Rooms-Katholieke Kerk

Bestand:Sintpieterbasiliek.jpg

De Sint-Pietersbasiliek. De op een na grootste kerk ter wereld.

Bestand:Paus Benedictus XVI.jpg

Benedictus was tot en met 2013 de paus.

De Rooms-Katholieke Kerk is een wereldkerk, dat betekent dat er over de hele wereld mensen zijn die lid zijn van deze kerk. De Rooms-Katholieke Kerk is een onderdeel van het christendom. Mensen die in de Rooms-Katholieke Kerk geloven worden katholieken genoemd. Aan het hoofd van de Rooms-katholieke staat de paus. Hij is ook bisschop van Rome. ij woont in het Vaticaan dat staat in Rome (de hoofdstad van Italië).

Het geloof

In de Katholieke kerk geloof je in God, Jezus, Heilige Geest en een heleboel heiligen (bijvoorbeeld Maria, Jozef en Antonius Abt). Het hoofd van de Katholieke kerk is de Paus; hij woont in Vaticaanstad (dat is zo klein dat het in de stad Rome past, maar het is wel een zelfstandig land!). Als katholiek moet je leven volgens alles wat in de Bijbel staat maar het belangrijkste is toch wel bidden.

Het klooster

Als je als katholiek je hele leven aan God wilt wijden dan is de beste plek het klooster. Mannelijke kloosterbewoners noem je monnikken en vrouwelijke noem je nonnen. In het klooster moet je om kwart voor vier 's nachts opstaan en om vier uur begint de eerste bijeenkomst in de kerk. Als kloosterbewoner moet je zeven keer per dag naar de kerk.

Het gebedshuis

Bestand:Chris-context1.jpg

Een kerk in Limburg.

Als katholiek moet je elke zondag naar de kerk. De kerk is het gebedshuis van de katholieken en de baas van de kerk is de pastoor. In de kerk vind je ook vaak een doopvont. Daar wordt je hoofd nat gemaakt en dan ben je katholiek, men noemt dit het doopsel. In het midden van de kerk vind je ook vaak een altaar, daar draagt de priester de mis voor. Een grote kerk noemt men een kathedraal. De baas van een kathedraal is een bisschop of aartsbisschop. In rooms-katholieke kerken vind je ook vaak glas-in-loodramen. Dat is gebrandschilderd glas in allerlei kleuren. Meestal stellen ze een verhaal voor. Vroeger, toen de meeste mensen nog niet konden lezen gebruikte de Kerk dit om de mensen Bijbelverhalen te vertellen.

Geschiedenis

Vroege geschiedenis

De katholieke kerk bestaat al heel lang. Tot het Oosters Schisma in 1054 was de Rooms-Katholieke kerk samen met de Oosters-orthodoxe kerk éen groot geheel als de Christelijke kerk of het Christendom. Na jarenlange ruzies scheurde de kerk toen echt in twee stukken die hun eigen weg gingen en helemaal niks meer met elkaar te maken wilden hebben. Er zijn natuurlijk wel pausen geweest die niets liever wilden dan weer samenkomen met de Oosters-orthodoxe kerk maar er kwam telkens weer iets tussen.

Middeleeuwen

Bestand:Eerstekruistocht.jpg

De inname van Jeruzalem tijdens de Eerste Kruistocht.

De Notre-Dame van Parijs.

Bestand:391PX-~1.JPG

Maarten Luther.

Vlak daarna kwamen de Kruistochten die uiteindelijk niks hebben opgeleverd, nou ja voor de Kerk dan. Voor de gewone mensen kwam er veel kennis mee uit het Midden-Oosten. Ook ontstond in die eeuw die Investituurstrijd. Dat was een strijd tussen de keizer van het Heilige Roomse Rijk en de paus. De paus vond dat hij, als plaatsbekleder van Jezus de machtigste man was in Europa. De keizer vond dat hij, als opvolger van de Romeinse keizers de baas was in Europa. Na veel geruzie kwam uiteindelijk de paus en daarmee de hele Rooms-Katholieke Kerk als overwinnaar uit de strijd. Vanaf toen werden tientallen kathedralen gebouwd zoals de Notre-Dame van Parijs. De Kerk werd rijker en rijker maar door het Babylonische ballingschap en het Westers Schisma waren de meeste mensen het vertrouwen in de Kerk al kwijtgeraakt. De Inquisitie was ook gehaat. Deze strenge monniken sleepten iedereen die volgens hen zich niet aan de wet van de Kerk hield voor de Inquisitie, de kerkelijke rechtbank die bijzonder wreed kon zijn in haar straffen. Duizenden protestanten zijn op deze manier berecht en verbrand.

Reformatie

Ook de aflaten maakten de Kerk onpopulair. Volgens de Kerk maakten alle mensen wel zonden, groot of klein. Zonden waren slechte dingen zoals stelen of vloeken. Als je teveel zonden had dan ging je naar de hel. Mensen die dachten dat ze zonden hadden konden dan aflaten kopen en dan waren hun zonden vergeven. In het begin ging dat nog goed maar later werden de verkopers ervan sluw en gemeen en hielden ze geld achter. Veel mensen vonden dat er iets moest veranderen. Eerst kwam er Johannes Hus uit Bohemen. Hij werd verbrand. Later vonden mensen dat je mensen niet zomaar op de brandstapel kon gooien omdat ze iets anders dachten. De Reformatie kwam. Mensen als Maarten Luther en Johannes Calvijn waren het met veel dingen niet eens met de Kerk en kregen veel volgelingen. De paus was het niet met hen eens en ze werden uit de Kerk geschopt. Ze begonnen zelf een kerk: De Protestantse Kerk. Daarin kwamen ook weer verschillende stromingen zoals de lutheranen, de calvinisten en nog veel meer. Rond die tijd scheidde ook de Anglicaanse Kerk zich af na een ruzie tussen de Engelse koning Henry VIII van Engeland en de paus. Rond 1550 was dus een groot deel van de Europeanen protestants maar ook nog steeds een groot deel rooms-katholiek. Wat krijg je dan? Juist. tientallen oorlogen. De Tachtigjarige Oorlog bijvoorbeeld was niet alleen een oorlog tussen de Spanjaarden en de Nederlanders maar ook tussen de katholieken (Spanje) en de protestanten (Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden). Andere voorbeelden zijn de Dertigjarige Oorlog en de Hugenotenoorlogen.

De Contrareformatie

De overgebleven katholieken wilden dat er wat veranderde in de Kerk want ook al waren ze de Kerk trouw gebleven, dat er iets moest veranderen was duidelijk. Deze stroming heette de Contrareformatie. Op het Concilie van Trente (een concilie is een soort bijeenkomst in de kerk) werden veel mistanden opgelost. In die tijd ontstonden ook de Jezuïeten. Deze orde, opgericht door Ignatius van Loyola was anders dan andere monnikenordes, zoals de Franciscanen, de Dominicanen en de Benedictijnen omdat ze niet in kloosters leefden. Een ander verschil is dat ze alleen de paus als baas hebben en niet de bisschop van het gebied waar ze werken.

1700 tot 1950

De eeuwen daarna kwam de Kerk steeds meer onder druk te staan. De vorsten werden hebzuchtiger en de Pauselijke Staat werd stukje bij beetje ingenomen. In de 20e eeuw had de Kerk te lijden onder de Tweede Wereldoorlog. Adolf Hitler had een afkeer tegen alles wat christelijk was alleen omdat zoveel Duitsers katholiek waren kon hij eigenlijk alleen maar vrienden blijven met de Kerk. De paus was het niet eens met Hitler maar wat moet je doen als je baas bent van het kleinste landje ter wereld? De Italianen hadden de Hitler van Italië: Benito Mussolini. Deze had dezelfde ideeën als Hitler en aangezien Vaticaanstad geheel omringd werd door Italië kon de paus niet veel doen. Na de Tweede Wereldoorlog kwam het Vaticanum II, beter bekend als het Tweede Vaticaans Concilie. Dit concilie werd gestart door paus Johannes XXIII alleen voordat het was afgelopen was hij al dood dus het werd afgemaakt door paus Paulus VI. Dit concilie was gestart om de Kerk te moderniseren. In die tijd was namelijk net de televisie uitgevonden en de Koude Oorlog was in volle gang bezig. Tussen al die gebeurtenissen in was de Kerk hopeloos verouderd en daarom werd het Tweede Vaticaans Concilie gestart. Erg veel is er niet gemoderniseerd, dit kwam mede doordat Paulus VI veel minder vernieuwend was dan zijn voorganger Johannes.

1970-nu

Paulus werd opgevolgd door paus Johannes Paulus I. Hij was heel populair en veel mensen waren blij met deze paus, Deze paus stierf vreemd genoeg al 33 dagen na zijn verkiezing, was het wel een natuurlijke dood? Niemand die het weet. Johannes Paulus werd opgevolgd door paus Johannes Paulus II. Deze van oorsprong Poolse paus werd heel populair en toen hij in 2005 overleed treurde heel de wereld om zijn verlies. Johannes Paulus heeft Nederland ook een keer bezocht. Hij werd opgevolgd door paus Benedictus XVI. Die had van tevoren in een speech gezegd om heel veel te gaan veranderen alleen toen hij werd verkozen was hij al heel oud. Hij had ideeën waar veel mensen het mee eens waren alleen veel van zijn plannen kon hij niet uitvoeren. In maart 2013 deed hij afstand van de pauselijke troon. Er werd weer een paus gekozen, maar dit keer was het geen Europeaan, het was een Zuid-Amerikaan. Jorge Mario Bergolio om precies te zijn. Hij noemde zich paus Franciscus naar de middeleeuwse heilige Franciscus van Asissi, de beschermer van de armen. Hij heeft zich in korte tijd niet alleen populair gemaakt bij de katholieken maar ook bij veel andersgelovigen. Hij was de eerste Jezuïet die paus werd.

Missionering

Bestand:Willibrordus.jpg

Willibrord

De Rooms-Katholieke Kerk heeft 1,15 miljard leden. Die zijn er natuurlijk niet zomaar gekomen. De meeste landen of gebieden zijn christelijk geworden door missionarissen. Dat zijn priesters die naar landen gaan die niet christelijk zijn om de mensen daar te bekeren tot het christendom of rooms-katholicisme. Die bekering is lang niet altijd vrijwillig geweest. In Zuid-Amerika bijvoorbeeld maakten lange tijd Spanje en Portugal de dienst uit. De bevolking daar werd gedwongen om christen te worden. Heel veel wilden dit niet maar ja, de baas zei het, dus deden ze het maar. Dit heeft wel geholpen. Het rooms-katholicisme is nu de grootste kerk in Zuid-Amerika. In Zuid-Amerika begonnen de jezuïeten reducties. Dat waren een soort dorpjes van de missionarissen waar ook veel inheemse mensen woonden. De missionarissen wilden er zo voor zorgen dat de indianen niet in slavernij gingen. De meeste van deze indianen bekeerden zich tot het christendom. Een bekende missionaris is Franciscus Xaverius, geboren op 7 april 1506. Deze heeft in India volgens de verhalen 30.000 mensen bekeerd. Hij trok ook door Indonesië en naar Japan. Daar bezocht hij de keizer en hij wilde vertrekken naar China. Hij wilde net vertrekken toen hij overleed op 3 december 1552. Hij had na de apostel Paulus de meeste mensen bekeerd. Ook Nederland is niet altijd christelijk geweest. De missionarissen die Nederland gemissioneerd hebben zijn onder andere Willibrord, Bonifatius, Wulfram, Adelbert van Egmond en Liudger. Er zijn ook Nederlandse missionarissen. Een daarvan is Peerke Donders die in Suriname werkte. Een hele bekende Belgische missionaris is Pater Damiaan, die ook tot Grootste Vlaming is verkozen. Die was verpleger van een leprakolonie op Molokai, een van de eilanden van Hawaï.

Organisatie

Bestand:Sixtijnsehal.jpg

De Sixtijnse Gang van de Vaticaanse Bibliotheek.

De Rooms-Katholieke Kerk noemt zichzelf geen organisatie maar voor het gemak bekijken we hem even als een organisatie. De Rooms-Katholieke Kerk is de langst bestaande organisatie ter wereld. Hij bestaat al vanaf de 1e eeuw en is al die tijd ongeveer hetzelfde gebleven qua bestuur. Het heeft ook langer bestaan dan welk land ook. Geen enkel land is vanaf de 1e eeuw blijven bestaan. De Kerk heeft het Romeinse Rijk, Frankische Rijk, Byzantijnse Rijk en het Heilige Roomse Rijk overleefd en heeft sinds de val van het Romeinse Rijk nooit meer échte dieptepunten meegemaakt. Natuurlijk waren het Babylonische ballingschap, het Westers Schisma en de Reformatie zware klappen voor de Kerk maar hij kwam er altijd weer boven op. Het archief en de bibliotheek van het Vaticaan zijn waarschijnlijk de oudste ter wereld, hoewel misschien een paar afgelegen boeddhistische kloosters nog oudere hebben. De Kerk heeft ook eigen rechtbanken. De Kerk heeft een raar soort regeringsvorm. De paus wordt gekozen tijdens een conclaaf en daarna is de paus een soort alleenheerser maar hij wordt bijgestaan door de Romeinse Curie. De Romeinse Curie is vaak slecht in het nieuws geweest door corruptie en ander soort schandalen. De paus is leider van een land: Vaticaanstad, dat stelt niet veel voor, het belangrijkste leiderschap is geestelijk, waarmee hij een van de meest invloedrijke mensen ter wereld is. Binnen de Kerk zijn nog kleinere organisatie's zoals de Kerkelijke Rechtbank enz. De Kerk bestaat ook uit een:

• Horizontale structuur (hoe hoger, hoe belangrijker)

en een

• Verticale structuur (de verschillende delen van de Kerk)

Horizontale structuur

Bestand:Sintpieterbalkon.jpg

De splinternieuwe paus Franciscus op het balkon van de Sint-Pieter.

Een parochie is bijvoorbeeld een dorp of wijk met aan het hoofd een pastoor. Meerdere parochies bij elkaar heet een dekenaat geleid door een deken. Een bisdom is heel veel dekenaten bij elkaar, een bisdom wordt geleid door een bisschop, een aartsbisdom is ongeveer hetzelfde als een bisdom alleen het is meestal groter, het wordt geleid door een aartsbisschop. Een metropoliet is het hoofd van een metropoliet of een kerkprovincie, dat is meestal even groot als een land. Een patriarch is meer een eretitel, een patriarch kan ook tegelijkertijd een aartsbisschop zijn. Een kardinaal wordt door de paus zelf benoemd (of officieel: gecreëerd). Als de paus overlijdt of aftreed dan kiezen de kardinalen een nieuwe paus. De paus is het hoofd van de hele kerk. De Kerk heeft ook veel rangen. Dit zijn ze van hoog naar laag:

• paus (hoofd van de Kerk)
• kardinaal (kiezen de paus, kan ook intussen een bisschop zijn)
• patriarch (vooral een hoge titel, werd vooral gebruikt in het begin van het christendom)
• metropoliet (hoofd van de Kerk in een land)
• aartsbisschop (hoofd van een aartsbisdom, kan ook metropoliet zijn)
• bisschop (hoofd van een bisdom, een soort provincie)
• abt (hoofd van een klooster)
• prior (een soort onder-abt)
• deken (hoofd van een dekenaat)
• monnik (een lid van een klooster)
• priester (staat gelijk aan een monnik, kan ook een pastoor zijn, iemand die vertelt over het geloof)
• pastoor (hoofd van een parochie)

Verticale structuur

De paus regeert helemaal alleen (hoewel in werkelijkheid hij zich wel aan een aantal regels moet houden). Hoewel hij dus op papier de touwtjes goed in handen heeft zit het in werkelijkheid toch wat anders. De Romeinse Curie heeft ook veel invloed en de bisschoppen hebben in hun eigen bisdom ook veel te zeggen. De paus bepaalt wetten in encyclieken. Dat zijn een soort verhalen van hoe het volgens hem moet. Die encyclieken hebben altijd een Latijnse naam. Zo'n encycliek verstuurd hij naar alle bisschoppen die hem dan weer naar de pastoors zenden en die vertellen het aan de mensen. Tegenwoordig is het zo dat iedereen een encycliek mag lezen.

De pausverkiezing

Bestand:Zwarterook.jpg

Zwarte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel, geen paus dus.

Het prachtig beschilderde plafond van de Sixtijnse Kapel. Het is beschilderd door Michelangelo.

Een pausverkiezing of conclaaf wordt gehouden tot een paus overlijdt of aftreedt. Tot paus Benedictus XVI is er geen een paus vrijwillig afgetreden. De regels voor het conclaaf zijn bedacht door paus Nicolaas II. Die regels zijn telkens een beetje aangepast tot het conclaaf ontstond zoals we dat nu kennen. Als de paus overlijdt of aftreedt zijn er eerst minimaal 9 dagen van rouw. Dan treuren de mensen om het verlies van hun paus. Op z'n vroegst 15 dagen nadat de paus weg is begint het conclaaf. De kardinalen komen bijeen in de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad. Kardinalen ouder dan 80 jaar mogen niet meer meedoen met een conclaaf omdat zij te oud zijn om nog paus te worden. Tijdens het conclaaf mogen de kardinalen geen contact hebben met de buitenwereld, dus óók geen mobieltjes. Het conclaaf begint met een mis ter ere van de Heilige Geest, die volgens de Kerk de kardinalen de macht geeft om een goede paus te kiezen. Tijdens het conclaaf moeten de kardinalen op een papiertje opschrijven wie volgens hen de paus moet worden. Ze mogen natuurlijk niet op zichzelf stemmen. Als er een kardinaal tweederde van de stemmen krijgt is die de paus. De papiertjes worden verbrand en als er geen paus is begint het weer opnieuw. Het is dus in feite een soort afvalrace. Tussen de stemrondes in wordt er gebeden, uitgerust en gegeten. Elke dag zijn er vier stemrondes en om de ongeveer drie dagen is er een dag zonder stemmingsrondes. Als er na 30 stemrondes nog steeds geen paus is is er maar de helft +1 nodig om paus te worden. Als de paus verkozen is wordt aan hem gevraagd of hij paus wil worden zegt hij normaal gesproken: Accepto? (Latijn voor: Ik aanvaard). Daarna wordt gevraagd: Hoe wil je heten? Dan zegt de paus hoe hij wil heten en wordt hij naar het Kamertje van de Tranen gebracht waar zijn pauskleren liggen. Intussen komt er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel en de klokken beginnen te luiden . Het nieuws verspreid zich over de wereld, Er is een paus gekozen! Dan komt er een man (de kardinaal-protodiaken) op het balkon van de Sint-Pietersbasiliek waar op het Sint-Pietersplein een grote menigte staat te wachten. Hij zegt:

"Annuntio vobis gaudium magnum: Habemus Papam! Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum (voornaam), Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem ( achternaam), qui sibi nomen imposuit (pauselijke naam)."

In het Nederlands betekent dat:

"Ik kondig u aan met grote vreugde: we hebben een paus! De meest eminente en eerbiedwaardige, heer (voornaam), kardinaal van de heilige Roomse kerk: (achternaam), die de naam heeft aangenomen van (pauselijke naam)."

Even later verschijnt de gloednieuwe paus op het balkon. Hij geeft de zegen Urbi te Orbi (Nederlands: Voor de Stad (Rome) en voor de Wereld). Meestal het hij ook een korte toespraak. De volgende dag staat het in alle kranten: Er is een nieuwe paus!