Lijst van winnaars van de Nobelprijs voor Scheikunde

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

Hieronder vindt je een overzicht van alle winnaars van de Nobelprijs voor Scheikunde. De prijs wordt sinds 1901 uitgereikt door de Zweedse Academie van Wetenschappen. De Nobelprijs wordt uitgegeven aan een scheikundige die een belangrijke ontdekking gedaan heeft of belangrijk onderzoek verricht heeft. De prijs kan ook aan meerdere scheikundigen tegelijkertijd worden gegeven. In dat geval werkten zij vaak samen aan hetzelfde onderzoek of deden vergelijkbaar onderzoek.

Winnaars

1901-1909

Jaar	Winnaar		Land	Inzet/reden
1901		Jacobus Henricus van 't Hoff	Nederland	"Voor zijn ontdekking van de wetten van chemische evenwichten en osmotische waarde in oplossingen."
1902		Hermann Emil Fischer	Duitsland	"Voor zijn werk op het gebied van de synthese van suiker en purine."
1903		Svante August Arrhenius	Zweden	"Voor zijn elektrolytische dissociatietheorie."
1904		William Ramsay	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn ontdekking van de edelgassen in lucht."
1905		Adolf von Baeyer	Duitsland	"Voor zijn werk op het gebied van organische verven en aromatische verbindingen."
1906		Henri Moissan	Frankrijk	"Voor zijn onderzoek naar en isolatie van het element fluor en voor zijn introductie van de naar hem genoemde elektrische oven."
1907		Eduard Buchner	Duitsland	"Voor zijn verdiensten in de gisttechnologie."
1908		Ernest Rutherford	Nieuw-Zeeland	"Voor zijn onderzoek naar het uiteenvallen van elementen en de chemie van radioactieve stoffen."
1909		Wilhelm Ostwald	Duitsland (geboren in Letland)	"Voor zijn verdiensten in de katalyse en voor zijn onderzoek naar chemische evenwichten en reactiesnelheden."

1910-1919

Jaar	Winnaar		Land	Inzet/reden
1910		Otto Wallach	Duitsland	"Voor zijn verdiensten op het gebied van alicyclische verbindingen."
1911		Marie Curie	Frankrijk Polen	"Voor haar ontdekking van radium en polonium en voor haar studie naar de aard en samenstelling van deze opmerkelijke elementen."
1912		Victor Grignard	Frankrijk	"Voor zijn ontdekking van het Grignard-reagens en de bijbehorende Grignard-reactie."
		Paul Sabatier		"Voor zijn methode voor het hydrogeneren van organische verbindingen."
1913		Alfred Werner	Zwitserland	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de verbinding tussen atomen in moleculen."
1914		Theodore William Richards	Verenigde Staten	"Voor zijn bepaling van de atoommassa van een groot aantal elementen."
1915		Richard Willstätter	Duitsland	"Voor zijn onderzoek naar pigmenten in planten, in het bijzonder bladgroenkorrels."
1916	Niet uitgereikt.
1917
1918		Fritz Haber	Duitsland	"Voor zijn synthese van ammoniak."
1919	Niet uitgereikt.

1920-1929

Jaar	Winnaar		Land	Inzet/reden
1920		Walther Hermann Nernst	Duitsland	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de thermochemie."
1921		Frederick Soddy	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de chemie van radioactieve stoffen en zijn onderzoek naar isotopen."
1922		Francis William Aston	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn ontdekking van isotopen in een groot aantal niet-radioactieve elementen en voor zijn wet van de gehele getallen."
1923		Fritz Pregl	Joegoslavië Oostenrijk	"Voor zijn uitvinding van de microanalyse voor organische verbindingen."
1924	Niet uitgereikt
1925		Richard Adolf Zsigmondy	Oostenrijk	"Voor zijn demonstratie van de heterogene aard van colloïdale oplossingen en zijn gebruikte methoden."
1926		Theodor Svedberg	Zweden	"Voor zijn verdiensten op het gebied van disperse systemen."
1927		Heinrich Otto Wieland	Duitsland	"Voor zijn onderzoek naar galzuur en gerelateerde substanties."
1928		Adolf Otto Reinhold Windaus	Duitsland	"Voor zijn onderzoek naar sterolen en hun verbinding met vitamines."
1929		Arthur Harden	Verenigd Koninkrijk	"Voor hun onderzoek naar de fermentatie van suiker en fermentatie-enzymen."
		Hans Karl August Simon von Euler-Chelpin	Duitsland Zweden

1930-1939

Jaar	Winnaar		Land	Inzet/reden
1930		Hans Fischer	Duitsland	"Voor zijn onderzoek naar heemverbindingen en chlorofyl (bladgroenkorrels)."
1931		Carl Bosch	Duitsland	"Voor hun onderzoek naar de fermentatie van suiker en fermentatie-enzymen."
		Friedrich Bergius
1932		Irving Langmuir	Verenigde Staten	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de oppervlaktechemie."
1933	Niet uitgereikt
1934		Harold Clayton Urey	Verenigde Staten	"Voor zijn ontdekking van deuterium."
1935		Frédéric Joliot-Curie	Frankrijk	"Voor hun synthese van nieuwe radioactieve elementen."
		Irène Joliot-Curie
1936		Peter Debye	Nederland	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de moleculaire structuur door onderzoek naar dipoolmomenten en de diffractie van röntgenstralen en elektronen in gassen."
1937		Walter Norman Haworth	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de koolhydraten en vitamine C."
		Paul Karrer	Zwitserland	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de carotenoïden, flavines, vitamine A en vitamine B2."
1938		Richard Kuhn (moest de prijs gedwongen afwijzen)	Duitsland	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de carotenoïden en de vitamines."
1939		Adolf Friedrich Johann Butenandt (moet de prijs gedwongen afwijzen)	Duitsland	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de geslachtshormonen."
		Leopold Ružička	Joegoslavië Zwitserland	"Voor zijn werk aan polymethylenen en hoge terpenen."

1940-1949

Jaar	Winnaar		Land	Inzet/reden
1940	Niet uitgereikt
1941
1942
1943		George de Hevesy	Hongarije	"Voor zijn verdiensten op het gebied van het gebruik van isotopen om chemische processen te bestuderen."
1944		Otto Hahn	Duitsland	"Voor zijn ontdekking van kernsplijting van zware atoomkernen."
1945		Artturi Ilmari Virtanen	Finland	"Voor zijn onderzoek en ontdekkingen op het gebied van agricultuur (landbouw) en levensmiddelenchemie."
1946		James Batcheller Sumner	Verenigde Staten	"Voor zijn ontdekking dat enzymen kunnen kristalliseren."
		John Howard Northrop		"Voor hun bereiding van enzymen en viruseiwitten in een zuivere vorm."
		Wendell Meredith Stanley
1947		Robert Robinson	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn onderzoek naar producten van planten, in het bijzonder de alkaloïden."
1948		Arne Wilhelm Kaurin Tiselius	Zweden	"Voor zijn onderzoek op het gebied van de elektroforese en de adsorptie-analyse."
1949		William Giauque	Canada Verenigde Staten	"Voor zijn bijdragen op het gebied van de chemische thermodynamica."

1950-1959

Jaar	Winnaar		Land	Inzet/reden
1950		Otto Diels	Duitsland	"Voor hun ontdekking en ontwikkeling van de dieensynthese (de diels-alderreactie)."
		Kurt Alder
1951		Edwin McMillan	Verenigde Staten	"Voor hun ontdekkingen in de chemie van de transuraan elementen."
		Glenn Seaborg
1952		Archer John Porter Martin	Verenigd Koninkrijk	"Voor hun uitvinding van partitiechromatografie."
		Richard Laurence Millington Synge
1953		Hermann Staudinger	Duitsland	"Voor zijn ontdekkingen op het gebied van de macromoleculaire chemie."
1954		Linus Pauling	Verenigde Staten	"Voor zijn onderzoek naar de aard van de chemische binding."
1955		Vincent du Vigneaud	Verenigde Staten	"Voor zijn verrichtingen op het gebied van de zwavelverbindingen, in het bijzonder de eerste synthese van een polypeptidehormoon."
1956		Cyril Norman Hinshelwood	Verenigd Koninkrijk	"Voor hun onderzoek naar het mechanisme van chemische reacties."
		Nikolaj Semjonov	Sovjet-Unie
1957		Alec Todd	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn verrichtingen op het gebied van nucleotiden en hun co-enzymen."
1958		Frederick Sanger	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn verrichtingen op het gebied van de structuur van eiwitten, in het bijzonder insuline."
1959		Jaroslav Heyrovský	Tsjecho-Slowakije	"Voor zijn ontdekking en ontwikkeling van de polarografische analysemethoden."

1960-1969

Jaar	Winnaar		Land	Inzet/reden
1960		Willard Libby	Verenigde Staten	"Voor zijn methode om koolstof-14 te gebruiken voor ouderdomsbepaling."
1961		Melvin Calvin	Verenigde Staten	"Voor zijn onderzoek naar de assimilatie van koolstofdioxide in planten."
1962		Max Perutz	Oostenrijk Verenigd Koninkrijk	"Voor hun studie naar de structuur van myoglobine."
		John Kendrew	Verenigd Koninkrijk
1963		Karl Ziegler	Duitsland	"Voor hun ontdekkingen op het gebied van de hoge polymeren (de Ziegler-Natta-katalysatoren)."
		Giulio Natta	Italië
1964		Dorothy Crowfoot Hodgkin	Verenigd Koninkrijk	"Voor haar bepaling van de structuur van belangrijk biochemische stoffen met behulp van röntgentechnieken."
1965		Robert Burns Woodward	Verenigde Staten	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de organische synthese."
1966		Robert Mulliken	Verenigde Staten	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de chemische binding en de elektronische structuur van moleculen."
1967		Manfred Eigen	Duitsland	"Voor hun studies naar zeer snelle reacties."
		Ronald George Wreyford Norrish	Verenigd Koninkrijk
		George Porter
1968		Lars Onsager	Verenigde Staten Noorwegen	"Voor de ontdekking van de naar hem genoemde reciproque relatie."
1969		Derek Barton	Verenigd Koninkrijk	"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van het begrip conformatie."
		Odd Hassel	Noorwegen

1970-1979

Jaar	Winnaar		Land	Inzet/reden
1970		Luis Federico Leloir	Argentinië	"Voor zijn ontdekking van suikernucleotiden en hun rol in de biosynthese van koolhydraten."
1971		Gerhard Herzberg	Duitsland	"Voor zijn bijdragen aan de elektronenstructuur en de geometrie van moleculen, in het bijzonder vrije radicalen."
1972		Christian Anfinsen	Verenigde Staten	"Voor zijn verdiensten op het gebied van de ribonuclease."
		Stanford Moore		"Voor hun bijdragen aan het begrip van de link tussen de chemische structuur en de katalytische activiteit van ribonuclease."
		William Stein
1973		Ernst Otto Fischer	Duitsland	"Voor hun verdiensten op het gebied van de chemie van de organometaalverbindingen."
		Geoffrey Wilkinson	Verenigd Koninkrijk
1974		Paul Flory	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn fundamentele verrichtingen, zowel theoretisch als experimenteel, op het gebied van de fysische chemie van macromoleculen."
1975		John Conforth	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn verrichtingen op het gebied ven de stereochemie van enzymgekatalyseerde reacties."
		Vladimir Prelog	Kroatië
1976		William Lipscomb	Verenigde Staten	Voor zijn studie naar de structuur van boranen."
1977		Ilya Prigogine	België	"Voor zijn bijdrage aan de niet-evenwichtthermodynamica."
1978	100px	Peter Mitchell	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn formulering van de chemiosmotische theorie."
1979	100px	Herbert Brown	Verenigde Staten	"Voor hun ontwikkeling van boor- en fosforbevattende reagentia in de organische synthese (de Wittig-reactie)."
		Georg Wittig	Duitsland

1980-1989

Jaar	Winnaar		Land	Inzet/reden
1980	100px	Paul Berg	Verenigde Staten	"Voor zijn fundamentele studie naar de biochemie van nucleïnezuren, in het bijzonder recombinant DNA."
	100px	Walter Gilbert	Verenigde Staten	"Voor hun bijdragen aan de bepaling van de basenvolgorde in nucleïnezuren."
		Frederick Sanger	Verenigd Koninkrijk
1981	100px	Kenichi Fukui	Vlag van Japan Japan	"Voor hun theorieën op het gebied van het verloop van chemische reacties."
	100px	Roald Hoffmann	Verenigde Staten
1982	100px	Aaron Klug	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn ontwikkeling van kristallografische elektronenmicroscopie."
1983	100px	Henry Taube	Verenigde Staten	"Voor zijn verrichtingen op het gebied van mechanismes van elekronenoverdrachtsreacties."
1984	100px	Robert Bruce Merrifield	Verenigde Staten	"Voor zijn ontwikkeling van de methodologie voor chemische syntheses op een vaste matrix."
1985	100px	Herbert Hauptman	Verenigde Staten	"Voor hun ontwikkeling van directe methoden voor de bepaling van kristalstructuren."
	100px	Jerome Karle
1986	100px	Dudley R. Herschbach	Verenigde Staten	"Voor hun bijdragen op het gebied van de dynamica van elementaire chemische processen."
	100px	Yuan Lee	Taiwan
	100px	John Polanyi	Hongarije
1987		Donald Cram	Verenigde Staten	"Voor hun ontwikkeling en gebruik van moleculen met structuurspecifieke interacties met hoge selectiviteit."
		Charles Pedersen
	100px	Jean-Marie Lehn	Frankrijk
1988	100px	Johann Deisenhofer	Duitsland	"Voor hun bepaling van de driedimensionale structuur van een fotosynthetisch reactiecentrum."
	100px	Robert Huber
	100px	Hartmut Michel
1989	100px	Sidney Altman	Canada	"Voor hun ontdekking van katalytische eigenschappen van RNA."
	100px	Thomas Cech	Verenigde Staten

1990-1999

Jaar	Winnaar		Land	Inzet/reden
1990		Elias James Corey	Verenigde Staten	"Voor zijn ontwikkeling van de theorie en methodologie van organische syntheses, met name de retrosynthetische analyse."
1991	100px	Richard Ernst	Zwitserland	"Voor zijn bijdragen aan de ontwikkeling van hoger resolutie NMR-spectroscopie."
1992	100px	Rudolph A. Marcus	Verenigde Staten	"Voor zijn bijdragen aan de theorie van elektronenoverdrachtsreacties in chemische systemen."
1993	100px	Kary Mullis	Verenigde Staten	"Voor hun bijdragen aan de ontwikkeling van methoden binnen de DNA-chemie."
	100px	Michael Smith	Canada
1994	100px	George Olah	Verenigde Staten	"Voor zijn bijdragen aan de chemie der carbokationen."
1995	100px	Paul Crutzen	Nederland	"Voor hun verrichtingen op het gebied van de atmosfeerchemie, in het bijzonder het ozongat."
	100px	Mario Molina	Mexico
	Bestand:F. Sherwood Rowland.jpg	Frank Sherwood Rowland	Verenigde Staten
1996	100px	Robert Curl	Verenigde Staten	"Voor hun ontdekking van fullerenen."
	100px	Harold Kroto	Verenigd Koninkrijk
		Richard Smalley	Verenigde Staten
1997	100px	Paul D. Boyer	Verenigde Staten	"Voor hun verklaring van het enzymatische mechanisme bij de synthese van ATP."
	100px	John E. Walker	Verenigd Koninkrijk
	100px	Jens Skou	Denemarken	"Voor zijn ontdekking van het iontransportenzym Na+K+-ATPase."
1998	100px	Walter Kohn	Verenigde Staten	"Voor zijn ontwikkeling van de dichtheidsfunctionaaltheorie (DFT)."
		John Pople	Verenigd Koninkrijk	"Voor zijn ontwikkeling van computationele methoden in de kwantumchemie."
1999	100px	Ahmed Zewail	Egypte	"Voor zijn studie naar de overgangstoestanden van chemische reacties met behulp van femtoseconde spectroscopie."

2000-2009

Jaar	Winnaar		Land	Inzet/reden
2000	100px	Alan Heeger	Verenigde Staten	"Voor hun ontdekking en ontwikkeling van geleidende polymeren."
	100px	Alan MacDiarmid	Nieuw-Zeeland
	100px	Hideki Shirakawa	Vlag van Japan Japan
2001		William Standish Knowles	Verenigde Staten	"Voor hun verrichtingen op het gebied van chiraal gekatalyseerde hydrogeneringsreacties."
	100px	Ryoji Noyori	Vlag van Japan Japan
	100px	Barry Sharpless	Verenigde Staten	"Voor zijn verrichtingen op het gebied van chiraal gekatalyseerde oxidatiereacties."
2002	100px	Kurt Wüthrich	Zwitserland	"Voor hun ontwikkeling van methoden voor identificatie en structuuranalyse van biologische macromoleculen."
	100px	John Fenn	Verenigde Staten
	100px	Koichi Tanaka	Vlag van Japan Japan
2003		Peter Agre	Verenigde Staten	"Voor hun ontdekkingen op het gebied van kanalen in celmembranen."
	100px	Roderick MacKinnon
2004	100px	Aaron Ciechanover	Israël	"Voor hun ontdekking van de rol van ubiquitine bij de eiwitdegradatie."
	100px	Avram Hershko
	100px	Irwin Rose	Verenigde Staten
2005	100px	Robert Grubbs	Verenigde Staten	"Voor de ontwikkeling van de metathesemethode in de organische syntheses (alkeenmetathese)."
	100px	Robert Schrock
	100px	Yves Chauvin	Frankrijk
2006	100px	Roger Kornberg	Verenigde Staten	"Voor de studie van de moleculaire basis van eukaryotische transcriptie."
2007	100px	Gerhard Ertl	Duitsland	"Voor zijn studies naar chemische processen op vaste oppervlakken."
2008	100px	Osamu Shimomura	Vlag van Japan Japan	"Voor hun ontdekking en ontwikkeling van het groen fluorescent proteïne (GFP)."
	100px	Martin Chalfie	Verenigde Staten
	100px	Roger Tsien
2009	100px	Thomas Steitz	Verenigde Staten	"Voor studies naar de structuur en de functies van het ribosoom."
	100px	Ada Yonath	Israël
	100px	Venkatraman Ramakrishnan	Verenigde Staten