Amerikaans-Engels
Het Amerikaans-Engels (American English of U.S. English) is een variëteit (een vorm) van het Engels. Het Amerikaans-Engels wordt voornamelijk in de Verenigde Staten gesproken. Wereldwijd is het Amerikaans-Engels een van de twee belangrijke variëteiten van Engels samen met het Brits-Engels.
Tussen het Amerikaans- en Brits-Engels zitten aardig wat verschillen op het gebied van spelling, woordenschat en uitspraak. Zo wordt het woord kleur in het Amerikaans-Engels geschreven als color en in het Brits-Engels als colour. Ondanks de verschillen kunnen sprekers van beide variëteiten elkaar (meestal) goed verstaan. Het is vergelijkbaar met het verschil tussen het Vlaams en het Standaardnederlands.
In principe zijn beide vormen goed. Het Amerikaans-Engels wordt vandaag de dag internationaal meer gebruikt, vooral in de economie, entertainment en toerisme. Desondanks is het Brits-Engels iets "chiquer".
Geschiedenis
Het Amerikaans-Engels ontstond uit het Brits-Engels. De eerste kolonisten spraken ook Brits-Engels. Zij kwamen in de 16e en 17e eeuw naar de Verenigde Staten en stichtten verschillende koloniën. De kolonisten kwamen uit verschillende dialectgebieden in Groot-Brittannië en Ierland. Deze gebieden zijn normaal gescheiden van elkaar, maar in de Verenigde Staten werden sprekers gemixt. Hierdoor begonnen de dialecten ook te mixen. Het Amerikaans-Engels heeft hierdoor minder verschillen dan het Brits-Engels. Desondanks ontstonden in de Verenigde Staten later wel dialecten. Het Amerikaans-Engels in Californië klinkt bijvoorbeeld anders dan het Amerikaans-Engels in New York City. Deze dialecten doken op in de 18e eeuw.
Oorspronkelijk gebruikte het Amerikaans-Engels dezelfde spelling als het Brits-Engels. Toch konden weinig mensen lezen en schrijven in die tijd. In 1828 publiceerde Noah Webster zijn woordenboek An American Dictionary of the English Language. Dat was de voorloper van de Merriam-Webster, een van de belangrijkste woordenboeken in de Engelse taal. Webster vereenvoudigde de spelling van sommige woorden wat. Hierdoor ontstond de Amerikaanse spelling en die werd later op school onderwezen. Amerikanen gebruikten ook de Amerikaanse spelling om afstand te nemen tot de Britten. De Verenigde Staten zijn immers een voormalige Britse kolonie.
Het Amerikaans-Engels is tegenwoordig een van de twee internationale standaarden voor het Engels. De andere standaard is het Brits-Engels.
Eigenschappen
Onder dit kopje worden de eigenschappen van het Amerikaans-Engels besproken. Hierbij wordt het Amerikaans-Engels vergeleken met het Brits-Engels. Op veel Nederlandse en Vlaamse scholen zijn beide variëteiten toegestaan. Ook internationaal is dat vaak geen probleem. Toch moet je een van de twee vormen wel consequent gebruiken! Oftewel, je kunt beide vormen niet mixen. Naast het Brits- en Amerikaans-Engels bestaan er ook andere vormen. Die worden hieronder niet besproken.
Spelling
Het Amerikaans-Engels en het Brits-Engels hebben grotendeels dezelfde spelling. Amerikanen kunnen Brits-Engels zonder probleem lezen (en ook omgekeerd). Toch zijn er enkele zaken die typisch voor het Amerikaans-Engels zijn. Hieronder worden de belangrijkste verschillen besproken.
De belangrijkste verschillen zijn:
- Woorden die in het Brits-Engels eindigen op -our worden in het Amerikaans-Engels met -or geschreven. Voorbeelden zijn: colour v. color (kleur), flavour v. flavor (smaak), neighbor v. neighbour (buurman), labour v. labor (arbeid).
- Woorden die in het Brits-Engels eindigen op -ise of -ize worden in het Amerikaans-Engels altijd met -ize geschreven. Voorbeelden zijn: apologise v. apologize (verontschuldigen), organise v. organize (organiseren), emphasise v. emphasize (benadrukken). In het Brits-Engels kun je dus kiezen tussen -ise en -ize; in het Amerikaans-Engels kun je alleen -ize gebruiken.
- Woorden die in het Brits-Engels eindigen op -yse worden in het Amerikaans-Engels met -yze geschreven. Voorbeelden zijn: analyse v. analyze (analyseren), paralyse v. paralyze (verlammen).
- In het Brits-Engels wordt de laatste letter van een werkwoordstam die eindigt op -l altijd verdubbeld als het werkwoord vervoegd wordt. In het Amerikaans-Engels gebeurd dat niet. Voorbeelden zijn: travelled v. traveled (reisde), labelled v. labeled (labelen)
- Woorden in het Brits-Engels met "ae" of "oe" worden in het Amerikaans-Engels altijd met "e" geschreven. Voorbeelden zijn: encyclopaedia v. encyclopedia (encyclopedie), manoeuvre v. maneuver (maneuvreren) en archaeology v. archeology (archeologie).
- Woorden die in het Brits-Engels eindigen op -ence worden in het Amerikaans-Engels met -ense geschreven. Voorbeelden zijn: defence v. defense (defensie), offence v. offense (overtreding) en licence v. license (vergunning).
- Woorden die in het Brits-Engels eindigen op -re worden in het Amerikaans-Engels met -er geschreven. Voorbeelden zijn: centre v. center (centrum), fibre v. fiber (vezel) en
- Woorden die in het Brits-Engels eindigen op -ogue worden in het Amerikaans-Engels met -og geschreven. Voorbeelden zijn: monologue v. monolog (monoloog), dialogue v. dialog (dialoog) en analogue v. analog (analoog).
Andere voorbeelden zijn aeroplane v. airplane (vliegtuig), aluminium v. aluminum (aluminium), eyrie v. aerie (nest), orientated v. oriented (georiënteerd), pyjamas v. pajamas (pyjama) en speciality v. specialty (specialiteit).
Ook op het gebied van onregelmatige werkwoorden zijn enkele verschillend. In het Brits-Engels zijn to dream (dromen) en to learn (leren) onregelmatig. De verleden tijd is dan dreamt en learnt. In het Amerikaans-Engels zijn deze werkwoorden regelmatig, waardoor de verleden tijd dreamed en learned is. Het werkwoord to dive (duiken) is echter in het Brits-Engels regelmatig, terwijl de verleden tijd in het Amerikaans-Engels dove is.
Woordenschat
| Brits-Engels | Amerikaans-Engels | Vertaling |
|---|---|---|
| Vliegtuig | ||
| Bestek | ||
| Aubergine | ||
| Maïs | ||
| Koekje | ||
| Zaklamp | ||
| Patat/friet | ||
| Kraan | ||
| Receptie | ||
| Toilet/WC | ||
| Schema | ||
| Examen | ||
| Spoorweg | ||
| Pakketje | ||
| Zakgeld | ||
| Metro | ||
| Rij | ||
| Film | ||
| Post | ||
| Lieveheersbeestje | ||
| Chips | ||
| Courgette | ||
| Benzine | ||
| Lift | ||
| Voetbal |
Een ander groot verschil is de woordenschat. Amerikanen noemen bepaalde dingen anders dan Britten. In het Amerikaans-Engels verwijst het woord chips naar chips gemaakt aardappels, terwijl het verwijst naar friet in het Brits-Engels. Britten noemen chips namelijk crisps. Als je in de Verenigde Staten cider besteld, krijg je een glas met appelsap. In het Verenigd Koninkrijk is dat echter een alcoholische drank. Een voorgerecht heet in het Amerikaans-Engels een appetizer en het Brits-Engels een starter. Ook speel je in de Verenigde Staten geen football (voetbal) maar soccer. De term football verwijst in de Verenigde Staten namelijk naar de sport American Football, wat totaal anders is dan voetbal.
In de tabel hiernaast zie je enkele andere verschillen tussen het Brits-Engels en Amerikaans-Engels qua woordenschat.
Overigens bestaan er in de Verenigde Staten drie verschillende namen voor frisdrank met prik. Iedere term wordt veel gebruikt in een bepaalde regio. In het noordwesten en rond de Grote Meren wordt de term pop gebruikt. In de omgeving van Californië en New England heet dit soda. In het zuiden van het land heet het product coke. Deze laatste term verwijst niet alleen naar cola, maar ook andere frisdranken met prik.
Het Amerikaans-Engels heeft enkele woorden overgenomen uit inheemse talen. Dat zijn voornamelijk topografische plaatsen (zoals rivieren) en inheemse dieren, zoals moose (eland) en raccoon (wasbeer). Ook komen enkele leenwoorden uit Jiddisch, Spaans, Frans en Duits. In het Amerikaans-Engels bestaan ook twee Nederlandse leenwoorden: dyke (dijk) en cookie (koekje). Dat laatste woord wordt in het Brits-Engels een biscuit genoemd.
Uitspraak
Tussen Brits- en Amerikaans-Engels bestaan ook verschillen in uitspraak. Het is belangrijk om te weten dat er ook verschillen zijn binnen het Amerikaans-Engels in uitspraak tussen de verschillende dialecten. Sommige van deze dialecten hebben juist een meer Britse uitspraak.
Het belangrijkste verschil tussen Brits- en Amerikaans-Engels is de uitspraak van de "r". In het Brits-Engels wordt de "r" vaak niet uitgesproken, terwijl Amerikanen dat wel doen. Een voorbeeld is het woord horse (paard). Britten spreken dat uit als hos en Amerikanen als hors. Ook aan het einde van woorden wordt de "r" uitgesproken.
Sommige klinkers worden in het Amerikaans-Engels iets anders uitgesproken dan in het Brits-Engels. Het bekendste voorbeeld is natuurlijk het woord can't (niet kunnen). Britten spreken dat uit als kant en Amerikanen als kent.
Dialectologie
Dialectologie is het deel van de taalkunde dat zich bezighoudt met dialecten en andere -lecten.
Dialecten
De Verenigde Staten kunnen in de volgende dialectgroepen opgedeeld worden:
- Northern American English: Bestaande uit:
- Inland Northern English: Dit dialect wordt gesproken rond de Grote Meren in. (Delen van) de staten Michigan, Wisconsin, Illinois, Indiana, Ohio, Pennsylvania, New York, Minnesota en Iowa behoren tot deze groep. Het dialect vooral sterk in steden als Chicago, Detroit en Milwaukee.
- New England English: Dit dialect wordt gesproken in New England. Deze regio bestaat uit de staten Maine, Massachusetts, Connecticut, Rhode Island, New Hampshire en Vermont.
- North-Central American English of Upper Midwestern English: Dit dialect wordt gesproken in het noorden van Michigan en Wisconsin en de staten Montana en North Dakota.
- Metropolitan New York English: Dit dialect wordt gesproken in New York City en de omliggende omgeving.
- Southeast Super-Regional English: Bestaande uit:
- Midland American English: Dit dialect beslaat zeer groot gebied in delen van de staten Iowa, Nebraska, Ohio, Illinois, Oklahoma, Kansas en Missouri.
- Hoi Toider English: Dit dialect wordt traditioneel rond Chesapeake Bay gesproken, voornamelijk in de staten Maryland en Virginia.
- New Orleans English: Dit dialect wordt gesproken in New Orleans in de staat Louisiana.
- Philadelphia English: Dit dialect wordt gesproken in Philadelphia in de staat Pennsylvania. Het dialect in de stad Baltimore in Maryland is verwant hieraan.
- Southern American English: Dit is een van de bekendste Amerikaanse dialecten. Het wordt gesproken in het zuidoosten van de Verenigde Staten. Deze regio bestaat uit de staten Virginia, North Carolina, South Carolina, Georgia, Kentucky, Tennessee, Alabama, Mississippi, Arkansas, Louisiana en Florida. Het Texaans-Engels (wat in Texas gesproken wordt) is ook verwant.
- Western American English: Dit dialect wordt gesproken in het westen van de Verenigde Staten. Deze regio bestaat uit de staten Washington, Oregon, Californië, Arizona, Utah, Nevada, Idaho, New Mexico en Colorado. Het dialect in Californië wordt soms als een eigen dialect gezien.
In de 19e en het begin van de 20e eeuw ontstond het Mid-Atlantic dialect of Transatlantic dialect. Dat dialect werd gebruikt door rijkere Amerikanen om chiquer te klinken. Het is een combinatie van Brits-Engels en Amerikaans-Engels. In het begin van de 20e eeuw werd dit dialect door de filmindustrie gebruikt. Filmmakers zochten namelijk naar een dialecten wat voor alle Britten en Amerikanen te verstaan was. In films uit de jaren 1930 en 1940 is dit dialect nog hoorbaar.
Etnolecten
Een etnolect is een dialect wat door een bepaalde bevolkingsgroep gesproken wordt. In de Verenigde Staten bestaan er verschillende etnolecten, zoals:
- African American English: Dit etnolect wordt gesproken door Afro-Amerikanen door heel het land. Toch wonen de meeste sprekers in de zuidelijke staten en grote steden.
- Cajun Vernacular English: Dit etnolect wordt gesproken in Louisiana door Franstalige inwoners. Het is beïnvloedt door het Cajun-Frans.
- Latino of Hispanic Vernacular English: Dit etnolect wordt gesproken door Latino's. Het heeft veel invloeden uit het Spaans. Het dialect is populair aan de Mexicaanse grens en in steden als Miami, New York City en Chicago.
- Pennsylvania Dutch English: Dit etnolect wordt gesproken door de Amish en is beïnvloedt door Pennsylvania Dutch (wat ondanks de naam van het Duits afgeleid is).
- Yeshiva English: Dit etnolect wordt gesproken door orthodoxe Joden in voornamelijk New York City.
- American Indian English: Dit etnolect wordt gesproken door inheemse inwoners.