Mongolië: verschil tussen versies
Label: Ongedaan maken |
|||
| (40 tussenliggende versies door 20 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | {{Mongolië}} |
||
| ⚫ | |||
| + | '''Mongolië''' is een land in [[Azië]]. Het wordt omringd door [[China]] in het zuiden en [[Rusland]] in het noorden. |
||
| ⚫ | |||
| − | ==Politiek== |
||
| − | Tot 1990 was Mongolië een communistische eenpartijstaat en heette het land Volksrepubliek Mongolië. De regering was gemodelleerd volgens het Sovjetsysteem. Alleen de communistische partij (MPRP) had officiële toestemming om te functioneren. Na een periode van instabiliteit gedurende de eerste twintig jaar onder communistische leiding bestond er tot december 1989 geen significante vorm van onvrede. Collectivisatie van de landbouw en de uitbreiding van vaste woongelegenheden ondervonden geen waarneembare oppositie. In 1990 werden hervormingen doorgevoerd, inclusief een nieuwe grondwet. |
||
| ⚫ | |||
| − | ===Politieke partijen=== |
||
| − | * MPRP (Mongoolse Revolutionaire Volkspartij; Mongolian People's Revolutionary Party) (Mong. afk. MAKhN) (de voormalige communisten) |
||
| − | * MNDP (Mongoolse Nationale Democratische Partij; Mongolian National Democratic Party) |
||
| − | * MSDN (Mongoolse Sociaal-Democratische Partij; Mongolian Social Democratic Party) |
||
| − | * DU (Democratische Unie - verkiezingsalliantie MSDN en MNDP) |
||
| + | Mongolië wordt al duizenden jaren bewoond door [[nomaden]], die rondtrokken in tenten en schapen of geiten hielden. Er was geen centrale regering. De nomaden waren goede ruiters en vielen vaak de omliggende landen binnen, vooral [[China]]. Daarom liet de eerste Chinese [[keizer]] de [[Chinese muur]] bouwen. |
||
| − | Onder invloed van de perestroika in de voormalige Sovjet-Unie kwam er ook in Mongolië een democratiseringsproces op gang, wat uiteindelijk via een "fluwelen revolutie" leidde in mei 1990 tot een amendement in de grondwet voor de acceptatie van een meerpartijenstelsel en het ontstaan van de post van president. |
||
| − | Mongoliës eerste meerpartijenverkiezingen voor de Grote Khural, het parlement, werden gehouden op 29 juli 1990. De communistische partij won 85% van de zetels. De Grote Khural kwam voor het eerst bijeen op 3 september. Toen werden de president (MPRP), de vicepresident (SDP, sociaaldemocraten), de premier (MPRP), en 50 leden van de inmiddels opgeheven Baga Khural (kleine Khural) gekozen. In november 1991, begonnen de discussies over een nieuwe grondwet die uiteindelijk van kracht werd op 12 februari 1992 |
||
| − | Op 22 mei 2006 won voormalig premier Nambaryn Enkhbayar van de Mongoolse Revolutionaire Volkspartij de presidentsverkiezingen. |
||
| + | Rond 1200 werden de Mongoolse stammen verenigd door [[Dzjengis Khan]], waarna ze ook andere landen begonnen te veroveren. Het Mongoolse rijk strekte zich uiteindelijk uit van de [[Donau]] tot aan [[Korea]] en werd in grootte in heel de geschiedenis alleen overtroffen door het [[Britse Rijk]]. |
||
| − | |||
| + | In 1260 kwam het Mongoolse rijk in handen van Dzjengis Khans kleinzoon Koeblai Khan. Koeblai Khan verplaatste de hoofdstad naar het Chinese [[Beijing]] en riep zichzelf uit tot [[keizer]] van China. Hij was een machtige leider, maar na zijn dood viel het Mongoolse rijk uiteen in vier delen, die steeds meer gebied verloren. Deze gebieden werden ook weer verdeeld in kleine kanaten zodat je uiteindelijk bijvoorbeeld het [[Kanaat van de Krim]] had, dat duizenden kilometers van Mongolië af lag! In 1368 kwamen de Chinezen in opstand en werd China onafhankelijk, zodat alleen Mongolië zelf nog overbleef voor de khans (Mongoolse leiders). |
||
| ⚫ | |||
| + | [[Bestand:Asashoryu Jan08.JPG|thumb|200px|right|De yokozuna, een Mongoolse reus]] |
||
| − | Op 1 december 1911 verklaarde een onafhankelijke regering van Buiten-Mongolië het land autonoom van het revolutionaire China, deze autonomie-verklaring werd echter niet door China erkend. Toen een Mongoolse delegatie het echter voor elkaar kreeg om Mongolië onder Russische bescherming te plaatsen (1912) zag de Chinese regering er van af om Mongolië opnieuw te annexeren. Direct na de onafhankelijkheid werd de Bogd Haan (een gereïncarneerde lama-heerser) Jabzandamba koetoektoe (priester-koning) van Mongolië. |
||
| + | ==Sporters en sport== |
||
| − | Tijdens de Eerste Wereldoorlog trachtte de Chinese generaal Soe (bijgenaamd 'Kleine Soe' vanwege zijn kleine gestalte) tevergeefs om Mongolië weer onder Chinees gezag te brengen. Een groep pro-Russische jonge Mongolen onderleiding van Tsjoibalsan wisten de Soe en zijn mannen in 1919 uit Mongolië te verdrijven. |
||
| + | Mongolië kent veel goede ruiters en worstelaars. Met name veel Mongoliërs doen het goed in de [[Japan]]se sport [[sumoworstelen]]. De hoogste positie, die van [[Yokozuna]], is al jaren lang in handen van Mongoliërs. In deze sport doen de Mongoliërs het nog beter dan de [[Japanners]] zelf. |
||
| + | === Voetbal === |
||
| + | * [[Bayasgalan Garidmagnai]] |
||
| + | |||
| + | ==Nomaden== |
||
| + | |||
| + | Veel mensen in Mongolië zijn nomaden. Zij hebben geen vaste woonplaatsen maar trekken rond met ronde tenten, de gers. Ze houden meestal schapen, geiten of kamelen. De laatste jaren zijn veel nomaden in de stad gaan wonen, maar veel daarvan trekken nog steeds een deel van het jaar rond. |
||
| + | == Wist je dat.. == |
||
| + | * .. de bevolking in Mongolië Mongolen heten. |
||
| + | * .. Mongolië het dunbevolkste land ter wereld is met 1 inwoner per km². |
||
| + | * .. dat in Mongolië de levensverwachting 63 jaar is. |
||
| + | * .. er 60 % van de bevolking in de hoofdstad woont. |
||
| + | * .. Mongolië 38 keer zo groot is als [[Nederland]]. |
||
| + | * .. Er meer paarden dan mensen zijn in Mongolië |
||
{{Navigatie landen Azië}} |
{{Navigatie landen Azië}} |
||
| + | |||
| − | [[Categorie:Landen]] |
+ | [[Categorie:Landen van Azië]] |
| − | [[categorie:Mongolië]] |
||
| + | |||
| + | [[de:Mongolei]] |
||
Huidige versie van 25 mrt 2023 om 20:40
Mongolië Монгол Улс
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Ulaanbaatar |
| Aantal inwoners | 3.432.368 (2022) |
| Oppervlakte | 1.564.116 km² |
| Regeringsvorm | Semi-presidentiële republiek |
| President | Ukhnaagiin Khürelsükh (sinds 2021) |
| Premier | Luvsannamsrain Oyun-Erdene (sinds 2021) |
| Godsdienst | Boeddhisme (51,7%) Geen religie (40,6%) Islam (3,2%) Sjamanisme (2,5%) Christendom (1,3%) Overig (0,7%) |
| Taal | Mongools (Монгол хэл) |
| Munteenheid | Tugrik |
| Volkslied | Bügd Nairamdakh Mongol |
| Nationale feestdag | 11 juli |
| Landcode | MNG |
Mongolië is een land in Azië. Het wordt omringd door China in het zuiden en Rusland in het noorden.
De hoofdstad is Ulaanbaatar. Het land is een deel van de regio Mongolië. Op 20 oktober 1945 kozen de Mongolen in een referendum voor onafhankelijkheid van China (97,8% stemde voor bij een opkomst van 98,4%).
Geschiedenis
Mongolië wordt al duizenden jaren bewoond door nomaden, die rondtrokken in tenten en schapen of geiten hielden. Er was geen centrale regering. De nomaden waren goede ruiters en vielen vaak de omliggende landen binnen, vooral China. Daarom liet de eerste Chinese keizer de Chinese muur bouwen.
Rond 1200 werden de Mongoolse stammen verenigd door Dzjengis Khan, waarna ze ook andere landen begonnen te veroveren. Het Mongoolse rijk strekte zich uiteindelijk uit van de Donau tot aan Korea en werd in grootte in heel de geschiedenis alleen overtroffen door het Britse Rijk. In 1260 kwam het Mongoolse rijk in handen van Dzjengis Khans kleinzoon Koeblai Khan. Koeblai Khan verplaatste de hoofdstad naar het Chinese Beijing en riep zichzelf uit tot keizer van China. Hij was een machtige leider, maar na zijn dood viel het Mongoolse rijk uiteen in vier delen, die steeds meer gebied verloren. Deze gebieden werden ook weer verdeeld in kleine kanaten zodat je uiteindelijk bijvoorbeeld het Kanaat van de Krim had, dat duizenden kilometers van Mongolië af lag! In 1368 kwamen de Chinezen in opstand en werd China onafhankelijk, zodat alleen Mongolië zelf nog overbleef voor de khans (Mongoolse leiders).
Sporters en sport
Mongolië kent veel goede ruiters en worstelaars. Met name veel Mongoliërs doen het goed in de Japanse sport sumoworstelen. De hoogste positie, die van Yokozuna, is al jaren lang in handen van Mongoliërs. In deze sport doen de Mongoliërs het nog beter dan de Japanners zelf.
Voetbal
Nomaden
Veel mensen in Mongolië zijn nomaden. Zij hebben geen vaste woonplaatsen maar trekken rond met ronde tenten, de gers. Ze houden meestal schapen, geiten of kamelen. De laatste jaren zijn veel nomaden in de stad gaan wonen, maar veel daarvan trekken nog steeds een deel van het jaar rond.
Wist je dat..
- .. de bevolking in Mongolië Mongolen heten.
- .. Mongolië het dunbevolkste land ter wereld is met 1 inwoner per km².
- .. dat in Mongolië de levensverwachting 63 jaar is.
- .. er 60 % van de bevolking in de hoofdstad woont.
- .. Mongolië 38 keer zo groot is als Nederland.
- .. Er meer paarden dan mensen zijn in Mongolië
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Azië | 
| ||
|---|---|---|---|
| Afghanistan · Armenië · Azerbeidzjan · Bahrein · Bangladesh · Bhutan · Brunei · Cambodja · China · Cyprus · Egypte · Filipijnen · Georgië · India · Indonesië · Irak · Iran · Israël · Japan · Jemen · Jordanië · Kazachstan · Kirgizië · Koeweit · Laos · Libanon · Maldiven · Maleisië · Mongolië · Myanmar · Nepal · Noord-Korea · Oezbekistan · Oman · Oost-Timor · Pakistan · Palestina · Qatar · Rusland · Saoedi-Arabië · Singapore · Sri Lanka · Syrië · Tadzjikistan · Thailand · Turkije · Turkmenistan · Verenigde Arabische Emiraten · Vietnam · Zuid-Korea Afhankelijke gebieden: Hongkong · Macau |
|||