Limburg (Nederland): verschil tussen versies

Versie van 29 mrt 2014 15:40


Limburg
[[Bestand:\|250px]]
Hoofdstad	Maastricht
Eigenschappen
Oppervlakte
Hoeveelheid inwoners
Bevolkingsdichtheid
Commissaris van de Koning	{{{commissaris}}}
Gemeenten
Volkslied
Website
Portaal Nederland

Limburg is een van de twaalf provincies van Nederland en ligt in het zuidoosten van het land. In het noorden grenst Limburg aan Gelderland. In het westen aan Noord-Brabant. In het zuiden grenst Limburg aan de Belgische provincies Luik en Belgisch-Limburg. In het oosten grenst Limburg aan de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. De hoofdstad van Limburg is Maastricht.

Naam

Sinds 1815 wordt de naam Limburg gebruikt om Nederlands-Limburg en Belgisch-Limburg aan te duiden. Toen waren de Limburg in Nederland en in Belgie nog één Limburg. De naam Limburg is afkomstig van het Hertogdom Limburg. Deze naam stamt weer af van het Kasteel Limburg in het plaatsje Limbourg in Luik. In Duitsland is er ook een plaats die Limburg heet Limburg an der Lahn en in bij Sittard ligt het plaatsje Limbricht. Waar de naam Limburg vandaan komt is onbekend. Veel bronnen verwijzen dat het woordje Lim lint betekend. Andere bronnen zeggen weer dat het Lim moeras betekend.

Geschiedenis

De eerste bewoners van Limburg waren de neanderthalers. Zij zouden in het zuiden van Limburg hebben gewoond. De Romeinen zijn in Limburg geweest. Zij hebben de steden Maastricht en Heerlen gesticht. Ook zorgde de Romeinen ervoor dat het Christendom in Limburg kwam. Toen de Romeinen weggingen uit Limburg, kwamen de Franken er. Limburg werd toen onderdeel van het Frankische Rijk. Later werd Limburg onderdeel van het Heilige Roomse Rijk. In de Middeleeuwen werd Limburg verdeeld onder een paar landen. Hertogdom Brabant, Hertogdom Gelre, Hertogdom Gulik, Prinsbisdom Luik en Prinsbisdom Keulen kregen allemaal een stukje grondgebied. In de Renaissance was Limburg verdeeld onder Pruisen, Spanje, Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, Prinsbisdom Luik en nog een paar kleine landjes. In 1749 werd Limburg bezet door de Fransen. Zo werd Limburg weer verenigd. De Fransen zorgden ervoor dat Limburg behoorde tot het Departement Beneden-Maas. Na de Franse Tijd hoorde Limburg bij het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. In 1830 sloot Limburg zich aan bij de Belgische Revolutie. Limburg kreeg als hoofdstad Hasselt. In 1831 werd de grens tussen Nederland en België in Limburg bepaald. Het Oostelijke deel van Limburg ging naar Nederland en werd ook onderdeel van de Duitse Bond. Westelijk Limburg werd bij België toegevoegd. In 1848 brak de maartrevolutie uit. Sindsdien hoort Limburg bij Nederland. Na de Eerste Wereldoorlog ging het goed met de economie in Limburg. Dit kwam onder meer door de winning van Steenkool. Na de Tweede Wereldoorlog werden alle mijnen in Limburg gesloten. De laatste mijn ging dicht in 1974. Hierdoor was er een hoge werkloosheid in Limburg.

Geologie

Limburg bestaat aan de oppervlakte voornamelijk uit zandgronden, in het Tertiair aangevoerd door de Rijn die toen veel groter en krachtiger was dan tegenwoordig. De tegenwoordig belangrijkste rivier de Maas was toen een vrij onbelangrijke zijrivier van de Rijn.
De Maas stroomt over de hele lengte van zuid tot noord door de provincie. Verder zijn de belangrijkste rivieren de Geul (bij Valkenburg aan de Geul), de Roer (bij Roermond) en de Geleenbeek (bij Sittard-Geleen). Het zuiden van Limburg wordt gekenmerkt door het voorkomen van de leemsoort löss die tijdens de IJstijd door de wind hier werd afgezet.
In het zuiden is de provincie heuvelachtig. In het verleden werd in Limburg turf, bruinkool en steenkool gewonnen die in Midden- en Zuid-limburg dicht aan de oppervlakte ligt. Tegenwoordig neemt de winning van zand en grind een belangrijke plaats in.

Landschap

Open mijnbouw in Limburg

Uit de tijd van de mijnbouw stamt nog de onderverdeling in een Oostelijke Mijnstreek en een Westelijke Mijnstreek.

Het Limburgs heuvelland in het zuidoosten wordt vaak mergelland genoemd. Er gaan veel toeristen naar dit Zuid-Limburg. De bekendste onderdelen van het mergelland zijn de Sint Pietersberg, een heuvel, die afgegraven is voor de mijnbouw, en de Vaalserberg, het hoogste punt van Nederland en de locatie van het drielandenpunt.

Cultuur

Limburgse dialect

In Limburg hebben ze een eigen dialect: het Limburgs. Hier staan negen Limburgse gezegden (schuingedrukt):

't is niet waar!; det leeg se!, det is neet wòar! of det luugse!
Ben eens stil; Bön es sjtil.
Dat hoor ik niet; Dat huur ich neet/nit.
Een dag niet gepost is een dag niet geleefd; eine, inne daag neet gepos eine, inne daag neet gelaef.
Ik hou van jou; ik hald van dich.
Niet leuk; neet leuk.
O, nee toch. Sjiek is mich dat.
Soms is het beter iets moois te verliezen, beter verliezen dan dat je het nooit heb gehad; Soms is 't beater iets moeis te verleeze. Beater verleeze dan dat ge 't noeit het gehad.
Weet je wat we doen?; We gaan witse wat fur dunt? Fur gunt.

Kastelen

In Limburg zijn er een heleboel kastelen. Van alle provincies in Nederland heeft Limburg er de meeste. Al die kastelen komen er omdat er een heleboel besturingsvormen in Limburg waren. Veel kastelen kun je nog steeds bezoeken. Andere kastelen zijn afgebroken. Bij sommige afgebroken kastelen kun je de ruïnes nog steeds bezoeken. In en Rondom Venlo staan er een heleboel kastelen. Maar ook in Maastricht en Heerlen zijn er een hoop kastelen te vinden.

Culinair

Erg zijn een paar gerechten en die zijn typisch Limburgs. Denk maar aan de Limburgse vlaai. Maar ook de Huzarensalade, het Roggebrood, Appelstroop en Mosterd komen oorspronkelijk uit Limburg.

Feesten

Veel Limburgers zijn dol op fanfares, harmonieorkesten, schutterijen. De schutterijen (Nederlandse en Belgische) houden elk jaar een wedstrijd: het Oud Limburgs Schuttersfeest. Ook carnaval (vastelaovendj in het Limburgs) is populair in Limburg.

Religie

In Limburg is driekwart van de bevolking Rooms-Katholiek. Limburg heeft daarom ook een eigen bisdom, Bisdom Roermond. Dit bisdom is net zo groot als Limburg zelf. 2% van de bevolking in Limburg is protestants en 5% is moslim. Dat zijn meestal immigranten. 15% heeft geen godsdienst.

Politiek

Gemeenten

Zie Lijst van gemeenten in Nederlands-Limburg voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Per 1 januari 2014 telt Limburg 33 gemeenten:

Zie ook

Belgisch-Limburg

Externe links

Webje Limburg

Vlag van de provincie Limburg

Klik hier voor een lijst van Limburgse steden, dorpen en buurtschappen
met een verwijzing naar de gemeente waaronder ze vallen.

	Gemeenten in de provincie Limburg
Beek · Beekdaelen · Beesel · Bergen · Brunssum · Echt-Susteren · Eijsden-Margraten · Gennep · Gulpen-Wittem · Heerlen · Horst aan de Maas · Kerkrade · Landgraaf · Leudal · Maasgouw · Maastricht · Meerssen · Mook en Middelaar · Nederweert · Peel en Maas · Roerdalen · Roermond · Simpelveld · Sittard-Geleen · Stein · Vaals · Valkenburg aan de Geul · Venlo · Venray · Voerendaal · Weert Steden en dorpen · Nederland: Provincies · Gemeenten

Sjabloon:NederlandseProvincies

Koninkrijk der Nederlanden

Landen:	Aruba · Curaçao · Nederland · Sint Maarten
Provincies in Nederland:	Drenthe · Flevoland · Friesland · Gelderland · Groningen · Limburg · Noord-Brabant · Noord-Holland · Overijssel · Utrecht · Zeeland · Zuid-Holland
Bijzondere gemeenten in Nederland:	Bonaire · Saba · Sint Eustatius

@@ Regel 36: / Regel 36: @@
 ===Landschap===
+[[Afbeelding:Open_mijnbouw_Limburg.JPG|thumb|left|300px|Open mijnbouw in Limburg]]
-Uit de tijd van de [[mijnbouw]] stamt nog de onderverdeling in een Oostelijke Mijnstreek en een Westelijke Mijnstreek. <br>
+Uit de tijd van de [[mijnbouw]] stamt nog de onderverdeling in een Oostelijke Mijnstreek en een Westelijke Mijnstreek.
-Het Limburgs heuvelland in het zuid-oosten wordt vaak als mergelland bestempeld. Toeristisch is de streek [[Zuid-Limburg (Nederland)|Zuid-Limburg]] een begrip. De bekendste onderdelen van het [[mergelland]] zijn het Plateau van Margraten dat aan de noordzijde wordt begrensd door het dal van de [[Geul (rivier)|Geul]], en aan de westzijde door de Maasvallei met aan de overzijde de [[Sint Pietersberg]], aan de oostzijde door het dal van de rivier de Gulp met het dorp Gulpen en met even verder de hoogten rond de [[Vaalserberg]] en zuidelijk door de Voerstreek.<br>
-[[Afbeelding:Open_mijnbouw_Limburg.JPG|thumb|right|300px|Open mijnbouw in Limburg]]
+Het Limburgs heuvelland in het zuidoosten wordt vaak ''mergelland'' genoemd. Er gaan veel toeristen naar dit [[Zuid-Limburg (Nederland)|Zuid-Limburg]]. De bekendste onderdelen van het [[mergelland]] zijn de [[Sint Pietersberg]], een heuvel, die afgegraven is voor de mijnbouw, en de [[Vaalserberg]], het hoogste punt van Nederland en de locatie van het [[drielandenpunt]].
-==Cultuur==
+==Cultuur==
-===Limburgse taal===
+===[[Limburgs]]e dialect===
-limburgse gezegden:
+In Limburg hebben ze een eigen [[dialect]]: het Limburgs. Hier staan negen Limburgse gezegden (schuingedrukt):
-* Es ut neet geit daan bôk ut mèr.
-* 't is niet waar! det leeg se! det is neet wòar! det luugse!
+* 't is niet waar!; ''det leeg se!, det is neet wòar!'' of ''det luugse!''
+* Ben eens stil; ''Bön es sjtil.''
-* Alles goed Naer (plaats in Limburg).
+* Dat hoor ik niet; ''Dat huur ich neet/nit.''
-* Ben eens stil Bön es sjtil.
+* Een dag niet gepost is een dag niet geleefd; ''eine, inne daag neet gepos eine, inne daag neet gelaef.''
-* Dat hoor ik niet dat huur ich neet/nit.
+* Ik hou van jou; ''ik hald van dich.''
-* Een dag niet gepost is een dag niet geleefd eine, inne daag neet gepos eine, inne daag neet gelaef.
+* Niet leuk; ''neet leuk.''
-* Er aan wie varkens willem der aan wie verkes Willem.
-* Ga je morgen mee ich weit ut neet.
-* Gelijk spel bij kaarten kniet in ut loak.
-* Ik hou van jou ik hald van dich.
-* Niet leuk neet leuk.
 * O, nee toch. Sjiek is mich dat.
+* Soms is het beter iets moois te verliezen, beter verliezen dan dat je het nooit heb gehad; ''Soms is 't beater iets moeis te verleeze. Beater verleeze dan dat ge 't noeit het gehad.''
-* Ongesteld zijn pinken aan de broeksnaad.
+* Weet je wat we doen?; ''We gaan witse wat fur dunt? Fur gunt.''
-* Soms is het beter iets moois te verliezen, beter verliezen dan dat je het nooit heb gehad Soms is 't beater iets moeis te verleeze. Beater verleeze dan dat ge 't noeit het gehad.
-* Weet je wat we doen? We gaan witse wat fur dunt? Fur gunt.
 ===Kastelen===
@@ Regel 66: / Regel 60: @@
 Erg zijn een paar gerechten en die zijn typisch Limburgs. Denk maar aan de [[Limburgse vlaai]]. Maar ook de [[Huzarensalade]], het [[Roggebrood]], [[Appelstroop]] en [[Mosterd]] komen oorspronkelijk uit Limburg.
-==Demografie==
+===Feesten===
+Veel Limburgers zijn dol op [[fanfare|fanfares]], [[harmonieorkest|harmonieorkesten]], [[schutterij|schutterijen]]. De schutterijen (Nederlandse en Belgische) houden elk jaar een wedstrijd: het [[Oud Limburgs Schuttersfeest]]. Ook [[carnaval]] (''vastelaovendj'' in het Limburgs) is populair in Limburg.
-===Limburgers===
-Limburg kenmerkt zich door een duidelijke eigen identiteit, die onder andere bestaat uit een eigen streektaal, het [[Limburgs]]. Culturele bijzonderheden zijn de vele [[fanfare|fanfares]], [[harmonieorkest|harmonieorkesten]] en [[schutterij|schutterijen]], en culinaire specialiteiten als de Limburgse [[vlaai]]. De schutterijen (Nederlandse en Belgische) meten zich jaarlijks in het [[Oud Limburgs Schuttersfeest]]. Ook [[carnaval]] (''vastelaovendj'' in het Limburgs) wordt uitgebreid gevierd in Limburg.
 ===Religie===
-In Limburg is driekwart van de bevolking katholiek. Limburg heeft daarom ook een eigen bisdom, [[Bisdom Roermond]]. Dit bisdom is net zo groot als Limburg zelf. 2% van de bevolking in Limburg is protestants en 5% is moslim. De andere 15% heeft geen godsdienst.
+In Limburg is driekwart van de bevolking [[Rooms-Katholiek]]. Limburg heeft daarom ook een eigen bisdom, [[Bisdom Roermond]]. Dit bisdom is net zo groot als Limburg zelf. 2% van de bevolking in Limburg is [[protestants]] en 5% is [[moslim]]. Dat zijn meestal [[immigrant]]en. 15% heeft geen godsdienst.
 ==Politiek==
 ===Gemeenten===
 {{Zie hoofdartikel|Lijst van gemeenten in Nederlands-Limburg}}
@@ Regel 118: / Regel 109: @@
 }}
+==Zie ook==
-===Voormalige gemeenten===
-{{Zie hoofdartikel|Lijst van voormalige gemeenten in Limburg (Nederland)}}
-==Zie Ook==
 *[[Limburg (België)|Belgisch-Limburg]]
@@ Regel 130: / Regel 118: @@
 |[[Afbeelding:Vlaglimburg.png|130px|Vlag van de provincie Limburg]]||[[Lijst van steden en dorpen in Limburg (Nederland)|'''Klik hier''']] voor een lijst van [[Limburg (Nederland)|Limburgse]] [[stad|steden]], [[dorp|dorpen]] en [[buurtschap|buurtschappen]]<br>met een verwijzing naar de [[Nederlandse gemeenten|gemeente]] waaronder ze vallen.
 |}
 {{Navigatie provincie Limburg (Nederland)}}
 {{NederlandseProvincies}}