Nederlands

Nederlands is een West-Germaanse taal en daarmee familie van o.a. het Engels en het Duits. Het Nederlands is een officiële taal in drie landen; Nederland, België en Suriname. In totaal spreken zo'n 25 miljoen mensen het Nederlands als moedertaal. Als je de mensen die het Nederlands als vreemde taal spreken daarbij optelt, kom je uit op 37 tot 48 miljoen sprekers.

De taal wordt gesproken in Nederland (17,5 miljoen), Vlaanderen (6,7 miloen) Suriname (0,5 miljoen), en de Nederlandse Antillen. Het alfabet heeft 26 letters. In Nederland heeft een kleine 90% van de bevolking Nederlands als moedertaal. In België (voornamelijk Vlaanderen) spreekt 60% Nederlands. Op Aruba spreekt 5,8% Nederlands. Op de eilanden van de Nederlandse Antillen spreekt 7,3% Nederlands.

Geschiedenis van de Nederlandse taal

In 700 na Christus waren er drie grote taalgebieden in Europa: Latijn, Keltisch en Germaans. De Latijnse taal is veranderd in de Romaanse talen. Vormen van Keltisch worden alleen nog gesproken op sommige plekken in Groot-Brittannië en Ierland. Uit de Germaanse taalgroep ontwikkelden zich o.m. Engels, Duits, Nederlands en de Scandinavische talen. De talen werden in die tijd alleen gesproken. Er bestond dus nog geen schrift. Schrift is de geschreven taal, zoals je op school leert. Vroeger konden de meeste mensen namelijk niet schrijven. Monniken konden wel schrijven, maar meestal deden ze dit alleen in het Latijn. Monniken schreven de Bijbel in het Latijn. In die tijd drukte men ook nog geen boeken. De boekdrukkunst is pas uitgevonden rond het jaar 1455.

Pas in de 16e eeuw kwam er een standaardtaal. Daarvoor had je dus nog niet zoiets als "het Nederlands", alleen maar dialecten waarvan de sprekers elkaar vaak niet eens begrepen.

Sindsdien is de manier waarop we het Nederlands moeten schrijven best vaak veranderd. De laatste grote verandering was in 1995.

Oudste stukje tekst

De oudst bekende literaire Nederlandse tekst, Hebban olla vogala, komt uit 1150. Dit is geschreven door een monnik. Hij schreef het om zijn ganzenveer uit te testen. Het stukje is geschreven in Oudnederlands. Het stukje dat de monnik schreef is een gedicht:
Hebban olla uogala nestas hagunnan
Hinase hi(c) (e)nda thu
Uu(at) unbida(n) (uu)e nu
(De u kan ook een v zijn, uu is een w). Dit betekent in het Nederlands: Alle vogels zijn hun nesten begonnen
Behalve ik en jij.
Waar wachten wij nog op?

Verspreiding

Officiële taal

Nederlands is een officiële taal in drie landen:

• België, samen met Frans en Duits.
• Nederland, inclusief Curaçao, Aruba, Bonaire en Sint Maarten, maar niet Saba en Sint Eustatius.
•  Suriname

Tot 1984 was het Nederlands ook een officiële taal in Zuid-Afrika. Tegenwoordig wordt het Afrikaans echter als aparte taal gezien. Toch is het Afrikaans voor 90% gelijk aan het Nederlands en kunnen sprekers elkaar min of meer verstaan. Het Afrikaans wordt daarom ook wel een dochtertaal van het Nederlands genoemd.

Minderheidstaal

In sommige gebieden is het Nederlands ook een minderheidstaal. In bepaalde Duitse steden aan de Nederlandse grens wordt Nederlands gesproken. In de stad Kleef wonen bijvoorbeeld veel Nederlandstaligen. Ook in Frans-Vlaanderen zijn er nog enkele sprekers van het Nederlands. Oorspronkelijk was Frans-Vlaanderen Nederlandstalig, maar sinds de Franse Revolutie wordt er vrijwel alleen Frans gesproken. Desondanks kan men in Lille en Duinkerke nog enkele Nederlandstaligen vinden.

In de Nederlandse en Belgische koloniën (buiten Suriname en de Antillen) heeft het Nederlands nooit veel aanhang gehad. In Nederlands-Indië communiceerden de Nederlanders vooral in het Maleis met de plaatselijke bevolking, terwijl in Belgisch-Congo voornamelijk het Frans werd gebruikt. Indonesië en Congo-Kinshasa hebben daardoor vrijwel geen Nederlandstaligen meer. Na de onafhankelijkheid zijn deze bijna allemaal vertrokken. In het noorden van Brazilië in de staat Espirito Santo zijn er ook nog enkele Nederlandstaligen. Deze wonen hier omdat het gebied vroeger een Nederlandse kolonie was (Nederlands-Brazilië).

Na de Tweede Wereldoorlog zijn veel Nederlanders vertrokken naar o.a. de Verenigde Staten, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Een deel van hen spreekt nog steeds Nederlands. In de Amerikaanse staat Michigan wonen ook enkele Nederlandstaligen die tijdens de 19e eeuw naar de VS vertrokken.

Status in Nederland

In Nederland is het Nederlands de enige officiële taal. Het Nederlands wordt echter niet wettelijk als officiële taal erkend. Toch is het technisch gezien de officiële taal, aangezien het gebruikt wordt in de politiek, het onderwijs en de rechtspraak. Ook zijn wetten geschreven in het Nederlands en is het Nederlands de dagelijkse taal voor de meeste Nederlanders.

De versie van het Nederlands dat in Nederland gesproken wordt heet het Nederlands-Nederlands. Dit wordt ook wel Algemeen beschaafd Nederlands (abn) of standaard-Nederlands genoemd. Deze standaardtaal is gebaseerd op het dialect tussen Amsterdam en Den Haag en wordt als "netjes" gezien. Toch heeft Nederland ook veel Nederlandse dialecten, waarvan sommige ook als minderheidstaal erkend zijn.

In heel Nederland is het Nederlands officieel met uitzondering van de eilanden Saba en Sint Eustatius, waar Engels gesproken wordt. Op Sint Maarten is het Nederlands naast het Engels officieel en op Curaçao, Aruba en Bonaire naast het Papiaments. In de Nederlandse provincie Friesland is naast het Nederlands ook het Fries een officiële taal.

Status in België

In België is het Nederlands sinds 1898 een officiële taal. Op landelijk niveau heeft België drie officiële talen; het Nederlands, Frans en Duits. Hiervan zijn het Nederlands en Frans het belangrijkste. Het Nederlands wordt voornamelijk gesproken in Vlaanderen, waar het grootste aantal Nederlandstalige Belgen woont. In Vlaanderen wordt het Nederlands als eerste taal gebruikt in o.a. de politiek, rechtspraak en het onderwijs.

In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het Nederlands naast het Frans officiële taal. Hier zijn alle straatnaamborden tweetalig en bestaan Nederlandstalige en Franstalige instellingen. Op school leren kinderen beide talen. Toch spreekt slechts zo'n 15% van de Brusselse bevolking Nederlands. Dit komt door de verfransing van Brussel, aangezien steeds meer Brusselaren Frans spreken. Slechts in enkele wijken wordt het Nederlands nog als eerste taal gebruikt. In Wallonië leren kinderen op school vaak wat Nederlands, maar niet altijd. Over het algemeen kunnen de meeste Walen geen Nederlands.

Het Nederlands in België wordt ook wel het Belgisch-Nederlands of Vlaams genoemd. Deze versie van het Nederlands verschilt iets van die in Nederland. De meeste verschillen zitten in uitspraak en woordenschat. Zo wordt een koelkast in het Vlaams een frigo genoemd. Ook plezant, amai en kuisen zijn typisch Vlaamse woorden.

Internationaal vlak

Op internationaal vlak speelt het Nederlands geen grote rol. Toch is het Nederlands een officiële taal binnen enkele organisaties. In de Benelux worden vooral Nederlands en Frans gebruikt.

Binnen de Europese Unie wordt het Nederlands als officiële taal erkend. In het Europees Parlement kan bijvoorbeeld Nederlands worden gesproken. Ook worden documenten van en naar het Nederlands vertaald.

Woordenschat

Het Nederlands heeft in de loop van de tijd veel woorden geleend uit andere talen. Sommige van die leenwoorden zijn een vast onderdeel van de taal geworden, andere zijn weer in onbruik geraakt en verdwenen. Sinds de 20e eeuw leent het Nederlands vooral uit het Engels. Eerder leende het Nederlands veel uit andere talen, met name het Latijn en Frans, maar ook het Grieks, Jiddisch en Duits. Vooral in de 19e eeuw zijn er veel woorden uit het Indonesisch overgenomen; Indonesië was toen een Nederlandse kolonie.