1910-1919: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(37 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
{{werk}}
 
 
'''1910-1919''', ofwel de '''jaren '10''' of tweede [[decennium]] van de [[twintigste eeuw]] wordt vooral gekenmerkt door de aanloop naar en de [[Eerste wereldoorlog]] zelf.
 
'''1910-1919''', ofwel de '''jaren '10''' of tweede [[decennium]] van de [[twintigste eeuw]] wordt vooral gekenmerkt door de aanloop naar en de [[Eerste wereldoorlog]] zelf.
  
Regel 6: Regel 5:
  
 
===[[1910]]===
 
===[[1910]]===
 +
* maart: In het [[Chinese keizerrijk]] wordt [[slavernij]] verboden.
 +
* april: [[Krupp]] en [[MAN (vrachtautomerk)|MAN]] testen voor het eerst de [[Diesel|dieselmotor]] bij [[vrachtwagen]]s.
 +
* mei: [[George V van het Verenigd Koninkrijk|George V]] wordt koning van het Verenigd Koninkrijk na de dood van zijn vader [[Eduard VII van het Verenigd Koninkrijk|Edward VII]].
 +
* mei: De [[komeet]] [[Halley]] scheert vlak langs de Aarde. Helderzienden kondigen het einde van de wereld aan.
 +
* mei: Het Verenigd Koninkrijk verleent aan de [[Unie van Zuid-Afrika]] de status van dominion (zelf regerend).
 +
* juli: Op vliegkamp Ede vliegt [[Johan Hilgers]] als eerste Nederlander boven Nederlands grondgebied.
 +
* augustus: [[Japan]] lijft [[Korea]] in.
 +
* oktober: De Nieuw-Zeelandse natuurkundige [[Ernest Rutherford]] ontdekt de [[atoomkern]] en het [[proton]].
 +
* november: de [[Mexicaanse Revolutie]] begint.
 +
* december: [[Georges Claude]] demonstreert in Parijs de eerste [[neonlamp]].
 +
* december: De Nederlandse hoogleraar [[Van der Waals]] krijgt de [[Nobelprijs]] voor [[natuurkunde]] vanwege zijn werk betreffende de toestandsvergelijking van [[vloeistof]]fen en [[gas]]sen.
  
 
===[[1911]]===
 
===[[1911]]===
 +
* januari: [[Monaco]], de laatste absolute [[monarchie]] van Europa, krijgt een [[grondwet]].
 +
* februari:  Oprichting in Nederland van de [[Erfgoedvereniging Bond Heemschut|Bond Heemschut]].
 +
* mei: De [[RMS Titanic]] wordt te water gelaten.
 +
* juli: [[Tweede Marokkaanse Crisis]].
 +
* september: [[Fokker|Anthony Fokker]] vliegt in zijn zelfgebouwde Spin de eerste rondjes om de [[Haarlem]]se Grote of [[Sint-Bavokerk]].
 +
* oktober: Als eerste Nederlandse vrouw behaalt [[Beatrix de Rijk]] een vliegbrevet.
 +
* december: De Noorse pool-ontdekkingsreiziger [[Roald Amundsen]] bereikt met zijn mannen als eerste de [[zuidpool]].
  
 
===[[1912]]===
 
===[[1912]]===
 +
* januari: Formele uitroeping van de [[Republiek China]].
 +
* januari: Oprichting van het [[Afrikaans Nationaal Congres]] ([[ANC]]) in [[Bloemfontein]], [[Zuid-Afrika]].
 +
* februari: [[Arizona]] wordt de 48e deelstaat van de [[Verenigde Staten van Amerika]].
 +
* maart: Ondertekening van het [[Verdrag van Fez]], waarbij Marokko wordt verdeeld in de protectoraten [[Frans-Marokko]] en [[Spaans-Marokko]].
 +
* april: zinken van het passagiersschip de [[RMS Titanic]] na een botsing met een [[ijsberg]]. Er komen 1503 mensen om het leven.
 +
* juli: Oprichting in de USA van de Keystone Studios door Mack Sennett, die slapsticks gaat produceren met jonge sterren als [[Charlie Chaplin]] en [[W.C. Fields]].
 +
* juli: [[Mongolië]] verklaart zich onafhankelijk.
 +
* augustus: Beursgang van de [[Philips]] Gloeilampen Fabrieken N.V.
 +
* oktober: Als eerste staat van de [[Balkanbond]] (bestaande uit [[Bulgarije]], [[Griekenland]], [[Montenegro]] en [[Servië]]) verklaart [[Montenegro]] de oorlog aan het [[Osmaanse rijk]]. Dit is het begin van de [[eerste Balkanoorlog]].
  
 
===[[1913]]===
 
===[[1913]]===
 +
* juli: Officiële oprichting in Nederland van de Luchtvaartafdeling van de [[Koninklijke Landmacht]]. De afdeling zal uitsluitend worden uitgerust met vliegtuigen, van de aanschaf van [[luchtballon]]nen is afgezien.
 +
* juli: In België wordt het [[Koninklijk Meteorologisch Instituut]] opgericht ([[KMI]]).
 +
* augustus: Koningin Wilhelmina opent het [[Vredespaleis]] in Den Haag.
 +
* september: Het tot dan toe grootste [[luchtschip]], de L2, vertrekt voor de eerste proefvlucht. Het is 260 meter lang en wordt aangedreven door vier motoren van 205 pk.
  
 
===[[1914]]===
 
===[[1914]]===
 +
* januari: In een Londens ziekenhuis wordt voor het eerst [[radium]] gebruikt bij de behandeling van [[kanker]].
 +
* maart: Eerste Belgische [[radio|radio-uitzending]].
 +
* juni: In Londen presenteert de natuurkundige [[Archibald Low]] zijn eerste [[televisie]]toestel.
 +
* juni: ([[Sarajevo]]) - [[Moord op Frans Ferdinand van Oostenrijk|Moordaanslag]] op aartshertog [[Frans Ferdinand van Oostenrijk-Este]], de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije en aartshertogin Sophie door de Servische nationalist [[Gavrilo Princip]]. Beiden komen om het leven. Dit vormde de directe aanleiding tot het uitbreken van de [[Eerste Wereldoorlog]].
 +
* juli: In werking treden [[Von Schlieffenplan]]
 +
* juli: Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië. Hiermee begint de Eerste Wereldoorlog. Tevens [[Juli-ultimatum]].
 +
* juli: Koningin Wilhelmina der Nederlanden tekent het besluit tot [[Mobilisatie van 1914|mobilisatie]]. [[Nederland in de Eerste Wereldoorlog|Nederland blijft neutraal]].
 +
* juli: Belgische regering besluit tot algemene mobilisatie. Koning Albert neemt het opperbevel over het Belgische leger op zich.
 +
* augustus: Frankrijk mobiliseert.
 +
* augustus: [[Duitse Keizerrijk|Duitsland]] valt [[Luxemburg (land)|Luxemburg]] binnen en niet veel later België.
 +
* augustus: Het leger van Oostenrijk-Hongarije valt Servië binnen.
 +
* september: [[Slag aan de Marne]]
 +
* oktober: Met de [[Onderwaterzetting van de IJzervlakte|Slag om de IJzer]] en de  [[Slag om Ieper]] komt er eind aan de Race naar de Zee en begint de [[loopgravenoorlog]].
 +
* november: Rusland verklaart het Ottomaanse Rijk de oorlog.
  
 
===[[1915]]===
 
===[[1915]]===
 +
* april: gebruik van [[gifgas]]
 +
* mei: Het Britse semi-militaire passagiersschip [[Lusitania]] wordt tijdens een reis van New York naar Liverpool door de Duitsers tot zinken gebracht in de Ierse Zee tijdens de [[Onbeperkte onderzeebootoorlog|duikbotenoorlog]]. Bijna twaalfhonderd van de opvarenden komen om het leven, onder wie 128 Amerikaanse staatsburgers.
 +
* mei: Het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk veroordelen de [[Armeense Genocide]].
 +
* mei: Londen wordt voor de eerste keer succesvol gebombardeerd vanuit [[zeppelin]]s.
 +
* december: Het eerste eendekker-vliegtuig dat geheel van metaal is, de [[Junkers J1]], volbrengt zijn eerste vlucht.
 +
* [[Albert Einstein]] ontwikkelt zijn algemene [[relativiteitstheorie]].
  
 
===[[1916]]===
 
===[[1916]]===
 +
* februari: Begin [[Slag bij Verdun]]
 +
* mei: Begin [[Slag bij Jutland]].
 +
* mei: geheim [[Sykes-Picotverdrag]] tussen de Fransen en de Engelsen.
 +
* juni: Begin [[Slag bij Loetsk]]
 +
* juli: Begin [[Slag aan de Somme]].
  
 
===[[1917]]===
 
===[[1917]]===
 +
* januari: De [[Nederlandse Spoorwegen]] (NS) ontstaat als een verregaande samenwerking tussen de [[Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij]] (HSM) en de [[Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen]] (SS).
 +
* februari: [[Russische Revolutie]].
 +
* februari: De Nederlandse danseres Margaretha Geertruida Zelle, beter bekend als [[Mata Hari]], wordt in [[Parijs]] aangehouden op verdenking van [[spion]]age.
 +
* april: President [[Woodrow Wilson]] van de [[Verenigde Staten]] vraagt [[Amerikaans Congres|het Congres]] om [[Duitse Keizerrijk|Duitsland]] de oorlog te verklaren.
 +
* juli: Bij [[Ieper]] gebruiken de [[Duitse Keizerrijk|Duitsers]] voor het eerst [[mosterdgas]] als [[chemisch wapen]].
 +
* november: (Verenigd Koninkrijk) - De [[Balfour-verklaring]] belooft de [[Joden|Joodse]] [[zionisme|zionisten]] Britse hulp bij de opbouw van een 'nationaal tehuis' in [[Palestina (regio)|Palestina]].
 +
* november: ([[Rusland]]) - De [[Oktoberrevolutie]] begint.
 +
* november: [[Estland]] roept de [[onafhankelijkheid (staatkunde)|onafhankelijkheid]] uit.
 +
* december: [[Vrede van Brest-Litovsk]].
 +
* december: [[Slag om Jeruzalem]]
  
 
===[[1918]]===
 
===[[1918]]===
 +
* januari: [[Veertienpuntenplan]]
 +
* februari: [[Vrede van Brest-Litovsk]]
 +
* juli: Tsaar [[Nicolaas II van Rusland]] en zijn gezin worden vermoord.
 +
* november: [[Wapenstilstand van 11 november 1918]]
  
 
===[[1919]]===
 
===[[1919]]===
 +
* januari: [[Verdrag van Versailles (1919)]]
 +
* januari: Begin [[Vredesconferentie van Parijs (1919)]].
 +
* januari: Oprichting van de [[volkenbond]].
 +
* januari: Amerikaanse president [[Woodrow Wilson]] ontvangt een [[Nobelprijs]] voor de vrede voor de oprichting van de Volkenbond.
 +
* Begin van het [[interbellum (1919-1939)]]
  
 
{{Sjabloon:Navigatie decennium}}
 
{{Sjabloon:Navigatie decennium}}
 
[[Categorie:Eerste Wereldoorlog]]
 
[[Categorie:Eerste Wereldoorlog]]
 
[[Categorie:Decennium]]
 
[[Categorie:Decennium]]

Versie van 30 sep 2025 08:03

1910-1919, ofwel de jaren '10 of tweede decennium van de twintigste eeuw wordt vooral gekenmerkt door de aanloop naar en de Eerste wereldoorlog zelf.

Grote gebeurtenissen

In dit overzicht zijn de belangrijkste gebeurtenissen van het tweede decennium opgenomen. Per jaar is er (soms) een uitgebreider overzicht op Wikikids te vinden. Je wordt uitgenodigd dit verder aan te vullen.

1910

1911

1912

1913

  • juli: Officiële oprichting in Nederland van de Luchtvaartafdeling van de Koninklijke Landmacht. De afdeling zal uitsluitend worden uitgerust met vliegtuigen, van de aanschaf van luchtballonnen is afgezien.
  • juli: In België wordt het Koninklijk Meteorologisch Instituut opgericht (KMI).
  • augustus: Koningin Wilhelmina opent het Vredespaleis in Den Haag.
  • september: Het tot dan toe grootste luchtschip, de L2, vertrekt voor de eerste proefvlucht. Het is 260 meter lang en wordt aangedreven door vier motoren van 205 pk.

1914

1915

  • april: gebruik van gifgas
  • mei: Het Britse semi-militaire passagiersschip Lusitania wordt tijdens een reis van New York naar Liverpool door de Duitsers tot zinken gebracht in de Ierse Zee tijdens de duikbotenoorlog. Bijna twaalfhonderd van de opvarenden komen om het leven, onder wie 128 Amerikaanse staatsburgers.
  • mei: Het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk veroordelen de Armeense Genocide.
  • mei: Londen wordt voor de eerste keer succesvol gebombardeerd vanuit zeppelins.
  • december: Het eerste eendekker-vliegtuig dat geheel van metaal is, de Junkers J1, volbrengt zijn eerste vlucht.
  • Albert Einstein ontwikkelt zijn algemene relativiteitstheorie.

1916

1917

1918

1919

Navigatie decennium

Twintigste eeuw
1900-1909 ofwel de jaren '00 van de twintigste eeuw - 1910-1919 - 1920-1929 - 1930-1939 - 1940-1949 - 1950-1959 - 1960-1969 - 1970-1979 - 1980-1989 - 1990-1999
Eén-en-twintigste eeuw
2000-2009 ofwel de jaren '00 van de Eén-en-twintigste eeuw - 2010-2019

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=1910-1919&oldid=977026"