Tijdelijke wet maatregelen covid-19
| Tijdelijke wet maatregelen covid-19 | |||
| Titel | Wet van 28 oktober 2020, houdende Tijdelijke bepalingen in verband met maatregelen ter bestrijding van de epidemie van covid-19 voor de langere termijn | ||
| Citeertitel | Tijdelijke wet maatregelen covid-19 | ||
| Afkorting | Twm | ||
| Rechtsmacht in |  Nederland
| ||
| Rechtsgebied | Gezondheidsrecht | ||
| Type regeling | Wet in formele zin | ||
| Wettekst | Wettekst | ||
| Status | geldend | ||
| Amendement op | de Wet publieke gezondheid; de Arbeidomstandighedenwet; de Arbeidsveiligheidswet BES; de Wet kinderopvang. | ||
| Aanverwant | Staatscourant (2020, 66366) | ||
| Totstandkoming | |||
| Indiener(s) | Z.E. de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Hugo de Jonge (CDA), Z.E. de minister van Justitie en Veiligheid, prof. dr. Ferdinand Grapperhaus (CDA) en H.E. de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, jkvr. drs. Kajsa Ollongren (D66) | ||
| Ingediend op | 13 juli 2020 | ||
| Aangenomen door | de Tweede Kamer der Staten-Generaal op 13 oktober 2020; de Eerste Kamer der Staten-Generaal op 26 oktober 2020. | ||
| Ondertekend op | 28 oktober 2020 | ||
| Bekendgemaakt op | 13 november 2020 | ||
| Openbaar gemaakt in | Staatsblad (2020, 441) | ||
| In werking getreden op | 1 december 2020 | ||
| Geschiedenis | |||
| Voorgegaan door | Noodverordeningen | ||
| Wijzigingen | Wijzigingen | ||
| |||
|---|---|---|---|
De Tijdelijke wet maatregelen covid-19, afgekort Twm, is een Nederlandse wet in formele zin. Sinds 1 december 2020 is de wet van kracht. Ze voorziet in verschillende wijzingen, waarvan de belangrijkste het toevoegen van het hoofdstuk Va aan de Wet publieke gezondheid (afgekort en hierna: Wpg) is. De wet is de wettelijke grondslag voor de maatregelen die in de veiligheidsregio's van Nederland getroffen worden tegen de verspreiding van het coronavirus. De wet is een tijdelijke wet en blijft maximaal drie aaneengesloten maanden van kracht, waarna de Tweede Kamer en de Eerste Kamer kunnen besluiten om de wet te laten vervallen of te verlengen. De Twm is in maart, juni en september van 2021 verlengd en nog steeds van kracht.
De Tijdelijke wet maatregelen covid-19 voegt toe:
- hoofdstuk Va aan de Wet publieke gezondheid (Wpg);
- de artikelen 64a, 68bis, 68ka en 68kb in paragraaf 1a van hoofdstuk VI van de Wpg;
- artikel 28, zevende lid van de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet);
- artikel 2, derde lid Arbeidsveiligheidswet BES (ARBVIVBES);
- artikel 1.57e van de Wet kinderopvang (Wko);
wijzigt:
- de Wegenverkeerswet 1994 (WVW 1994);
en wijkt af van:
- artikel 6 van de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens.
Inhoud
De Tijdelijke wet maatregelen covid-19 op zich is geen hele uitgebreide wet, omdat de wet vooral aangeeft op welke manier meerdere wetten gewijzigd zijn vanwege de bestrijding van het coronavirus. De wetsartikelen die de wet toevoegt aan andere wetten zijn daarentegen vaak wel uitgebreid.
De preambule (opening) van de wet luidt als volgt:
Wij Willem-Alexander, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, enz. enz. enz.
Allen, die deze zullen zien of horen lezen, saluut! doen te weten:
Alzo Wij in overweging genomen hebben, dat het wenselijk is voor de huidige fase van de bestrijding van de epidemie van covid-19 tijdelijk een aanvullend wettelijk instrumentarium te creëren in de Wet publieke gezondheid dat voor de langere termijn een juridische basis vormt voor een samenleving waarin het houden van afstand en andere gedragsvoorschriften van groot belang zijn;
Zo is het, dat Wij, de Afdeling advisering van de Raad van State gehoord, en met gemeen overleg der Staten-Generaal, hebben goedgevonden en verstaan, gelijk Wij goedvinden en verstaan bij deze: (inhoud wettekst).
Hieruit volgt dat voldaan is aan de vereisten voor de totstandkoming van een wet in formele zin (wif), namelijk dat de afdeling advisering van de Raad van State de wettekst heeft beoordeeld en dat de wet door een meerderheid van de Eerste Kamer en de Tweede Kamer (Staten-Generaal) is aangenomen. Ten slotte is de wet ondertekend door de koning en medeondertekend door de ministers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Aanpassingen aan de Wet publieke gezondheid
Hoofdstuk Va
De Tijdelijke wet maatregelen covid-19 voegt hoofdstuk Va aan de Wet publieke gezondheid (Wpg). Dit hoofdstuk geeft burgemeesters de bevoegdheid om maatregelen te treffen tegen de verspreiding van het coronavirus. Daarnaast kunnen in crisissituatie de voorzitters van de veiligheidsregio's uitsluitend de bevoegdheid krijgen om de bevoegdheden in hoofdstuk Va en artikel 125, derde lid van de Gemeentewet (afgekort en hierna: GemW) uit te oefenen, omdat deze delegatiemogelijkheid staat vastgelegd in in aritkel 58d Wpg. Uiteindelijk is de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (afgekort en hierna: VWS) belast met de uitvoering van de wet en zal hij bepalen waar de maatregelen van kracht zijn, aangezien dit vastgelegd is in het vijfde lid van artikel 58e in de Wpg.
De onderstaande bepalingen in de wet kennen bevoegdheden ter bestrijding van het coronavirus toe aan de burgemeester, op het moment dat de minister van VWS hiertoe aan de burgemeester opdracht geeft:
- artikel 58f inzake de veilige afstand: handhaving van de anderhalvemetermaatregel, behalve als mensen thuis zijn, als het gaat om een opsporingsambtenaar, toezichthouder, beveiligingsmedewerker, zorgverlener, mantelzorger, geestelijke bedienaar, begeleider van een gehandicapt persoon tot en met 12 jaar en mensen die werken bij de kinderopvang, in een justitiële inrichting, bij de politie, de brandweer of de krijgsmacht. Ook bij het verlenen van eerste hulp hoeft er geen anderhalve meter afstand gehouden te worden, aangezien dit onmogelijk is. Onder voorwaarden kunnen ook uitzonderingen van toepassing zijn, bijvoorbeeld als iemand vrijstelling krijgt van de veilige afstand of als de minister van VWS andere maatregelen invoert die de anderhalve meter afstand vervangen.
- artikel 58g inzake groepsvorming: het verbieden van groepsvorming, behalve in huizen. De burgemeester kan dit verbod ook niet opleggen aan mensen die in artikel 58f genoemd zijn, mensen die naar een gebedshuis gaan en mensen die demonstreren. Ook geldt dit verbod niet voor vergaderingen van de gemeenteraad, het waterschap, Provinciale Staten, Tweede Kamer, Eerste Kamer, bijeenkomsten van internationale organisaties in Nederland en bijeenkomsten die nodig zijn voor de rechtspraak.
- artikel 58h inzake de openstelling van publieke plaatsen: het dicht houden van publieke plaatsen, behalve als het gaat om stemlokalen, de vergader- en commissiezalen van de gemeenteraad, het waterschap, Provinciale Staten, Tweede Kamer en de Eerste Kamer en een rechtbank.
- artikel 58i inzake evenementen: het niet door laten gaan van evenementen.
Artikel 58j kent de volgende bevoegdheden toe aan de burgemeester in de vorm van overige maatregelen, op het moment dat de eerdergenoemde minister hiertoe opdracht geeft:
- het laten gelden van hygiënemaatregelen.
- het verbieden of beperken van de uitoefening van contactberoepen (beroepen waarbij bij de uitoefening geen anderhalve meter afstand gehouden kan worden). *het verbieden of beperken van het gebruik van publieke voorzieningen.
- het beperken van het aantal mensen dat tegelijkertijd in een hotel, motel, herberg, bed-and-breakfast of vergelijkbare plekken mag verblijven.
- het verbieden of beperken van de alcoholverkoop en -consumptie in het openbaar.
De burgemeester mag ook ontheffingen verlenen, vrijstellingen uitvaardigen en uitzonderingen maken op de maatregelen: artikel 58e lid 2 bepaalt dat de burgemeesters uitzonderingen mogen maken op de geldende maatregelen, bijvoorbeeld in hele specifieke gevallen waarbij mensen de maatregelen niet kunnen naleven, als een maatregel juist tégen de bestrijding van het coronavirus werkt (alleen na raadpleging van de Gemeentelijke gezondheidsdienst (GGD) of als een bepaalde maatregel ook invloed heeft op andere gemeenten, zonder dat de andere gemeente het hiermee eens is.
Ook kan de burgemeester ingrijpen als maatregelen dreigen niet te worden nageleefd. De onderstaande bepalingen in de wet kennen bevoegdheden toe aan de burgemeester om in te grijpen:
- Aanwijzingen en bevelen geven aan zowel beheerders van een publieke (in het openbaar) als besloten (niet in het openbaar) plaats om de maatregelen te handhaven, op het moment dat de personen die op die plaatsen aanwezig zijn, de maatregelen niet naleven. Als de aanwijzingen of bevelen niet worden opgevolgd, kan de overheid besluiten om in te grijpen, waarbij de beheerder van de plaats alle kosten moet betalen die de overheid maakt (anders zou de overheid gratis het probleem oplossen en dat zou geen straf zijn). Dit is bepaald in art. 125 lid 3 GemW, art. 5:32 Algemene wet bestuursecht (afgekort en hierna: Awb) en art. 58k lid 4, art. 58l lid 2 en 4, art. 58m en art. 58n Wpg.
- Ingrijpen op het moment dat de maatregelen overtreden worden, waarbij de kosten van dat ingrijpen betaald moeten worden door de overtreder van de regels of de verantwoordelijke voor die overtreders (last onder dwangsom of bestuursdwang). Dit is bepaald in art. 125 lid 3 GemW, art. 5:32 Awb en art. 58u lid 4 Wpg.
- Specifieke locaties aanwijzen waar de maatregelen gelden wanneer de minister hiertoe opdracht geeft. Dit is bepaald in art. 58e lid 5 Wpg.
- Locaties aanwijzen waar aparte kinderopvang moet komen voor mensen met cruciale beroepen. Dit is bepaald in art. 58r Wpg.
Artikel 58nb Wpg regelt de quarantaineplicht van 14 dagen na terugkeer van vakantie in het buitenland, Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Artikel 58v lid 2 Wpg bepaalt dat overtreders van de quarantaineplicht een boete van 339 euro krijgen.
De artikelen 64a, 68bis, 68ka en 68kb Wpg
De artikelen 64a, 68bis, 68ka en 68kb Wpg gaan over de handhaving van de in hoofdstuk Va getroffen maatregelen in Nederland, Bonaire, Sint Eustatius en Saba.
- Artikel 64a Wpg en een aanwijzingsbesluit van toezichthouders voor het bestuursrechtelijke toezicht zorgen ervoor dat gemeentelijke ambtenaren (inclusief buitengewone opsoringsambtenaren (boa's)) en politieagenten toezicht mogen houden op de naleving van de maatregelen. De burgemeester hoeft dit dus niet apart te besluiten.
- Artikel 68bis Wpg regelt de straffen die worden opgelegd aan mensen die de maatregelen overtreden. Mensen die weigeren om anderhalve meter afstand te houden (als dat verplicht is) en mensen die weigeren het coronatoegangsbewijs te tonen, kunnen gestraft worden met een boete van 95 euro. Op overtreding van andere maatregelen staat een geldboete van de 1e categorie (maximaal 435 euro) of zeven dagen hechtenis (soort van gevangenschap, meestal bij 7 dagen alleen in een politiecel). Mensen die juist het coronatoegangsbewijs vragen op openbare plekken waar dit niet volgens de wet is toegestaan, kunnen bij overtreding een geldboete van €8.700 of zes maanden hechtenis krijgen.
- Artikelen 68ka en 68kb Wpg regelen dat ook in Bonaire, Saba en Sint Eustatius bij niet-naleving van de maatregelen een last onder dwangsom opgelegd kan worden of een bestuursboete van 218 Amerikaanse dollar (in de BES-eilanden is dat de munteenheid) opgelegd kan worden bij overtreding van de quarantaineplicht.
Andere toevoegingen, wijzigingen en afwijkingen
- Artikel 28, zevende lid van de Arbeidsomstandighedenwet (afgekort en hierna: Arbowet) bepaalt dat er op werkplekken een toezichthouder mag worden aangesteld die controleert of de coronamaatregelen worden nageleefd. Als dit niet het geval is, mag de toezichthouder het werk op die plek stilleggen. Artikel 2, derde lid van de Arbeidsveiligheidswet BES bepaalt hetzelfde (wat in de Arbowet voor Nederland staat) voor werkplekken in Bonaire, Sint Eustatius en Saba.
- Artikel 1.57e van de Wet kinderopvang (Wko) bepaalt dat de kinderopvang ter bestrijding van de verspreiding van het coronavirus mag afwijken van de normaal aan de kinderopvang gestelde eisen.
- De Wegenverkeerswet (WVW) is gewijzigd in verband met de coronacrisis in Nederland, zodat Nederlanders met een buitenlands rijbewijs langer de tijd krijgen om dit rijbewijs te verruilen voor een Nederlands rijbewijs.
- Artikel 6 van de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens wordt niet toegepast als het gaat om boetes die gegeven zijn vanwege de niet-naleving van de anderhalvemeterafstandsregel of weigering van het tonen van het coronatoegangsbewijs. Normaal gezien mogen de gegevens van mensen die de wet overtreden voor een aantal jaren bewaard worden, maar dit is dus niet zo bij de boete van 95 euro.