Tin (element): verschil tussen versies
k (→Geschiedenis) |
k (→Geschiedenis) |
||
| (6 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | {{Werk}} |
||
{{Info Chemisch element |
{{Info Chemisch element |
||
| afbeelding = Tin-2.jpg |
| afbeelding = Tin-2.jpg |
||
| Regel 15: | Regel 14: | ||
'''Tin''' is een [[Chemisch element|chemisch element]] met het symbool '''Sn''' (van het Latijn : ''stannum'' ) en [[atoomnummer]] 50 in het [[Periodiek systeem|Periodiek Systeem]] van de [[scheikunde]]. Tin is een zilverachtig metaal dat kenmerkend een vage gele tint heeft. |
'''Tin''' is een [[Chemisch element|chemisch element]] met het symbool '''Sn''' (van het Latijn : ''stannum'' ) en [[atoomnummer]] 50 in het [[Periodiek systeem|Periodiek Systeem]] van de [[scheikunde]]. Tin is een zilverachtig metaal dat kenmerkend een vage gele tint heeft. |
||
| − | Tin is zacht genoeg om met weinig kracht te snijden. Wanneer een staaf tin wordt gebogen, is de zogenaamde " |
+ | Tin is zacht genoeg om met weinig kracht te snijden. Wanneer een staaf tin wordt gebogen, is de zogenaamde "tin kreet" te horen (een krakend geluid) als gevolg van het breken van tinkristallen; deze eigenschap komt ook voor bij [[indium]], [[cadmium]], [[Zink (element)|zink]] en bevroren [[kwik]]. |
| − | Zuiver tin heeft na stollen een spiegelachtig uiterlijk dat vergelijkbaar is met de meeste metalen. In de meeste tin legeringen stolt het metaal |
+ | Zuiver tin heeft na stollen een spiegelachtig uiterlijk dat vergelijkbaar is met de meeste metalen. In de meeste tin legeringen stolt het metaal met een saaie grijze kleur. |
| + | |||
| + | Het woord tin zou al in de Germaanse tijd zijn gebruikt (Duits ''Zinn'', Zweeds ''Tenn'' en Nederlands ''tin''). De Latijnse naam ''stannum'' betekende oorspronkelijk een [[legering]] van [[zilver]] en [[Lood (element)|lood]], en ging in de 4e eeuw 'tin' betekenen. |
||
== Voorkomen == |
== Voorkomen == |
||
| − | + | Tin wordt voornamelijk verkregen uit het mineraal cassiteriet, dat tinoxide (SnO<sub>2</sub> ) bevat. Tin vertoont veel chemische gelijkenissen met zijn beide buren in groep 14, [[germanium]] en [[Lood (element)|lood]]. Tin is het 49e meest voorkomende element op [[Aarde (planeet)|aarde]]. [[Koper (element)|Koper]] komt 25 keer meer voor. Tin komt als [[metaal]] niet in de natuur voor. Meestal wel in de vorm van [[mineralen]]. |
|
| + | |||
| + | Het metaal tin ''oxideert'' ("[[roest]]") niet gemakkelijk in de lucht, behalve het bovenste laagje. Tinnen voorwerpen veranderen in de loop van de tijd van metaalachtig glimmend witgrijs als het voorwerp net gegoten is, tot donkergrijs. Dit noemen ze de patina. |
||
| + | |||
| + | Tin kan slecht tegen zuren en zouten. |
||
| + | |||
| + | Bij flinke lage temperaturen kan tin als het ware verbrokkelen en wordt het poederachtig. Dit noemen ze "tinpest" of "tinziekte". Een hardnekkige legende vertelt dat tijdens de Russische campagne van [[Napoleon Bonaparte I van Frankrijk|Napoleon]] van 1812, de temperaturen zo koud werden dat de tinnen knopen op de uniformen van de soldaten na verloop van tijd uiteenvielen, wat zou hebben bijgedragen aan de nederlaag van de ''Grande Armée'' (grote leger). |
||
| + | |||
| + | == Tin in erts of mineraal == |
||
| + | <gallery> |
||
| + | Bestand:4447M-cassiterite.jpg|'''Cassiterite''' een tin oxide mineraal , SnO <sub>2</sub> . Het is over het algemeen ondoorzichtig , maar het is doorschijnend in dunne kristallen. |
||
| + | Bestand:Stannite-Chalcopyrite-Quartz-168837.jpg|'''Stanniet''' is een mineraal, een sulfide van [[Koper (element)|koper]], [[IJzer (element)|ijzer]] en tin, met de chemische formule Cu <sub>2</sub> Fe Sn S <sub>4</sub> . |
||
| + | Bestand:Cylindrite - San Francisco Mine, Poopó town, Oruro Department, Bolivia.JPG|'''Cylindriet''' een sulfozout mineraal bevattende tin , [[Lood (element)|lood]] , [[antimoon]] en [[ijzer]] formule: Pb <sub>3</sub> Sn <sub>4</sub> Fe Sb <sub>2</sub> S <sub>14</sub> . |
||
| + | Bestand:Franckeite-119411.jpg|'''Franckeite''', bevat naast tin [[Lood (element)|lood]] en [[IJzer (element)|ijzer]], met de chemische formule (Pb,Sn <sup>2+</sup> ) <sub>6</sub> Fe <sup>2+</sup> Sn <sub>2</sub>, |
||
| + | </gallery> |
||
| + | [[Bestand:Sword bronze age (2nd version).jpg|miniatuur|158x158px|Klein bronzen zwaard uit de oudheid|alt=]] |
||
== Geschiedenis == |
== Geschiedenis == |
||
| − | De eerste tin-[[legering]] op grote schaal was brons, met 1 |
+ | De eerste tin-[[legering]] op grote schaal was [[brons]], met 1/8 tin en 7/8 [[Koper (element)|koper]], wat al vanaf 3.300 voor Christus in [[Sumer]] werd gemaakt. Na 600 voor Christus werd er al puur metallisch tin geproduceerd. De toevoeging van een tweede metaal aan koper verhoogt de hardheid, verlaagt de smelttemperatuur en verbetert het gietproces door een meer vloeibare ''smelt'' te produceren die afkoelt tot een dichter, minder sponsachtig metaal. Dit was een belangrijke uitvinding die de veel moeilijkere vormen mogelijk maakte die in gesloten gietvormen uit de bronstijd werden gegoten. '''Cassiteriet''' was het belangrijkste tin-[[erts]] in de oudheid en is vandaag de dag nog steeds de belangrijkste bron van tin. Cassiteriet is een tin-oxide [[mineraal]] (SnO <sub>2</sub> ). Dat is over het algemeen ondoorzichtig, maar het is doorschijnend in dunne kristallen. De glans en meerdere kristallen vlakken produceren een graag geziene [[edelsteen]]. |
| + | |||
| + | Tin wordt nog steeds uit Cassiretiet gewonnen (vooral in China). Schroot-tin is tegenwoordig een belangrijke bron van het metaal. De terugwinning van tin door [[recycling]] neemt snel toe. |
||
== Gebruik == |
== Gebruik == |
||
| − | ''Pewter'', een legering van 85-90% tin, waarbij de rest gewoonlijk uit koper, [[antimoon]] en [[Lood (element)|lood]] bestaat, werd gebruikt voor [[bestek]] |
+ | ''Pewter'', een legering van 85-90% tin, waarbij de rest gewoonlijk uit koper, [[antimoon]] en [[Lood (element)|lood]] bestaat, werd gebruikt voor [[bestek]], vanaf de [[bronstijd]] tot de 20e eeuw. |
| − | In moderne tijden wordt tin gebruikt in veel legeringen, met name tin/lood zachtsoldeer, die typisch 60% of meer tin |
+ | In moderne tijden wordt tin gebruikt in veel legeringen, met name tin/lood zachtsoldeer, die typisch 60% of meer tin bevat. Je gebruikt dit bij [[solderen]]. Ook wordt tin gebruikt bij de vervaardiging van transparante, elektrisch geleidende films van [[indium]]-tin-oxide in zogeheten ''opto-elektronische'' toepassingen. Dit zijn apparaten waarmee ze allerlei soorten straling meten en onderzoeken. Een andere grote toepassing is het vertinnen van [[staal]] om roesten tegen te gaan. Vanwege de lage ''toxiciteit'' (giftigheid) van gewoon tin, wordt vertind staal veel gebruikt voor voedselverpakkingen als [[Blik (doos)|blikjes]] (conservenblik). Het [[Engels|Engelse]] woord voor ''blik'' is overigens ''tin''. |
| + | |||
| + | Tin is veel gebruikt voor allerlei huishoudelijke voorwerpen, zoals kandelaars, bekers, borden en kannen. |
||
=== Biologie === |
=== Biologie === |
||
| + | Sommige organische tin-verbindingen kunnen wél héél giftig zijn. Het geeft dan irritaties en omdat sommige tinverbindingen moeilijk afbreekbaar zijn, zijn ze schadelijk voor het milieu. |
||
| + | |||
| + | == Veiligheid == |
||
| + | <gallery> |
||
| + | Bestand:GHS-pictogram-pollu.svg|Bepaalde tinverbindingen zijn schadelijk voor het milieu |
||
| + | Bestand:GHS-pictogram-exclam.svg|Sommige tinverbindingen zijn irriterend |
||
| + | </gallery> |
||
== Toepassingen == |
== Toepassingen == |
||
| + | <gallery> |
||
| + | Bestand:Candlestick made of Tin by Royal Selangor.JPG|Tinnen kandelaar |
||
| + | Bestand:Ex Lead freesolder.jpg|Rechts een rol soldeer-tin |
||
| + | Bestand:Inside of a tin platted can.jpg|Stuk conserve blik wat vertint is |
||
| + | Bestand:StGermainAuxerrois1.jpg|Pijporgel met orgelpijpen van een tin-lood legering |
||
| + | Bestand:Cínový vojáček.jpg|Tinnen soldaatjes waren vroeger een geliefd speelgoed |
||
| + | </gallery> |
||
== Plaats in het periodiek systeem == |
== Plaats in het periodiek systeem == |
||
Huidige versie van 7 feb 2022 om 15:22
| Chemisch element | |
| |
| Druppel gesmolten tin | |
| Naam | Tin / Stannum (Latijn) |
| Symbool | Sn |
| Atoomnummer | 50 |
| Soort | post-overgangsmetaal |
| Kleur | grijs |
| Smeltpunt | 231,93 oC |
| Kookpunt | 2602 oC |
Portaal  Scheikunde
| |
|---|---|
Tin is een chemisch element met het symbool Sn (van het Latijn : stannum ) en atoomnummer 50 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Tin is een zilverachtig metaal dat kenmerkend een vage gele tint heeft.
Tin is zacht genoeg om met weinig kracht te snijden. Wanneer een staaf tin wordt gebogen, is de zogenaamde "tin kreet" te horen (een krakend geluid) als gevolg van het breken van tinkristallen; deze eigenschap komt ook voor bij indium, cadmium, zink en bevroren kwik.
Zuiver tin heeft na stollen een spiegelachtig uiterlijk dat vergelijkbaar is met de meeste metalen. In de meeste tin legeringen stolt het metaal met een saaie grijze kleur.
Het woord tin zou al in de Germaanse tijd zijn gebruikt (Duits Zinn, Zweeds Tenn en Nederlands tin). De Latijnse naam stannum betekende oorspronkelijk een legering van zilver en lood, en ging in de 4e eeuw 'tin' betekenen.
Voorkomen
Tin wordt voornamelijk verkregen uit het mineraal cassiteriet, dat tinoxide (SnO2 ) bevat. Tin vertoont veel chemische gelijkenissen met zijn beide buren in groep 14, germanium en lood. Tin is het 49e meest voorkomende element op aarde. Koper komt 25 keer meer voor. Tin komt als metaal niet in de natuur voor. Meestal wel in de vorm van mineralen.
Het metaal tin oxideert ("roest") niet gemakkelijk in de lucht, behalve het bovenste laagje. Tinnen voorwerpen veranderen in de loop van de tijd van metaalachtig glimmend witgrijs als het voorwerp net gegoten is, tot donkergrijs. Dit noemen ze de patina.
Tin kan slecht tegen zuren en zouten.
Bij flinke lage temperaturen kan tin als het ware verbrokkelen en wordt het poederachtig. Dit noemen ze "tinpest" of "tinziekte". Een hardnekkige legende vertelt dat tijdens de Russische campagne van Napoleon van 1812, de temperaturen zo koud werden dat de tinnen knopen op de uniformen van de soldaten na verloop van tijd uiteenvielen, wat zou hebben bijgedragen aan de nederlaag van de Grande Armée (grote leger).
Tin in erts of mineraal
Cassiterite een tin oxide mineraal , SnO 2 . Het is over het algemeen ondoorzichtig , maar het is doorschijnend in dunne kristallen.
.jpg)
Geschiedenis
De eerste tin-legering op grote schaal was brons, met 1/8 tin en 7/8 koper, wat al vanaf 3.300 voor Christus in Sumer werd gemaakt. Na 600 voor Christus werd er al puur metallisch tin geproduceerd. De toevoeging van een tweede metaal aan koper verhoogt de hardheid, verlaagt de smelttemperatuur en verbetert het gietproces door een meer vloeibare smelt te produceren die afkoelt tot een dichter, minder sponsachtig metaal. Dit was een belangrijke uitvinding die de veel moeilijkere vormen mogelijk maakte die in gesloten gietvormen uit de bronstijd werden gegoten. Cassiteriet was het belangrijkste tin-erts in de oudheid en is vandaag de dag nog steeds de belangrijkste bron van tin. Cassiteriet is een tin-oxide mineraal (SnO 2 ). Dat is over het algemeen ondoorzichtig, maar het is doorschijnend in dunne kristallen. De glans en meerdere kristallen vlakken produceren een graag geziene edelsteen.
Tin wordt nog steeds uit Cassiretiet gewonnen (vooral in China). Schroot-tin is tegenwoordig een belangrijke bron van het metaal. De terugwinning van tin door recycling neemt snel toe.
Gebruik
Pewter, een legering van 85-90% tin, waarbij de rest gewoonlijk uit koper, antimoon en lood bestaat, werd gebruikt voor bestek, vanaf de bronstijd tot de 20e eeuw.
In moderne tijden wordt tin gebruikt in veel legeringen, met name tin/lood zachtsoldeer, die typisch 60% of meer tin bevat. Je gebruikt dit bij solderen. Ook wordt tin gebruikt bij de vervaardiging van transparante, elektrisch geleidende films van indium-tin-oxide in zogeheten opto-elektronische toepassingen. Dit zijn apparaten waarmee ze allerlei soorten straling meten en onderzoeken. Een andere grote toepassing is het vertinnen van staal om roesten tegen te gaan. Vanwege de lage toxiciteit (giftigheid) van gewoon tin, wordt vertind staal veel gebruikt voor voedselverpakkingen als blikjes (conservenblik). Het Engelse woord voor blik is overigens tin.
Tin is veel gebruikt voor allerlei huishoudelijke voorwerpen, zoals kandelaars, bekers, borden en kannen.
Biologie
Sommige organische tin-verbindingen kunnen wél héél giftig zijn. Het geeft dan irritaties en omdat sommige tinverbindingen moeilijk afbreekbaar zijn, zijn ze schadelijk voor het milieu.
Veiligheid
Bepaalde tinverbindingen zijn schadelijk voor het milieu
Sommige tinverbindingen zijn irriterend
Toepassingen
Tinnen kandelaar
Rechts een rol soldeer-tin
Stuk conserve blik wat vertint is
Pijporgel met orgelpijpen van een tin-lood legering
Tinnen soldaatjes waren vroeger een geliefd speelgoed
Plaats in het periodiek systeem
| Periodiek systeem | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||