken]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1965 | ||
+ | | [[File:Robert_Burns_Woodward_portrait.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Robert Burns Woodward]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de [[organische synthese]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1966 | ||
+ | | [[File:Mulliken,Robert_1929_Chicago.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Robert Mulliken]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de chemische binding en de elektronische structuur van moleculen." | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | 1967 | ||
+ | | [[File:Eigen,Manfred_1996_Göttingen.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Manfred Eigen]] | ||
+ | | {{DE}} | ||
+ | | rowspan="3" | "Voor hun studies naar zeer snelle reacties." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Ronald_George_Wreyford_Norrish.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Ronald George Wreyford Norrish]] | ||
+ | | rowspan="2" | {{GB}} | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:George_Porter_Nobel.jpg|100px]] | ||
+ | | [[George Porter]] | ||
+ | |- | ||
+ | | 1968 | ||
+ | | [[File:Onsager_1968.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Lars Onsager]] | ||
+ | | {{USA}} <br> {{NO}} | ||
+ | | "Voor de ontdekking van de naar hem genoemde reciproque relatie." | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1969 | ||
+ | | [[File:Derek-Harold-Richard-Barton.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Derek Barton]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van het begrip conformatie." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Odd_Hassel_(3x4_cropped).jpg|100px]] | ||
+ | | [[Odd Hassel]] | ||
+ | | {{NO}} | ||
+ | |} | ||
===1970-1979=== | ===1970-1979=== | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |- | ||
+ | ! Jaar | ||
+ | ! colspan="2" | Winnaar | ||
+ | ! Land | ||
+ | ! width="50%" | Inzet/reden | ||
+ | |- | ||
+ | | 1970 | ||
+ | | [[Bestand:Luis_Federico_Leloir_-_young.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Luis Federico Leloir]] | ||
+ | | {{AR}} | ||
+ | | "Voor zijn ontdekking van suikernucleotiden en hun rol in de biosynthese van koolhydraten." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1971 | ||
+ | | [[Bestand:Herzberg,Gerhard_1952_London.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Gerhard Herzberg]] | ||
+ | | {{DE}} | ||
+ | | "Voor zijn bijdragen aan de elektronenstructuur en de geometrie van moleculen, in het bijzonder vrije radicalen." | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | 1972 | ||
+ | | [[Bestand:Christian_B._Anfinsen,_NIH_portrait,_1969.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Christian Anfinsen]] | ||
+ | | rowspan="3" | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn verdiensten op het gebied van de [[ribonuclease]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Unknown person.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Stanford Moore]] | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun bijdragen aan het begrip van de link tussen de chemische structuur en de katalytische activiteit van ribonuclease." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Unknown person.jpg|100px]] | ||
+ | | [[William Stein]] | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1973 | ||
+ | | [[Bestand:Ernst_Otto_Fischer_Stamp_Germany_2018.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Ernst Otto Fischer]] | ||
+ | | {{DE}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun verdiensten op het gebied van de chemie van de [[organometaalverbinding]]en." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Geoffrey_Wilkinson_ca._1976.png|100px]] | ||
+ | | [[Geoffrey Wilkinson]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | |- | ||
+ | | 1974 | ||
+ | | [[Bestand:Paul_Flory_1973.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Paul Flory]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | | "Voor zijn fundamentele verrichtingen, zowel theoretisch als experimenteel, op het gebied van de fysische chemie van [[macromolecuul|macromoleculen]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1975 | ||
+ | | [[Bestand:John_Cornforth_1975.jpg|100px]] | ||
+ | | [[John Conforth]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor zijn verrichtingen op het gebied ven de [[stereochemie]] van enzymgekatalyseerde reacties." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Vladimir_Prelog_ETH-Bib_Portr_00214.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Vladimir Prelog]] | ||
+ | | {{HR}} | ||
+ | |- | ||
+ | | 1976 | ||
+ | | [[Bestand:William_n_lipscomb_jr.jpg|100px]] | ||
+ | | [[William Lipscomb]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | ''Voor zijn studie naar de structuur van [[boraan (stofklasse)|boranen]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1977 | ||
+ | | [[Bestand:Ilya_Prigogine_1977c.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Ilya Prigogine]] | ||
+ | | {{BE}} | ||
+ | | "Voor zijn bijdrage aan de niet-evenwichtthermodynamica." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1978 | ||
+ | | [[Bestand:Peter_Mitchell.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Peter Mitchell]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | | "Voor zijn formulering van de chemiosmotische theorie." | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1979 | ||
+ | | [[Bestand:Brown,_Herbert_C._(1912-2004).png|100px]] | ||
+ | | [[Herbert Brown]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun ontwikkeling van [[boor (element)|boor-]] en [[fosfor]]bevattende reagentia in de organische synthese (de [[Wittig-reactie]])." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Unknown person.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Georg Wittig]] | ||
+ | | {{DE}} | ||
+ | |- | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
===1980-1989=== | ===1980-1989=== | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |- | ||
+ | ! Jaar | ||
+ | ! colspan="2" | Winnaar | ||
+ | ! Land | ||
+ | ! width="50%" | Inzet/reden | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | 1980 | ||
+ | | [[Bestand:Paul_Berg_in_1980.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Paul Berg]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn fundamentele studie naar de [[biochemie]] van [[nucleïnezuur|nucleïnezuren]], in het bijzonder [[recombinant DNA]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:WalterGilbert2.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Walter Gilbert]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun bijdragen aan de bepaling van de basenvolgorde in [[nucleïnezuur|nucleïnezuren]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Frederick_Sanger2.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Frederick Sanger]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1981 | ||
+ | | [[Bestand:Kenichi_Fukui_nobel.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Kenichi Fukui]] | ||
+ | | {{JP}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun theorieën op het gebied van het verloop van [[chemische reactie]]s." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Roald_Hoffmann.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Roald Hoffmann]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | |- | ||
+ | | 1982 | ||
+ | | [[Bestand:Aaron_Klug_1979.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Aaron Klug]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | | "Voor zijn ontwikkeling van kristallografische [[elektronenmicroscopie]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1983 | ||
+ | | [[File:Henry_Taube_crop.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Henry Taube]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn verrichtingen op het gebied van mechanismes van elekronenoverdrachtsreacties." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1984 | ||
+ | | [[Bestand:R._B._Merrifield.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Robert Bruce Merrifield]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn ontwikkeling van de methodologie voor chemische syntheses op een vaste matrix." | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1985 | ||
+ | | [[Bestand:Herbert_Hauptman_-_UB_2009.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Herbert Hauptman]] | ||
+ | | rowspan="2" | {{USA}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun ontwikkeling van directe methoden voor de bepaling van [[kristalstructuur|kristalstructuren]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Jerome_Karle,_2009.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Jerome Karle]] | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | 1986 | ||
+ | | [[Bestand:Herschbach.JPG|100px]] | ||
+ | | [[Dudley R. Herschbach]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | rowspan="3" | "Voor hun bijdragen op het gebied van de dynamica van elementaire chemische processen." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Yuan_Tseh_Lee_HD2008_Othmer_Gold_Medal_portrait.JPG|100px]] | ||
+ | | [[Yuan Lee]] | ||
+ | | {{TW}} | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:John_Polanyi_01.jpg|100px]] | ||
+ | | [[John Polanyi]] | ||
+ | | {{HU}} | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | 1987 | ||
+ | | [[File:Unknown person.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Donald Cram]] | ||
+ | | rowspan="2" | {{USA}} | ||
+ | | rowspan="3" | "Voor hun ontwikkeling en gebruik van moleculen met structuurspecifieke interacties met hoge selectiviteit." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Unknown person.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Charles Pedersen]] | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Jean-Marie_Lehn.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Jean-Marie Lehn]] | ||
+ | | {{FR}} | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | 1988 | ||
+ | | [[Bestand:39._Tagung_1989_Chemiker;_Pressekonferenz_Johann_Deisenhofer_-_W134Nr.126215c_-_Willy_Pragher.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Johann Deisenhofer]] | ||
+ | | rowspan="3" | {{DE}} | ||
+ | | rowspan="3" | "Voor hun bepaling van de driedimensionale structuur van een fotosynthetisch reactiecentrum." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Robert_Huber.JPG|100px]] | ||
+ | | [[Robert Huber]] | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Michel,_Hartmut_(1948).jpg|100px]] | ||
+ | | [[Hartmut Michel]] | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1989 | ||
+ | | [[Bestand:Sidney_Altman_crop.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Sidney Altman]] | ||
+ | | {{CA}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun ontdekking van katalytische eigenschappen van [[RNA]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Thomas_Robert_Cech.png|100px]] | ||
+ | | [[Thomas Cech]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
===1990-1999=== | ===1990-1999=== | ||
+ | {| class="wikitable" style="text-align: center;" | ||
+ | |- | ||
+ | ! Jaar | ||
+ | ! colspan="2" | Winnaar | ||
+ | ! Land | ||
+ | ! width="50%" | Inzet/reden | ||
+ | |- | ||
+ | | 1990 | ||
+ | | [[File:Unknown person.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Elias James Corey]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn ontwikkeling van de theorie en methodologie van [[organische synthese]]s, met name de [[retrosynthetische analyse]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1991 | ||
+ | | [[Bestand:Richard_R._Ernst_1980s_(cropped).jpg|100px]] | ||
+ | | [[Richard Ernst]] | ||
+ | | {{CH}} | ||
+ | | "Voor zijn bijdragen aan de ontwikkeling van hoger resolutie [[NMR]]-[[spectroscopie]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1992 | ||
+ | | [[Bestand:Prof._Dr._Rudolph_A._Marcus.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Rudolph A. Marcus]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn bijdragen aan de theorie van elektronenoverdrachtsreacties in chemische systemen." | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1993 | ||
+ | | [[Bestand:Kary_Mullis.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Kary Mullis]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van methoden binnen de DNA-chemie." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Michael_Smith_cropped.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Michael Smith]] | ||
+ | | {{CA}} | ||
+ | |- | ||
+ | | 1994 | ||
+ | | [[Bestand:Oláh_György_előadása_8299.jpg|100px]] | ||
+ | | [[George Olah]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn bijdragen aan de chemie der [[carbokation]]en." | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | 1995 | ||
+ | | [[Bestand:Paul_Crutzen.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Paul Crutzen]] | ||
+ | | {{NL}} | ||
+ | | rowspan="3" | "Voor hun verrichtingen op het gebied van de [[atmosfeerchemie]], in het bijzonder het [[ozongat]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Mario_Molina_1c389_8387.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Mario Molina]] | ||
+ | | {{MX}} | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:F._Sherwood_Rowland.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Frank Sherwood Rowland]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | 1996 | ||
+ | | [[Bestand:Robert_Curl_crop_2009_CHAO.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Robert Curl]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | rowspan="3" | "Voor hun ontdekking van [[fullereen|fullerenen]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Harold_Kroto_1c389_8471.sweden_copy.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Harold Kroto]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Unknown person.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Richard Smalley]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="3" | 1997 | ||
+ | | [[Bestand:Paul_D._Boyer.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Paul D. Boyer]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | rowspan="2" | "Voor hun verklaring van het enzymatische mechanisme bij de synthese van [[Adenosinetrifosfaat|ATP]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:John_Ernest_Walker.jpg|100px]] | ||
+ | | [[John E. Walker]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | |- | ||
+ | | [[Bestand:Skou2008.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Jens Skou]] | ||
+ | | {{DK}} | ||
+ | | "Voor zijn ontdekking van het iontransportenzym Na+K+-ATPase." | ||
+ | |- | ||
+ | | rowspan="2" | 1998 | ||
+ | | [[Bestand:WalterKohnGraz21042006_1.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Walter Kohn]] | ||
+ | | {{USA}} | ||
+ | | "Voor zijn ontwikkeling van de [[dichtheidsfunctionaaltheorie]] (DFT)." | ||
+ | |- | ||
+ | | [[File:Unknown person.jpg|100px]] | ||
+ | | [[John Pople]] | ||
+ | | {{GB}} | ||
+ | | "Voor zijn ontwikkeling van [[computationele chemie|computationele methoden]] in de [[kwantumchemie]]." | ||
+ | |- | ||
+ | | 1999 | ||
+ | | [[Bestand:Ahmed_Zewail.jpg|100px]] | ||
+ | | [[Ahmed Zewail]] | ||
+ | | {{EG}} | ||
+ | | "Voor zijn studie naar de [[overgangstoestand]]en van chemische reacties met behulp van [[femtoseconde]] [[spectroscopie]]." | ||
+ | |- | ||
+ | |} | ||
===2000-2009=== | ===2000-2009=== |
Versie van 18 okt 2025 18:05
|
|
Hieronder vindt je een overzicht van alle winnaars van de Nobelprijs voor Scheikunde. De prijs wordt sinds 1901 uitgereikt door de Zweedse Academie van Wetenschappen. De Nobelprijs wordt uitgegeven aan een scheikundige die een belangrijke ontdekking gedaan heeft of belangrijk onderzoek verricht heeft. De prijs kan ook aan meerdere scheikundigen tegelijkertijd worden gegeven. In dat geval werkten zij vaak samen aan hetzelfde onderzoek of deden vergelijkbaar onderzoek.
Winnaars
1901-1909
Jaar | Winnaar | Land | Inzet/reden | |
---|---|---|---|---|
1901 | ![]() |
Jacobus Henricus van 't Hoff | ![]() |
"Voor zijn ontdekking van de wetten van chemische evenwichten en osmotische waarde in oplossingen." |
1902 | ![]() |
Hermann Emil Fischer | ![]() |
"Voor zijn werk op het gebied van de synthese van suiker en purine." |
1903 | ![]() |
Svante August Arrhenius | ![]() |
"Voor zijn elektrolytische dissociatietheorie." |
1904 | ![]() |
William Ramsay | ![]() |
"Voor zijn ontdekking van de edelgassen in lucht." |
1905 | ![]() |
Adolf von Baeyer | ![]() |
"Voor zijn werk op het gebied van organische verven en aromatische verbindingen." |
1906 | ![]() |
Henri Moissan | ![]() |
"Voor zijn onderzoek naar en isolatie van het element fluor en voor zijn introductie van de naar hem genoemde elektrische oven." |
1907 | ![]() |
Eduard Buchner | ![]() |
"Voor zijn verdiensten in de gisttechnologie." |
1908 | ![]() |
Ernest Rutherford | ![]() |
"Voor zijn onderzoek naar het uiteenvallen van elementen en de chemie van radioactieve stoffen." |
1909 | ![]() |
Wilhelm Ostwald | ![]() (geboren in Letland) |
"Voor zijn verdiensten in de katalyse en voor zijn onderzoek naar chemische evenwichten en reactiesnelheden." |
1910-1919
Jaar | Winnaar | Land | Inzet/reden | |
---|---|---|---|---|
1910 | ![]() |
Otto Wallach | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van alicyclische verbindingen." |
1911 | ![]() |
Marie Curie | ![]() ![]() |
"Voor haar ontdekking van radium en polonium en voor haar studie naar de aard en samenstelling van deze opmerkelijke elementen." |
1912 | ![]() |
Victor Grignard | ![]() |
"Voor zijn ontdekking van het Grignard-reagens en de bijbehorende Grignard-reactie." |
![]() |
Paul Sabatier | "Voor zijn methode voor het hydrogeneren van organische verbindingen." | ||
1913 | ![]() |
Alfred Werner | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de verbinding tussen atomen in moleculen." |
1914 | ![]() |
Theodore William Richards | ![]() |
"Voor zijn bepaling van de atoommassa van een groot aantal elementen." |
1915 | ![]() |
Richard Willstätter | ![]() |
"Voor zijn onderzoek naar pigmenten in planten, in het bijzonder bladgroenkorrels." |
1916 | Niet uitgereikt. | |||
1917 | ||||
1918 | ![]() |
Fritz Haber | ![]() |
"Voor zijn synthese van ammoniak." |
1919 | Niet uitgereikt. |
1920-1929
Jaar | Winnaar | Land | Inzet/reden | |
---|---|---|---|---|
1920 | ![]() |
Walther Hermann Nernst | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de thermochemie." |
1921 | ![]() |
Frederick Soddy | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de chemie van radioactieve stoffen en zijn onderzoek naar isotopen." |
1922 | ![]() |
Francis William Aston | ![]() |
"Voor zijn ontdekking van isotopen in een groot aantal niet-radioactieve elementen en voor zijn wet van de gehele getallen." |
1923 | ![]() |
Fritz Pregl | Joegoslavië ![]() |
"Voor zijn uitvinding van de microanalyse voor organische verbindingen." |
1924 | Niet uitgereikt | |||
1925 | ![]() |
Richard Adolf Zsigmondy | ![]() |
"Voor zijn demonstratie van de heterogene aard van colloïdale oplossingen en zijn gebruikte methoden." |
1926 | ![]() |
Theodor Svedberg | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van disperse systemen." |
1927 | ![]() |
Heinrich Otto Wieland | ![]() |
"Voor zijn onderzoek naar galzuur en gerelateerde substanties." |
1928 | ![]() |
Adolf Otto Reinhold Windaus | ![]() |
"Voor zijn onderzoek naar sterolen en hun verbinding met vitamines." |
1929 | ![]() |
Arthur Harden | ![]() |
"Voor hun onderzoek naar de fermentatie van suiker en fermentatie-enzymen." |
![]() |
Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin | ![]() ![]() |
1930-1939
Jaar | Winnaar | Land | Inzet/reden | |
---|---|---|---|---|
1930 | ![]() |
Hans Fischer | ![]() |
"Voor zijn onderzoek naar heemverbindingen en chlorofyl (bladgroenkorrels)." |
1931 | ![]() |
Carl Bosch | ![]() |
"Voor hun onderzoek naar de fermentatie van suiker en fermentatie-enzymen." |
![]() |
Friedrich Bergius | |||
1932 | ![]() |
Irving Langmuir | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de oppervlaktechemie." |
1933 | Niet uitgereikt | |||
1934 | ![]() |
Harold Clayton Urey | ![]() |
"Voor zijn ontdekking van deuterium." |
1935 | ![]() |
Frédéric Joliot-Curie | ![]() |
"Voor hun synthese van nieuwe radioactieve elementen." |
![]() |
Irène Joliot-Curie | |||
1936 | ![]() |
Peter Debye | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de moleculaire structuur door onderzoek naar dipoolmomenten en de diffractie van röntgenstralen en elektronen in gassen." |
1937 | ![]() |
Walter Norman Haworth | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de koolhydraten en vitamine C." |
![]() |
Paul Karrer | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de carotenoïden, flavines, vitamine A en vitamine B2." | |
1938 | ![]() |
Richard Kuhn (moest de prijs gedwongen afwijzen) |
![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de carotenoïden en de vitamines." |
1939 | ![]() |
Adolf Friedrich Johann Butenandt (moet de prijs gedwongen afwijzen) |
![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de geslachtshormonen." |
![]() |
Leopold Ružička | Joegoslavië ![]() |
"Voor zijn werk aan polymethylenen en hoge terpenen." |
1940-1949
Jaar | Winnaar | Land | Inzet/reden | |
---|---|---|---|---|
1940 | Niet uitgereikt | |||
1941 | ||||
1942 | ||||
1943 | ![]() |
George de Hevesy | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van het gebruik van isotopen om chemische processen te bestuderen." |
1944 | ![]() |
Otto Hahn | ![]() |
"Voor zijn ontdekking van kernsplijting van zware atoomkernen." |
1945 | ![]() |
Artturi Ilmari Virtanen | ![]() |
"Voor zijn onderzoek en ontdekkingen op het gebied van agricultuur (landbouw) en levensmiddelenchemie." |
1946 | ![]() |
James Batcheller Sumner | ![]() |
"Voor zijn ontdekking dat enzymen kunnen kristalliseren." |
![]() |
John Howard Northrop | "Voor hun bereiding van enzymen en viruseiwitten in een zuivere vorm." | ||
![]() |
Wendell Meredith Stanley | |||
1947 | ![]() |
Robert Robinson | ![]() |
"Voor zijn onderzoek naar producten van planten, in het bijzonder de alkaloïden." |
1948 | ![]() |
Arne Wilhelm Kaurin Tiselius | ![]() |
"Voor zijn onderzoek op het gebied van de elektroforese en de adsorptie-analyse." |
1949 | ![]() |
William Giauque | ![]() ![]() |
"Voor zijn bijdragen op het gebied van de chemische thermodynamica." |
1950-1959
Jaar | Winnaar | Land | Inzet/reden | |
---|---|---|---|---|
1950 | ![]() |
Otto Diels | ![]() |
"Voor hun ontdekking en ontwikkeling van de dieensynthese (de diels-alderreactie)." |
![]() |
Kurt Alder | |||
1951 | ![]() |
Edwin McMillan | ![]() |
"Voor hun ontdekkingen in de chemie van de transuraan elementen." |
![]() |
Glenn Seaborg | |||
1952 | ![]() |
Archer John Porter Martin | ![]() |
"Voor hun uitvinding van partitiechromatografie." |
![]() |
Richard Laurence Millington Synge | |||
1953 | ![]() |
Hermann Staudinger | ![]() |
"Voor zijn ontdekkingen op het gebied van de macromoleculaire chemie." |
1954 | ![]() |
Linus Pauling | ![]() |
"Voor zijn onderzoek naar de aard van de chemische binding." |
1955 | ![]() |
Vincent du Vigneaud | ![]() |
"Voor zijn verrichtingen op het gebied van de zwavelverbindingen, in het bijzonder de eerste synthese van een polypeptidehormoon." |
1956 | ![]() |
Cyril Norman Hinshelwood | ![]() |
"Voor hun onderzoek naar het mechanisme van chemische reacties." |
![]() |
Nikolaj Semjonov | Sovjet-Unie | ||
1957 | ![]() |
Alec Todd | ![]() |
"Voor zijn verrichtingen op het gebied van nucleotiden en hun co-enzymen." |
1958 | ![]() |
Frederick Sanger | ![]() |
"Voor zijn verrichtingen op het gebied van de structuur van eiwitten, in het bijzonder insuline." |
1959 | ![]() |
Jaroslav Heyrovský | Tsjecho-Slowakije | "Voor zijn ontdekking en ontwikkeling van de polarografische analysemethoden." |
1960-1969
Jaar | Winnaar | Land | Inzet/reden | |
---|---|---|---|---|
1960 | ![]() |
Willard Libby | ![]() |
"Voor zijn methode om koolstof-14 te gebruiken voor ouderdomsbepaling." |
1961 | ![]() |
Melvin Calvin | ![]() |
"Voor zijn onderzoek naar de assimilatie van koolstofdioxide in planten." |
1962 | ![]() |
Max Perutz | ![]() ![]() |
"Voor hun studie naar de structuur van myoglobine." |
![]() |
John Kendrew | ![]() | ||
1963 | ![]() |
Karl Ziegler | ![]() |
"Voor hun ontdekkingen op het gebied van de hoge polymeren (de Ziegler-Natta-katalysatoren)." |
![]() |
Giulio Natta | ![]() | ||
1964 | ![]() |
Dorothy Crowfoot Hodgkin | ![]() |
"Voor haar bepaling van de structuur van belangrijk biochemische stoffen met behulp van röntgentechnieken." |
1965 | ![]() |
Robert Burns Woodward | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de organische synthese." |
1966 | ![]() |
Robert Mulliken | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de chemische binding en de elektronische structuur van moleculen." |
1967 | ![]() |
Manfred Eigen | ![]() |
"Voor hun studies naar zeer snelle reacties." |
![]() |
Ronald George Wreyford Norrish | ![]() | ||
![]() |
George Porter | |||
1968 | ![]() |
Lars Onsager | ![]() ![]() |
"Voor de ontdekking van de naar hem genoemde reciproque relatie." |
1969 | ![]() |
Derek Barton | ![]() |
"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van het begrip conformatie." |
![]() |
Odd Hassel | ![]() |
1970-1979
Jaar | Winnaar | Land | Inzet/reden | |
---|---|---|---|---|
1970 | ![]() |
Luis Federico Leloir | ![]() |
"Voor zijn ontdekking van suikernucleotiden en hun rol in de biosynthese van koolhydraten." |
1971 | ![]() |
Gerhard Herzberg | ![]() |
"Voor zijn bijdragen aan de elektronenstructuur en de geometrie van moleculen, in het bijzonder vrije radicalen." |
1972 | ![]() |
Christian Anfinsen | ![]() |
"Voor zijn verdiensten op het gebied van de ribonuclease." |
![]() |
Stanford Moore | "Voor hun bijdragen aan het begrip van de link tussen de chemische structuur en de katalytische activiteit van ribonuclease." | ||
![]() |
William Stein | |||
1973 | ![]() |
Ernst Otto Fischer | ![]() |
"Voor hun verdiensten op het gebied van de chemie van de organometaalverbindingen." |
![]() |
Geoffrey Wilkinson | ![]() | ||
1974 | ![]() |
Paul Flory | ![]() |
"Voor zijn fundamentele verrichtingen, zowel theoretisch als experimenteel, op het gebied van de fysische chemie van macromoleculen." |
1975 | ![]() |
John Conforth | ![]() |
"Voor zijn verrichtingen op het gebied ven de stereochemie van enzymgekatalyseerde reacties." |
![]() |
Vladimir Prelog | ![]() | ||
1976 | ![]() |
William Lipscomb | ![]() |
Voor zijn studie naar de structuur van boranen." |
1977 | ![]() |
Ilya Prigogine | ![]() |
"Voor zijn bijdrage aan de niet-evenwichtthermodynamica." |
1978 | ![]() |
Peter Mitchell | ![]() |
"Voor zijn formulering van de chemiosmotische theorie." |
1979 | ![]() |
Herbert Brown | ![]() |
"Voor hun ontwikkeling van boor- en fosforbevattende reagentia in de organische synthese (de Wittig-reactie)." |
![]() |
Georg Wittig | ![]() |
1980-1989
Jaar | Winnaar | Land | Inzet/reden | |
---|---|---|---|---|
1980 | ![]() |
Paul Berg | ![]() |
"Voor zijn fundamentele studie naar de biochemie van nucleïnezuren, in het bijzonder recombinant DNA." |
![]() |
Walter Gilbert | ![]() |
"Voor hun bijdragen aan de bepaling van de basenvolgorde in nucleïnezuren." | |
![]() |
Frederick Sanger | ![]() | ||
1981 | ![]() |
Kenichi Fukui | ![]() |
"Voor hun theorieën op het gebied van het verloop van chemische reacties." |
![]() |
Roald Hoffmann | ![]() | ||
1982 | ![]() |
Aaron Klug | ![]() |
"Voor zijn ontwikkeling van kristallografische elektronenmicroscopie." |
1983 | ![]() |
Henry Taube | ![]() |
"Voor zijn verrichtingen op het gebied van mechanismes van elekronenoverdrachtsreacties." |
1984 | ![]() |
Robert Bruce Merrifield | ![]() |
"Voor zijn ontwikkeling van de methodologie voor chemische syntheses op een vaste matrix." |
1985 | ![]() |
Herbert Hauptman | ![]() |
"Voor hun ontwikkeling van directe methoden voor de bepaling van kristalstructuren." |
![]() |
Jerome Karle | |||
1986 | Dudley R. Herschbach | ![]() |
"Voor hun bijdragen op het gebied van de dynamica van elementaire chemische processen." | |
Yuan Lee | ![]() | |||
![]() |
John Polanyi | ![]() | ||
1987 | ![]() |
Donald Cram | ![]() |
"Voor hun ontwikkeling en gebruik van moleculen met structuurspecifieke interacties met hoge selectiviteit." |
![]() |
Charles Pedersen | |||
![]() |
Jean-Marie Lehn | ![]() | ||
1988 | ![]() |
Johann Deisenhofer | ![]() |
"Voor hun bepaling van de driedimensionale structuur van een fotosynthetisch reactiecentrum." |
Robert Huber | ||||
![]() |
Hartmut Michel | |||
1989 | ![]() |
Sidney Altman | ![]() |
"Voor hun ontdekking van katalytische eigenschappen van RNA." |
![]() |
Thomas Cech | ![]() |
1990-1999
Jaar | Winnaar | Land | Inzet/reden | |
---|---|---|---|---|
1990 | ![]() |
Elias James Corey | ![]() |
"Voor zijn ontwikkeling van de theorie en methodologie van organische syntheses, met name de retrosynthetische analyse." |
1991 | ![]() |
Richard Ernst | ![]() |
"Voor zijn bijdragen aan de ontwikkeling van hoger resolutie NMR-spectroscopie." |
1992 | ![]() |
Rudolph A. Marcus | ![]() |
"Voor zijn bijdragen aan de theorie van elektronenoverdrachtsreacties in chemische systemen." |
1993 | ![]() |
Kary Mullis | ![]() |
"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van methoden binnen de DNA-chemie." |
![]() |
Michael Smith | ![]() | ||
1994 | ![]() |
George Olah | ![]() |
"Voor zijn bijdragen aan de chemie der carbokationen." |
1995 | ![]() |
Paul Crutzen | ![]() |
"Voor hun verrichtingen op het gebied van de atmosfeerchemie, in het bijzonder het ozongat." |
![]() |
Mario Molina | ![]() | ||
![]() |
Frank Sherwood Rowland | ![]() | ||
1996 | ![]() |
Robert Curl | ![]() |
"Voor hun ontdekking van fullerenen." |
![]() |
Harold Kroto | ![]() | ||
![]() |
Richard Smalley | ![]() | ||
1997 | ![]() |
Paul D. Boyer | ![]() |
"Voor hun verklaring van het enzymatische mechanisme bij de synthese van ATP." |
![]() |
John E. Walker | ![]() | ||
![]() |
Jens Skou | ![]() |
"Voor zijn ontdekking van het iontransportenzym Na+K+-ATPase." | |
1998 | ![]() |
Walter Kohn | ![]() |
"Voor zijn ontwikkeling van de dichtheidsfunctionaaltheorie (DFT)." |
![]() |
John Pople | ![]() |
"Voor zijn ontwikkeling van computationele methoden in de kwantumchemie." | |
1999 | ![]() |
Ahmed Zewail | ![]() |
"Voor zijn studie naar de overgangstoestanden van chemische reacties met behulp van femtoseconde spectroscopie." |