Rome: verschil tussen versies
k (Was even een spelfoutje, geeft niet!) |
|||
| (5 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 14: | Regel 14: | ||
===Hoofdstad van het Romeinse Rijk=== |
===Hoofdstad van het Romeinse Rijk=== |
||
[[Bestand:Karl_Theodor_von_Piloty_Murder_of_Caesar_1865.jpg|right|300px|thumb|De moord op Julius Caesar in de Romeinse Senaat]] |
[[Bestand:Karl_Theodor_von_Piloty_Murder_of_Caesar_1865.jpg|right|300px|thumb|De moord op Julius Caesar in de Romeinse Senaat]] |
||
| − | Over het precieze ontstaan van Rome zijn verschillende verhalen, zoals hierboven. Volgens geschiedkundigen werd Rome echter oorspronkelijk geregeerd door de [[Etrusken]]. Het was een koninkrijk, maar na het verjagen van de laatste koning werd Rome in de 1e eeuw v.Chr. een republiek. Rome wist zich snel uit te breiden over het Italiaanse schiereiland en om de Middellandse Zee. Rome werd door consuls bestuurd en [[Julius Caesar]] was de bekendste consul. Hij was een belangrijk veldheer, maar werd vermoord door de senatoren in 44 v.Chr. Rome veranderde in chaos. In 27 v.Chr. kreeg [[Augustus]] alle macht in handen en veranderde de [[republiek]] in een [[keizerrijk]]. Door hem als keizer ging het erg goed met de stad. Hij deelde Rome op in 14 deelgebieden met een ambtenaar aan het hoofd en hij zorgde dat er brandweer en politie kwam. Hij liet een groot aantal gebouwen neerzetten en vertelde dat hij van de bakstenen stad een [[marmer]]en stad had gemaakt. Keizers na hem breidden de stad en het rijk verder uit. In de eerste een tweede eeuw na Christus was Rome een prachtige stad met meer dan 1 miljoen inwoners. |
+ | Over het precieze ontstaan van Rome zijn verschillende verhalen, zoals hierboven. Volgens geschiedkundigen werd Rome echter oorspronkelijk geregeerd door de [[Etrusken]]. Het was een koninkrijk, maar na het verjagen van de laatste koning werd Rome in de 1e eeuw v.Chr. een republiek. Rome wist zich snel uit te breiden over het Italiaanse schiereiland en om de Middellandse Zee. Rome werd door consuls bestuurd en [[Julius Caesar]] was de bekendste consul. Hij was een belangrijk veldheer, maar werd vermoord door de senatoren in 44 v.Chr. Rome veranderde in chaos. In 27 v.Chr. kreeg [[Augustus (keizer)|Augustus]] alle macht in handen en veranderde de [[republiek]] in een [[keizerrijk]]. Door hem als keizer ging het erg goed met de stad. Hij deelde Rome op in 14 deelgebieden met een ambtenaar aan het hoofd en hij zorgde dat er brandweer en politie kwam. Hij liet een groot aantal gebouwen neerzetten en vertelde dat hij van de bakstenen stad een [[marmer]]en stad had gemaakt. Keizers na hem breidden de stad en het rijk verder uit. In de eerste een tweede eeuw na Christus was Rome een prachtige stad met meer dan 1 miljoen inwoners. |
[[Bestand:Karl_von_Piloty_Nero_Róma_égését_szemléli.jpg|left|300px|thumb|De puinhopen na de Grote Brand van Rome]] |
[[Bestand:Karl_von_Piloty_Nero_Róma_égését_szemléli.jpg|left|300px|thumb|De puinhopen na de Grote Brand van Rome]] |
||
| Regel 57: | Regel 57: | ||
===De taal: Romanesco=== |
===De taal: Romanesco=== |
||
| − | Hoewel [[Italiaans]] de enige officiële taal is van Italië, is de taal eigenlijk een verzamelnaam voor verschillende talen. In eigen regio's van het land wordt een andere taal gesproken. In Rome en omliggende regio [[Lazio]] wordt het [[Romanesco]] gesproken. De naam betekent letterlijk ''lelijk Romeins'', aangezien de taal onaangenaam klinkt en veel afkortingen gebruikt. Het huidige Romanesco wordt vaak als straattaal |
+ | Hoewel [[Italiaans]] de enige officiële taal is van Italië, is de taal eigenlijk een verzamelnaam voor verschillende talen. In eigen regio's van het land wordt een andere taal gesproken. In Rome en omliggende regio [[Lazio]] wordt het [[Romanesco]] gesproken. De naam betekent letterlijk ''lelijk Romeins'', aangezien de taal onaangenaam klinkt en veel afkortingen gebruikt. Het huidige Romanesco wordt vaak als straattaal en volkstaal gebruikt, terwijl de rijkere inwoners van de stad het standaard-Italiaans spreken. In principe verschillen de twee niet heel veel van elkaar. Het meeste verschil zit in de uitspraak. |
==Bezienswaardigheden== |
==Bezienswaardigheden== |
||
| Regel 131: | Regel 131: | ||
{{Grote steden in Italië}} |
{{Grote steden in Italië}} |
||
| − | = Rome (stad) = |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | |+'''[[Rome]]'''Roma |
||
| − | | colspan="2" |'''Stad in Italië''' |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="2" | |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | | |
||
| − | | |
||
| − | |} |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="2" | |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="2" |'''Situering''' |
||
| − | |- |
||
| − | |Regio |
||
| − | |Lazio, (Latijn: Latium) (LAZ) |
||
| − | |- |
||
| − | |Provincie |
||
| − | |Roma Capitale |
||
| − | |- |
||
| − | |Coördinaten |
||
| − | |41° 54′ NB, 12° 30′ OL |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="2" |'''Algemeen''' |
||
| − | |- |
||
| − | |Oppervlakte |
||
| − | |1281 km² |
||
| − | |- |
||
| − | |Inwoners <small>(31 dec. 2018)</small> |
||
| − | |2.856.133 |
||
| − | (2230 inw./km²) |
||
| − | |- |
||
| − | |Hoogte |
||
| − | |37 m |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="2" |'''Overig''' |
||
| − | |- |
||
| − | |Postcode |
||
| − | |00100 (algemeen), 00121 tot 00199 |
||
| − | |- |
||
| − | |Netnummer |
||
| − | |06 |
||
| − | |- |
||
| − | |Aangrenzende gemeenten |
||
| − | |Albano Laziale, Anguillara Sabazia, Ardea, Campagnano di Roma, Castel Gandolfo, Castel San Pietro Romano, Ciampino, Vaticaanstad, Colonna, Fiumicino, Fonte Nuova, Formello, Frascati, Gallicano nel Lazio, Grottaferrata, Guidonia Montecelio, Marino, Mentana, Monte Porzio Catone, Monte Compatri, Monterotondo, Palestrina, Poli, Pomezia, Riano, Sacrofano, San Gregorio da Sassola, Tivoli, Trevignano Romano, Zagarolo |
||
| − | |- |
||
| − | |Beschermheilige |
||
| − | |Petrus en Paulus |
||
| − | |- |
||
| − | |Naam inwoner |
||
| − | |Romein (it: Romano) |
||
| − | |- |
||
| − | |ISTAT-code |
||
| − | |058091 |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="2" | |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | |'''[[Portaal]]''' |
||
| − | |'''[[Italië]]''' |
||
| − | |} |
||
| − | |} |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | | colspan="3" |Historisch centrum van Rome. de bezittingen van de Heilige Stoel in die stad met speciale territoriale rechten en Sint-Paulus buiten de Muren |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="3" |'''Werelderfgoed cultuur''' |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="3" | |
||
| − | |- |
||
| − | |Land |
||
| − | | colspan="2" |Italië Vaticaanstad |
||
| − | |- |
||
| − | |UNESCO-regio |
||
| − | | colspan="2" |Europa en Noord-Amerika |
||
| − | |- |
||
| − | |Criteria |
||
| − | | colspan="2" |i, ii, iii, iv, v, vi |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="3" |'''Inschrijvingsverloop''' |
||
| − | |- |
||
| − | |UNESCO-volgnr. |
||
| − | | colspan="2" |91 |
||
| − | |- |
||
| − | |Inschrijving |
||
| − | | colspan="2" |1980 (4e sessie) |
||
| − | |- |
||
| − | |Uitbreiding |
||
| − | | colspan="2" |1990 |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="3" |'''UNESCO-werelderfgoedlijst''' |
||
| − | |} |
||
| − | '''Rome''' (Italiaans: ''Roma'') is de hoofdstad van Italië en het bestuurlijk centrum van de regio Lazio en de Città Metropolitana di Roma Capitale (voorheen de provincie Rome). De stad heeft ca. 2,9 miljoen inwoners, het inwonertal van de metropoolregio bedraagt 4,4 miljoen. Het is de grootste stad van Italië. Door de stad, gelegen in het midwesten van het Apennijns Schiereiland, stromen de Tiber en de Aniene. Bezienswaardig zijn het Colosseum, het Forum Romanum, het Pantheon, de Sint-Pietersbasiliek, de Trevifontein en het Monument van Victor Emanuel II. |
||
| − | |||
| − | Doorheen de geschiedenis van ruim 2700 jaar ontwikkelde de stad zich tot een van de belangrijkste steden van de westerse cultuur. Rome was de hoofdstad van het Romeinse Koninkrijk, de Romeinse Republiek en het Romeinse Keizerrijk. Sinds 1871 is het de hoofdstad van Italië. In de dwergstaat Vaticaanstad, een enclave in de stad, zetelt de paus. Het historisch stadscentrum bevindt zich op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Rome is oorspronkelijk gebouwd op zeven heuvels en strekt zich inmiddels uit tot aan de Tyrreense Zee. |
||
| − | |||
| − | == Geschiedenis == |
||
| − | ''Zie Geschiedenis van Rome voor het hoofdartikel over dit onderwerp.'' |
||
| − | |||
| − | Over het ontstaan van Rome doen veel verhalen de ronde. Volgens de legende opgetekend door de Romeinse geschiedschrijver Titus Livius (rond 59 v.Chr. - 17 n.Chr.) in zijn geschiedenis van Rome (Latijn: ''Ab urbe condita''; Nederlands: ''Vanaf de stichting van de stad'') is de stad in 753 v.Chr. gesticht door Romulus en Remus. Volgens archeologen ontstond Rome in vier fases: |
||
| − | # In de 10e eeuw v.Chr. kwamen er kleine nederzettingen van Latijnen op de Palatijn en op de Esquilijn, twee van de zeven heuvels van Rome. |
||
| − | # In de 8e eeuw v.Chr. ontstonden er nieuwe nederzettingen op deze Palatijn, Esquilijn en op de Coelius. De twee nederzettingen op de Palatijn vormden volgens de overlevering samen een Roma Quadrata (Vierkant Rome), zodat ze militair sterker stonden. Er kwam een eerste muur rond de Palatijn. Op de noordelijke heuvel Quirinaal vestigen zich Sabijnen. |
||
| − | # In de 6e eeuw v.Chr. kwamen er meer nederzettingen op de drie heuvels. De Etrusken veroverden het geheel, vestigden zich vooral op een vierde heuvel Capitolijn en verenigden de nederzettingen op de vier zuidelijke heuvels tot een stad. |
||
| − | # In de laatste fase, tijdens de 4e eeuw v.Chr., breidde de stad zich uit tot het Quirinaal en de twee andere heuvels Esquilijn en Viminaal waar geen nederzettingen waren. Rome kreeg een flinke omvang, doordat de zeven nederzettingen met een muur verbonden werden.De zeven heuvels van Rome. |
||
| − | Het Forum Romanum aan de voet van de Palatijnheuvel was het hart van de oude stad Rome. |
||
| − | |||
| − | Onder de Etrusken werd Rome geregeerd door koningen. Na het verjagen van de laatste koning, Lucius Tarquinius Superbus, werd Rome een republiek tot de laatste eeuw voor Christus. Daarna werd het een keizerrijk. Tijdens de Romeinse Republiek verenigde Rome het Italische schiereiland waarna het Middellandse Zeegebied werd onderworpen. Tijdens het Romeinse Keizerrijk omvatte het rijk delen van West-Europa en van het Midden-Oosten. Rome telde toen, als hoofdstad van dit enorme rijk, meer dan een miljoen inwoners. Vanaf de derde eeuw begon het verval waarna in de loop van de vierde en vijfde eeuw een definitieve splitsing in een West- en Oost-Romeinse Rijk volgde. Byzantium (bekend als Constantinopel) werd de nieuwe hoofdstad nadat de keizerlijke instellingen, de bureaucratie en de politieke en economische elite naar Constantinopel verhuisden. Rome kromp ineen tot een gemiddelde provinciestad. |
||
| − | |||
| − | Tijdens het verval en de uiteindelijke val van het West-Romeinse Rijk slonk de Romeinse bevolking sterk. Rome bleef belangrijk als pauselijke stad. Naast Rome bestuurde de paus een groot gebied om Rome heen: (de Kerkelijke Staat) in Midden-Italië. Tijdens het Westers Schisma in de veertiende eeuw verliet de Paus Rome. |
||
| − | |||
| − | Tijdens de Italiaanse eenwording van 1860 was de Pauselijke Staat, met als hoofdstad Rome, het enige deel van het Italiaanse schiereiland dat niet door het nieuwe Koninkrijk Italië werd ingenomen. De stad bleef met steun van Franse troepen en enkele duizenden Zoeaven (vrijwillige, katholieke soldaten uit heel Europa) nog tien jaar in handen van de paus. In 1870 volgde de Inname van Rome door de Italianen en migreerden velen uit het voormalige Koninkrijk Napels noordwaarts om bij de nieuwe overheid in Rome te werken of in de zich uitbreidende industrie. Hierdoor groeide de stad aanzienlijk. Het duurde tot 1929 voor de paus weer staatshoofd werd over zijn eigen grondgebied door met Benito Mussolini het Verdrag van Lateranen af te sluiten, dat Vaticaanstad oprichtte. |
||
| − | |||
| − | Kort na de Eerste Wereldoorlog was Rome getuige van de groei van het Italiaanse fascisme geleid door Benito Mussolini. In 1922 marcheerden zij naar de stad om het nieuwe Italiaanse rijk uit te roepen en werd een bondgenootschap met nazi-Duitsland aangegaan. In het interbellum groeide de bevolking tot meer dan één miljoen. Op 19 juli 1943 werd de wijk San Lorenzo gebombardeerd door de Anglo-Amerikaanse luchtmacht, wat resulteerde in ongeveer 3.000 doden en 11.000 gewonden, maar dankzij de culturele schatten en het Vaticaan ontsnapte Rome grotendeels aan het tragische lot dat andere Europese steden te beurt viel. Na de val van Mussolini en de door het nieuwe regime van Pietro Badoglio onderhandelde wapenstilstand met de geallieerden op 8 september 1943, bezetten de Duitsers de stad en werd Rome tot ''open stad'' verklaard. Rome werd bevrijd op 4 juni 1944. |
||
| − | |||
| − | == Geografie == |
||
| − | |||
| − | === Panorama === |
||
| − | Panoramisch uitzicht over Rome uit het westen vanuit de koepel van de Sint-Pieter. |
||
| − | |||
| − | === Ligging === |
||
| − | Satellietfoto van Rome |
||
| − | Rome bevindt zich in de regio Lazio in het midden van Italië. De stad ligt aan de oevers van de Tiber. Het centrum bevindt zich op zeven heuvels ten oosten van de Tiber: de Aventijn, de Capitolijn, de Caelius, de Esquilijn, de Palatijn, de Quirinaal en de Viminaal. De Vaticaanse heuvel, de Janiculum, de Velia en de Pincio horen niet bij dit traditionele zevental, evenmin als de hoogste heuvel van de stad, de Monte Mario, op 139 meter boven het zeeniveau. Naast de Tiber stroomt ook de rivier Aniene door de stad. |
||
| − | |||
| − | Als grens van de stad kan de Grande Raccordo Anulare beschouwd worden, de ringweg die de stad op 10 kilometer afstand van het centrum ontsluit. De gemeente Rome bestrijkt echter een oppervlakte van 1.285 km² en trekt zich uit tot de Tyrreense Zee, die meer dan 20 kilometer van het stadscentrum verwijderd is. |
||
| − | |||
| − | === Klimaat === |
||
| − | Rome heeft een mediterraan klimaat. Een aangename temperatuur is er van april tot en met juni. In juli en augustus is het er erg warm. In de winter kan de temperatuur onder het vriespunt dalen. Sneeuw is zeldzaam. |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | ! colspan="14" |Weergemiddelden voor Rome |
||
| − | |- |
||
| − | !Maand |
||
| − | !jan |
||
| − | !feb |
||
| − | !mrt |
||
| − | !apr |
||
| − | !mei |
||
| − | !jun |
||
| − | !jul |
||
| − | !aug |
||
| − | !sep |
||
| − | !okt |
||
| − | !nov |
||
| − | !dec |
||
| − | !Jaar |
||
| − | |- |
||
| − | !Gemiddeld maximum (°C) |
||
| − | |11,6 |
||
| − | |13,0 |
||
| − | |15,0 |
||
| − | |18,3 |
||
| − | |22,7 |
||
| − | |26,7 |
||
| − | |29,8 |
||
| − | |29,7 |
||
| − | |26,3 |
||
| − | |21,5 |
||
| − | |16,4 |
||
| − | |13,0 |
||
| − | |'''20,3''' |
||
| − | |- |
||
| − | !Gemiddeld minimum (°C) |
||
| − | |3,7 |
||
| − | |4,4 |
||
| − | |6,0 |
||
| − | |8,3 |
||
| − | |12,0 |
||
| − | |15,7 |
||
| − | |18,1 |
||
| − | |18,2 |
||
| − | |15,7 |
||
| − | |11,7 |
||
| − | |8,0 |
||
| − | |5,0 |
||
| − | |'''10,6''' |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="14" | |
||
| − | |- |
||
| − | !Neerslag (mm) |
||
| − | |76 |
||
| − | |69 |
||
| − | |66 |
||
| − | |58 |
||
| − | |45 |
||
| − | |34 |
||
| − | |18 |
||
| − | |34 |
||
| − | |71 |
||
| − | |93 |
||
| − | |109 |
||
| − | |93 |
||
| − | !63,8 |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="14" |''Bron:'' |
||
| − | |} |
||
| − | |||
| − | === Bestuurlijke indeling === |
||
| − | Rome bestaat uit vijftien deelgemeenten (Municipi). Municipio I is het oude centrum en de achttien andere Municipi liggen er om. Tot 1992 waren er twintig Municipi. In 1992 werd nummer XIV de zelfstandige gemeente Fiumicino en in 2013 slonk het aantal municipi tot 15. |
||
| − | {| class="wikitable sortable" |
||
| − | !Stadsdeel |
||
| − | !Inwoners |
||
| − | <small>31 December 2010</small> |
||
| − | !Oppervlakte |
||
| − | <small>in km²</small> |
||
| − | !Bevolkingsdichtheid |
||
| − | <small>per km²</small> |
||
| − | !Kaart |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio I - Centro Storico-Prati |
||
| − | |201.496 |
||
| − | |19,91 |
||
| − | |10.120 |
||
| − | | rowspan="15" | |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio II - Parioli/Nomentano-San Lorenzo |
||
| − | |175.678 |
||
| − | |13,72 |
||
| − | |12.849 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio III - Monte Sacro |
||
| − | |203.395 |
||
| − | |97,82 |
||
| − | |2.079 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio IV - Tiburtina |
||
| − | |178.549 |
||
| − | |49,15 |
||
| − | |3.633 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio V - Prenestino/Centocelle |
||
| − | |243.363 |
||
| − | |26,97 |
||
| − | |9.132 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio VI - Roma Delle Torri |
||
| − | |243.922 |
||
| − | |113,33 |
||
| − | |2.151 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio VII - San Giovanni/Cinecittà |
||
| − | |310.887 |
||
| − | |46,75 |
||
| − | |6.650 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio VIII - Appia Antica |
||
| − | |135.420 |
||
| − | |47,29 |
||
| − | |2.863 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio IX - EUR |
||
| − | |175.925 |
||
| − | |183,17 |
||
| − | |960 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio X - Ostia |
||
| − | |226.084 |
||
| − | |150,64 |
||
| − | |1.500 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio XI - Arvalia Portuense |
||
| − | |152.700 |
||
| − | |70,87 |
||
| − | |2.154 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio XII - Monte Verde |
||
| − | |142.983 |
||
| − | |73,12 |
||
| − | |1.955 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio XIII - Aurelia |
||
| − | |137.633 |
||
| − | |68,67 |
||
| − | |2.004 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio XIV - Monte Mario |
||
| − | |184.911 |
||
| − | |131,28 |
||
| − | |1.408 |
||
| − | |- |
||
| − | |Municipio XV - Cassia Flaminia |
||
| − | |157.625 |
||
| − | |186,70 |
||
| − | |844 |
||
| − | |} |
||
| − | |||
| − | == Demografie == |
||
| − | Het Monument van Victor Emanuel II |
||
| − | |||
| − | === Inwonertal === |
||
| − | In 330 bedroeg het aantal inwoners ongeveer 1 miljoen. Na de val van het Romeinse Rijk daalde het drastisch. Na circa 1936 steeg het aantal inwoners weer boven het miljoen. Het aantal inwoners binnen de stadsgrenzen van Rome is ongeveer 2,7 miljoen. De agglomeratie Rome telt 4 miljoen inwoners. Rome en Milaan zijn daarmee de meest bevolkte steden van Italië. |
||
| − | |||
| − | === Taal === |
||
| − | Tegenwoordig spreekt Rome net als in de rest van Italië Italiaans. In de Romeinse tijd was dat als in de rest van het Romeinse Rijk Latijn. Deze taal ontstond in Lazio, de regio waarin Rome ligt. Het huidige dialect van Rome is het Romanesco vol afkortingen en "vieze woorden". |
||
| − | |||
| − | == Cultuur == |
||
| − | |||
| − | === Bezienswaardig === |
||
| − | ''Zie Lijst van bezienswaardigheden van Rome voor het hoofdartikel over dit onderwerp.'' |
||
| − | Het Colosseum |
||
| − | De Trevifontein |
||
| − | De Engelenburcht |
||
| − | Als oude hoofdstad van het Romeinse Rijk en centrum van de Rooms-Katholieke Kerk is Rome rijk aan bezienswaardigheden. Bekende voorbeelden het Romeinse Rijk zijn het Colosseum, het Forum Romanum en het Pantheon. Het wereldberoemde Sint-Pietersplein en de Sint-Pietersbasiliek dateren uit de zestiende eeuw. Van latere datum is de Trevifontein, die in de 18e eeuw zijn huidige vorm kreeg en het toneel vormde van een beroemde scène uit de film La Dolce Vita van Federico Fellini. |
||
| − | |||
| − | Sinds juli 2019 zijn er strengere regels over het gedrag van bezoekers. |
||
| − | |||
| − | === Musea === |
||
| − | Gebouw van de Capitolijnse Musea |
||
| − | De Sint-Pietersbasiliek |
||
| − | Het Pantheon |
||
| − | Het oudste museum van Rome is de in 1471 opgerichte Musei Capitolini, dat in aanvulling op de grotere Vaticaanse Musea de belangrijkste kunstcollecties van de stad huisvest. |
||
| − | |||
| − | De Villa Giulia, het zestiende-eeuwse landhuis van Paus Julius III, huisvest een uitgebreide collectie van Etruskische en Romeinse kunst. De Villa Borghese, het paleis van de familie Borghese, stelt de kunstcollectie van deze familie tentoon. Die bestaat vooral uit schilderijen en sculpturen. |
||
| − | |||
| − | In een door Michelangelo ontworpen klooster bevindt zich het Museo Nazionale Romano delle Terme. Hier wordt Griekse en Romeinse kunst tentoongesteld. Ook van belang zijn de galerieën in het Palazzo Doria Pamphili en het Palazzo Colonna, de Renaissancistische bronscollectie in de Palazzo Venezia en de schilderijencollectie van het Palazzo Barberini. Andere belangrijke musea zijn: |
||
| − | * Nationaal muziekinstrumentenmuseum |
||
| − | * Centrale Montemartini, |
||
| − | * Galleria nazionale d'arte moderna e contemporanea |
||
| − | * Mercati di Traiano-Museo dei Fori Imperiali, |
||
| − | * Museo Napoleonico, |
||
| − | * Museo di Roma, |
||
| − | * Museo di Roma in Trastevere, |
||
| − | * Macro-Museo d'Arte Contemporaneo Roma, |
||
| − | * Mattatoio, |
||
| − | * Musei di Villa Torlonia, |
||
| − | * Museo della Civiltà Romana, |
||
| − | * Planetario e Museo Astronomico, |
||
| − | * Museo dell'Ara Pacis, |
||
| − | * Museo delle Mura, |
||
| − | * Museo di scultura antica Barracco, |
||
| − | * Museo della Repubblica Romana e della Memoria Garibaldina |
||
| − | * MAXXI |
||
| − | * Il Vittoriano |
||
| − | * Museo Delle Cere |
||
| − | |||
| − | === Evenementen === |
||
| − | Rome kent diverse evenementen: |
||
| − | * De marathon van Rome, met minimarathon van 10 km en ''fun run'' van 4 km. |
||
| − | * Het onafhankelijk filmfestival van Rome |
||
| − | * Het Internationaal filmfestival van Rome in oktober |
||
| − | * Viering van de stad Rome, het May Day Festival |
||
| − | * Het Cornetto Free Music Festival |
||
| − | * Gilda on the Beach |
||
| − | * Koopjesmarkt La Soffitta Sotto i Portici |
||
| − | * Festa del San Pietro (dag van Petrus en Paulus) op 29 juni |
||
| − | * Internationale paardenshow (begin mei) bij Villa Borghese |
||
| − | * Estate Romana, een jaarlijks zomerfestival met muziek, theater en film in de open lucht in de parken Villa Ada en Villa Borghese, op het Forum Romanum en in de Thermen van Caracalla. |
||
| − | |||
| − | == Sport == |
||
| − | In 1960 vonden de Olympische Spelen in Rome plaats. |
||
| − | |||
| − | AS Roma en SS Lazio zijn twee grote Italiaanse voetbalclubs. Roma is de club van de binnenstad, met grote aanhang in de zuidelijke en oostelijke buitenwijken. Lazio is de club van de provincie Lazio en heeft supporters in de noordelijke buitenwijken. De twee clubs delen het Stadio Olimpico. De derde club van Rome is het kleine Cisco Roma, dat inmiddels zelfs niet meer bestaat. |
||
| − | |||
| − | In het Olympisch Stadion werd gevoetbald voor het EK voetbal van 1968, 1980, 2020 (gespeeld in 2021) en WK voetbal van 1990. Behalve in 2021 werd er de finale gespeeld. Er werden diverse Europese finales in het clubvoetbal gespeeld. In het voormalige Stadio Nazionale PNF werd bij het WK voetbal van 1934 de finale gespeeld. Het Olympisch Stadion werd ook gebruikt voor de organisatie van het WK atletiek 1987. |
||
| − | |||
| − | In 1932 werden in Rome de wereldkampioenschappen wielrennen georganiseerd. De Italiaan Alfredo Binda won er de wegwedstrijd voor beroepsrenners. |
||
| − | |||
| − | Jaarlijks wordt in het voorjaar door dames en heren getennist voor het Tennistoernooi van Rome. Dit internationaal hoog aangeschreven toernooi op gravel wordt afgewerkt in het Foro Italico. |
||
| − | |||
| − | == Vertier == |
||
| − | De Via Condotti vanaf de Spaanse Trappen |
||
| − | |||
| − | === Uitgaan === |
||
| − | Rome heeft een uitgebreid uitgaansleven. Het Campo de' Fiori en de wijk Trastevere zijn hierom bekend. Cafés zoals in Nederland en België zijn er niet veel, maar typisch Italiaanse koffiebars des te meer. Opmerkelijk is dat, net als in de rest van Italië, drankjes die je staand aan de bar drinkt, goedkoper zijn dan bij een zitplaats of op het terras. Verder zijn er veel restaurants, clubs en discotheken. Er zijn meer dan honderd bioscopen, met Italiaanse en meestal in het Italiaans nagesynchroniseerde buitenlandse films. |
||
| − | |||
| − | === Winkelen === |
||
| − | Bekende winkelstraten: |
||
| − | * Via Borgognona |
||
| − | * Via Cola di Rienzo |
||
| − | * Via Condotti |
||
| − | * Via del Corso |
||
| − | * Via Frattina |
||
| − | * Via Margutta |
||
| − | * Via Nazionale |
||
| − | * Via Veneto |
||
| − | Cinecittà Due Centro Commerciale aan de Via Palmiro Togliatti (metro Cinecittà) is een winkelcentrum met onder andere supermarkt, kleding en schoenen. |
||
| − | |||
| − | === Markten === |
||
| − | * Mercato Generale, een groente- en fruitmarkt in het zuiden van Rome aan de Via Ostiense |
||
| − | * Ponte Milvio aan het einde van de Via Flaminia, voedingsmarkt bekend om zijn vis |
||
| − | * Campo de 'Fiori, versmarkt |
||
| − | * Mercato dei Fiori |
||
| − | * Mercato delle Stampe |
||
| − | * Mercato di Piazza di San Cosimato |
||
| − | * Mercato Testaccio |
||
| − | * Porta Portese, vlooienmarkt op zondag |
||
| − | * Mercato di Via Sannio |
||
| − | * Mercato Trionfale |
||
| − | |||
| − | == Stadsbestuur == |
||
| − | |||
| − | === Politiek === |
||
| − | Het stadhuis van Rome op de Capitolijn |
||
| − | Vanaf 12 juni 2013 tot en met 30 oktober 2015 was Ignazio Marino de burgemeester van Rome. Hij is lid van de Partito Democratico en trad af nadat hij in opspraak was gekomen na het indienen van enkele tienduizenden euro's declaraties voor etentjes met zijn familie en vrienden. Hij diende eerder al eens zijn ontslag in vanwege deze kwestie, maar kwam daar enkele weken later op terug, waarop uit protest 26 van de 48 Romeinse gemeenteraadsleden aftraden. De volgende dag stapte hij definitief op. Giovanni Alemanno (Alleanza Nazionale/Popolo della Libertà) was zijn voorganger. Alemanno is voorjaar 2016 officieel in staat van beschuldiging gesteld wegens zijn aandeel in een groot corruptieschandaal. Mede hierdoor heeft de stad Rome een grote schuld opgelopen van vele miljarden euro's en staat zij onder curatele van de landelijke regering. |
||
| − | |||
| − | Rome is tussen 1946 en 1976 en van 1985 tot 1989 bestuurd door de teloorgegane partij Democrazia Cristiana (DC). Van 1976 tot 1985 leverde de Partito Comunista Italiano (PCI) de burgemeester en van 1989 tot 1993 had de teloorgegane Partito Socialista Italiano (PSI) het hoogste ambt van de stad in handen. Van 1993 tot 2001 was Francesco Rutelli (nu Partito Democratico, toen voor Verdi, I Democratici en Margherita) de burgemeester van Rome. |
||
| − | |||
| − | De huidige burgemeester van Rome is Virginia Raggi. Een voormalig advocate en lid van de Vijfsterren Beweging M5S. Ze is daarmee de eerste vrouw op deze post. |
||
| − | |||
| − | === Stedenbanden === |
||
| − | Rome heeft (onder meer) deze partnersteden: |
||
| − | * Algiers (Algerije) |
||
| − | * Belgrado (Servië) |
||
| − | * Buenos Aires (Argentinië) |
||
| − | * Brasilia (Brazilië) |
||
| − | * Cincinnati (Verenigde Staten) |
||
| − | * Glasgow (Verenigd Koninkrijk) |
||
| − | * New York (Verenigde Staten), sinds 1992 |
||
| − | * Parijs (Frankrijk) |
||
| − | * Peking (China), sinds 1998 |
||
| − | * Plovdiv (Bulgarije) |
||
| − | * Seoel (Zuid-Korea), sinds 2000 |
||
| − | * Tokio (Japan) |
||
| − | * Brussel (België) |
||
| − | |||
| − | == Verkeer en vervoer == |
||
| − | |||
| − | === Autoverkeer === |
||
| − | De Romeinse hoofdwegen vanuit Rome |
||
| − | Rome is het centrum van een radiaal netwerk van wegen dat ruwweg de lijnen volgt van het oude Romeinse wegennet dat begon bij de Capitolijn en Rome verbond met zijn rijk. Tegenwoordig wordt Rome omcirkeld door een ringweg, de ''Grande Raccordo Anulare'' (GRA), op een afstand van ongeveer 10,5 kilometer tot het centrum. De aansluitende autosnelwegen zijn onder meer de autosnelweg A1 (Noord-Zuid, vergelijk de oude Via Tiberina en Via Salaria), A24 (naar het Oosten, Via Tiburtina), A12 (langs de kust naar het noorden, Via Aurelia) en A91 (naar vliegveld Fiumicino). |
||
| − | |||
| − | === Luchtvaart === |
||
| − | Luchthaven Rome Fiumicino is het drukste vliegveld van Italië. |
||
| − | De luchthaven Rome Fiumicino bij de kustplaats Fiumicino, ook ''Leonardo da Vinci International Airport'' genoemd, is de belangrijkste luchthaven van Rome en naar aantal passagiers de grootste van Italië. Rome beschikt daarnaast over een tweede internationale luchthaven: Rome Ciampino, een gecombineerde civiele en militaire luchthaven ten zuidoosten van de stad. Het is de bedoeling dat in de toekomst bij Viterbo, ten noorden van Rome, een derde vliegveld wordt gerealiseerd. |
||
| − | |||
| − | === Spoor === |
||
| − | Corridor bij het station van Roma Termini. |
||
| − | Dankzij de centrale ligging op het Italiaanse schiereiland is Rome een knooppunt voor spoorverkeer. Station Roma Termini is het belangrijkste station. De internationale treinen (met bestemmingen als Parijs) vertrekken hier. Vanuit Rome vertrekken twee hogesnelheidslijnen, een naar Napels en een naar Florence (en verder naar Milaan en Turijn). Het is tevens een knooppunt voor bus en metro. Kleinere stations zijn Roma Tiburtina, Roma Trastevere, Roma Tuscolana en Roma Ostiense. Omdat Termini een kopstation is stoppen niet alle doorgaande lange afstandtreinen in Termini maar in Tiburtina. Ook sommige voorstadslijnen stoppen niet in Termini. |
||
| − | |||
| − | Tot 2012 werd de afkorting FR gebruikt. De meeste oudere Romeinen spreken echter over de FM (Ferrovia Metropolitana). Er zijn de volgende regionale lijnen waarbij FL staat voor Ferrovia regionale del Lazio (buurtspoor van Lazio). |
||
| − | * FL1 Orte/Fara Sabina - Fiumicino Aeroporto (stopt niet in Termini) |
||
| − | * FL2 Tivoli - Roma Tiburtina |
||
| − | * FL3 Viterbo/Cesano - Roma Ostiense |
||
| − | * FL4 Albano/Frascati/Velletri - Roma Termini |
||
| − | * FL5 Civitavecchia - Roma Termini |
||
| − | * FL6 Frosinone - Roma Termini |
||
| − | * FL7 Latina - Roma Termini |
||
| − | * FL8 Nettuno - Roma Termini |
||
| − | * Leonardo expres: Fiumicino Aeroporto - Roma Termini: Deze rijdt direct en heeft een eigen duur tarief. De FL1 trein is goedkoper en heeft goede aansluitingen in Ostiense en Trastevere. |
||
| − | Naast de staatspoorwegen zijn er nog twee normaalsporige regionale spoorlijnen, Rome (Flaminio) - Viterbo en Rome (Porta S.Paolo) - Lido geëxploiteerd door Met.Ro., de maatschappij die de metro exploiteert. |
||
| − | |||
| − | === Stads- en streekvervoer === |
||
| − | Metrorijtuig op lijn A |
||
| − | De metro van Rome heeft drie lijnen, lijn A, B en C. In vergelijking met andere grote steden is het metronet van Rome klein. Tot de opening van lijn C waren grote delen van het oude centrum niet bereikbaar. Inmiddels zijn 21 stations van lijn C, van Pantano naar San Giovanni, operationeel. Een vierde lijn (D) is gepland. Het probleem bij de aanleg is dat bij het graven steeds weer archeologische vondsten worden blootgelegd die het bouwen tot tientallen jaren vertragen. |
||
| − | Tramnet van Rome |
||
| − | Rome heeft een uitgebreid busnet verzorgd door Trambus SpA. Hiermee wordt ook het oude historische centrum ontsloten, bijvoorbeeld vanaf Roma Termini. Sinds 1877 wordt de stad bediend door een tramnet, dat bestaat uit zes lijnen met een lengte van 51 km. Het tramnet bestaat grotendeels uit een niet gesloten ringlijn in de buitenwijken met een paar uitlopers naar het centrum en een lijn naar het Oosten. Door de verkeerslichten waarbij de tram geen voorrang had, was de rijsnelheid laag. Door de aanleg van vrije trambanen is deze situatie verbeterd. Een flink deel van de tramstellen is voorzien van airco. Lijn 8 heeft zijn eindpunt bij Piazza Venezia dat zo het centrum ontsluit. |
||
| − | Buurtspoorweg Rome - Giardanetti bij Porta Maggiore. |
||
| − | De vroegere trammaatschappij STEFER (Società delle Tramvie e Ferrovie Elettriche di Roma) van Rome had regionale tramlijnen die in het zuidoosten doorreden tot Velletri, Lanuvio, Frascati en andere plaatsen. Naar het Oosten reed de TFE (Tramvie e Ferrovie Economische) naar Tivoli. De vroegere 950 mm sporige buurtspoorweg SFV (Società per le Ferrovie Vicinali) reed in de jaren 1970 tot Fiuggi. Deze lijn is ingekort tot Centocelle in Rome. Al deze spoorstreeklijnen zijn vervangen door het huidige netwerk van streekbussen van Co.Tra.L Spa. Deze streekbussen rijden niet tot in het centrum van Rome, maar komen aan in busstations aan de rand van de stad met goede metro- en/of treinaansluitingen. |
||
| − | |||
| − | == Universiteiten == |
||
| − | * Università degli studi di Roma "La Sapienza" gesticht in 1303. Met bijna 150.000 studenten een van de grootste universiteiten van Europa. Ook aangeduid als ''Roma 1'' |
||
| − | * Università degli studi di Roma "Tor Vergata", ''Roma 2'' |
||
| − | * Università degli studi Roma Tre, ''Roma 3'' |
||
| − | * Pauselijke Universiteit Sint Thomas van Aquino (''Angelicum''), gesticht in 1580. |
||
| − | |||
| − | == Media == |
||
| − | |||
| − | === Televisie === |
||
| − | * RAI |
||
| − | * Sky Italia |
||
| − | * La7 |
||
| − | * Mediaset Centri di Produzione TV |
||
| − | * Mediaset centri produzione Fiction |
||
| − | * Mediaset TG5 centro Palatino |
||
| − | |||
| − | === Radio === |
||
| − | * RDS |
||
| − | * RDS Roma |
||
| − | * Radio Capital |
||
| − | * Radio Deejay-studio di Roma |
||
| − | * Radio Italia |
||
| − | * Radio Globo |
||
| − | * Radio 24-sede Roma |
||
| − | * Radio Rock |
||
| − | * Radio CNR |
||
| − | * Radio Radicale |
||
| − | * Radio Radio |
||
| − | * Radio Vaticana |
||
| − | |||
| − | === Kranten === |
||
| − | * La Repubblica |
||
| − | * Il Messaggero |
||
| − | * Il Tempo |
||
| − | * Il Foglio |
||
| − | * Il Manifesto |
||
| − | * Liberazione |
||
| − | |||
| − | == Bekende personen uit Rome == |
||
| − | ''Lijst van Romeinen'' |
||
| − | |||
| − | == Trivia == |
||
| − | |||
| − | === De Lage Landen en Rome === |
||
| − | Campo Santo dei Teutonici e dei Fiamminghi |
||
| − | Verschillende plaatsen en instellingen in Rome herinneren aan de Nederlandse/Belgische aanwezigheid in Rome door de eeuwen heen. |
||
| − | * Het Campo Santo dei Teutonici e dei Fiamminghi (8ste eeuw?) is een kerkhof binnen de muren van het Vaticaan en zou opgericht zijn door Karel de Grote. Later werd het de begraafplaats voor inwoners van het Heilig Roomse Rijk. Er is nog steeds een broederschap aan verbonden, waar ook Belgen en Nederlanders lid van kunnen worden. |
||
| − | * De San Giuliano dei Fiamminghi (11de eeuw?) was de kerk van het graafschap Vlaanderen in Rome en is nu de nationale kerk van de Belgen. |
||
| − | * De Santa Maria dell'Anima (14de eeuw) was de kerk van het Heilige Roomse Rijk te Rome, vandaag de dag de nationale kerk van de Duitstaligen. Tot de 17de eeuw was de Nederlandse (in historische zin) aanwezigheid erg groot, wat nog te zien is aan talrijke grafstenen en onder andere het grafmonument voor de Nederlandse paus Adrianus VI. |
||
| − | * De Bentvueghels vormden een Nederlands kunstenaarsgezelschap uit de 17e eeuw, wat onder andere in de Santa Constanza bijeenkwam. |
||
| − | * De Fondation Lambert Darchis (1699) verleent nog steeds beurzen aan studenten uit het bisdom/provincie Luik. |
||
| − | * Belgisch College (1846), voor Belgische seminaristen. De latere paus Johannes Paulus II verbleef daar tijdens zijn studies te Rome. |
||
| − | * Nederlanders vormden het grootste percentage van de Pauselijke Zoeaven die Rome verdedigden in de belegering van Rome in 1871 tegen de Italiaanse eenwording. |
||
| − | * Koninklijk Nederlands Instituut Rome (1904). |
||
| − | * Academia Belgica (1939). |
||
| − | * Nederlands College (1931), voor Nederlandse seminaristen. |
||
| − | * De Friezenkerk, sinds 1992 de nationale katholieke kerk van de Nederlanders. |
||
| − | |||
| − | === Zegswijzen === |
||
| − | * Alle wegen leiden naar Rome (It. ''Tutte le strade portano a Roma''). |
||
| − | * Rome werd niet gebouwd in één dag (''Roma non fu costruita in un giorno''). |
||
| − | * Er zijn vele wegen die naar Rome leiden (er zijn meerdere manieren om iets te doen). |
||
| − | * Hij is in Rome geweest, maar heeft de Paus gemist (hij heeft het belangrijkste laten schieten). |
||
| − | * Zo oud als de weg naar Rome zijn (heel erg oud zijn). |
||
| − | * Engels: When in Rome, do as the Romans do (''A Roma, comportati come i Romani'' Gedraag je in Rome zoals Romeinen doen). |
||
| − | * È come andare da Firenze a Roma per Milano (Het is zoals van Florence naar Rome gaan over Milaan, NL: een mijl op zeven.) |
||
| − | * Plus Romains que les Romains (Roomser dan de paus) |
||
| − | |||
| − | === Wetenswaardig === |
||
| − | * Een ''cicerone'' is een gids die tegen betaling bezoekers rondleidt in een stad, een museum, bij archeologische opgravingen of dergelijke, en hun daarbij toelichtingen biedt. |
||
| − | |||
| − | == Externe link == |
||
| − | '''Op andere Wikimedia-projecten''' |
||
| − | * '''''Media''''' op Commons |
||
| − | * '''''Definitie''''' op WikiWoordenboek |
||
| − | * '''''Nieuws''''' op Wikinieuws |
||
| − | * '''''Reisgids''''' op Wikivoyage |
||
| − | |||
| − | * (it) Officiële website van de stad |
||
| − | |||
| − | == Referenties == |
||
| − | # ↑ Weer Rome (Worldmeteo) |
||
| − | # ↑ (it) Roma, sì all'accorpamento dei municipi: il Consiglio li riduce da 19 a 15, ''Il Messaggero'' |
||
| − | # ↑ Pizzapuntje eten op Spaanse Trappen? Dat is dan 250 euro boete. AD (15 juli 2019). |
||
| − | # ↑ Map of public transport Roma / Rome juni 2009, uitgave Atac. |
||
| − | # ↑ Eisenbahnatlas Italien und Slowenien, Scheers + Wall |
||
| − | # ↑ Zie woordenboek van de Enciclopedia Italiana s.v. cicerone. |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | !Musea in Rome |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="1" |Galleria Borghese · Boncompagni Ludovisi Museum van Decoratieve Kunsten · Musei Capitolini · Chiostro del Bramante · Galleria Comunale d'Arte Moderna e Contemporanea · Galleria Corsini · Galleria Doria Pamphilj · Galleria Nazionale d'Arte Antica · Galleria nazionale d'arte moderna e contemporanea · Galleria Spada · Giorgio and Isa de Chirico Foundation · Istituto Nazionale per la Grafica · Museo Nazionale di Castel Sant' Angelo · MACRO · Museo d'Arte Contemporanea Roma · MAXXI Museo Nazionale delle Arti del XXI Secolo · Musei di Palazzo Farnese · Museo Barracco · Museo del Risorgimento Complesso del Vittoriano · Museo della Casina delle Civette · Museo di Roma · Palazzo Braschi · Museo di Roma in Trastevere · Museo Napoleonico · Museo Nazionale Romano · Palazzo Altemps · Palazzo Barberini · Palazzo Colonna Gallery · Palazzo delle Esposizioni · Palazzo Montecitorio · Palazzo Ruspoli · Pinacoteca Capitolina · Popolari Arti Beniculturali · Scuderie del Quirinale · Vaticaanse Musea · Villa Giulia |
||
| − | |} |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | !Stadsdelen in Rome |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="1" |I · II · III · IV · V · VI · VII · VIII · IX · X · XI · XII · XIII · (XIV) · XV · XVI · XVII · XVIII · XIX · XX |
||
| − | |} |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | !Hoofdsteden in Europa |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="1" | |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | |'''Onafhankelijke staten:''' |
||
| − | |Amsterdam · Andorra la Vella · Athene · Belgrado · Berlijn · Bern · Boedapest · Boekarest · Bratislava · Brussel · Chisinau · Dublin · Helsinki · Kiev · Kopenhagen · Lissabon · Ljubljana · Londen · Luxemburg · Madrid · Minsk · Monaco-Ville · Moskou · Nicosia · Oslo · Parijs · Podgorica · Praag · Pristina · Reykjavik · Riga · Rome · San Marino · Sarajevo · Skopje · Sofia · Stockholm · Tallinn · Tirana · Vaduz · Valletta · Vaticaanstad · Vilnius · Warschau · Wenen · Zagreb |
||
| − | |- |
||
| − | |'''Afhankelijke gebieden:''' |
||
| − | |Douglas · Gibraltar · Longyearbyen · Mariehamn · Saint Helier · Saint Peter Port · Tórshavn |
||
| − | |} |
||
| − | |} |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | | |
||
| − | !Werelderfgoed in Italië |
||
| − | | |
||
| − | |- |
||
| − | | colspan="3" |Rotstekeningen van Valcamonica · Kerk en dominicanenklooster van Santa Maria delle Grazie met "Het Laatste Avondmaal" van Leonardo da Vinci · Historisch centrum van Rome, de bezittingen van de Heilige Stoel in die stad met speciale territoriale rechten en Sint-Paulus buiten de Muren · Historisch centrum van Florence · Venetië met zijn lagune · Domplein van Pisa · Historisch centrum van San Gimignano · Sassi en het park met de rotskerken van Matera · Vicenza en de Palladiaanse villa's in Veneto · Historisch centrum van Siena · Historisch centrum van Napels · Crespi d'Adda · Ferrara, stad van de renaissance in de Po-delta · Castel del Monte · Trulli van Alberobello · Vroeg-christelijke monumenten van Ravenna · Historisch centrum van Pienza · 18e-eeuws Koninklijk Paleis van Caserta met park, aquaduct van Vanvitelli en San Leuciocomplex · Residenties van het Koninklijk Huis van Savoye · Botanische tuin in Padua · Porto Venere, Cinque Terre en de eilanden Palmaria, Tino en Tinetto · Kathedraal, Torre Civica en Piazza Grande, Modena · Archeologisch Pompeï, Herculaneum en Torre Annunziata · Amalfitaanse kust · Archeologisch Agrigento · Villa Romana del Casale · Nuraghe Su Nuraxi bij Barumini · Nationaal park Cilento, Vallo di Diano e Alburni met archeologisch Paestum en Velia en Kartuizerklooster San Lorenzo · Historisch centrum van Urbino · Archeologische opgravingen en Patriarchale Basiliek van Aquileia · Villa Adriana, Tivoli · Eolische Eilanden · Assisi, Sint-Franciscusbasiliek en andere franciscaanse locaties · Verona · Villa d'Este, Tivoli · Laatbarokke steden in het Val di Noto (Zuidoost-Sicilië) · Heilige bergen · Monte San Giorgio · Etruskische begraafplaatsen van Cerveteri en Tarquinia · Val d'Orcia · Syracuse en de rotsnecropolis van Pantalica · Genua: Le Strade Nuove en het systeem van de Palazzi dei Rolli · Oude en voorhistorische beukenbossen van de Karpaten en andere regio's van Europa · Mantua en Sabbioneta · Rhätische Bahn in het Albula/Bernina-landschap · Dolomieten · Longobarden in Italië. Plaatsen van macht (568-774 na Christus) · Prehistorische paalwoningen in de Alpen · Etna · Villa's en tuinen van de Medici in Toscane · Wijngaardlandschap van Piëmont: Langhe-Roero en Monferrato · Arabisch-Normandisch Palermo en de kathedralen van Cefalù en Monreale · Venetiaanse verdedigingswerken van de 15e tot 17e eeuw: ''Stato da Terra'' - westelijke ''Stato da Mar'' · Ivrea, industriestad van de 20e eeuw · De prosecco-heuvels van Conegliano en Valdobbiadene · Historische kuuroorden van Europa (<small>Montecatini Terme</small>) · Padua's 14e-eeuwse frescocycli · De portieken van Bologna |
||
| − | |} |
||
| − | {| class="wikitable" |
||
| − | !Bibliografische informatie |
||
| − | |} |
||
| − | Categorieën: |
||
| − | * Rome |
||
| − | * Hoofdstad in Europa |
||
| − | * Rome (metropolitane stad) |
||
| − | * Hoofdstad van een Italiaanse regio |
||
| − | * Hoofdstad van een Italiaanse provincie |
||
| − | * Romeinse stad |
||
| − | * Werelderfgoed in Italië |
||
[[Categorie:Plaats in Italië]] |
[[Categorie:Plaats in Italië]] |
||
[[Categorie:Hoofdstad in Europa]] |
[[Categorie:Hoofdstad in Europa]] |
||
Huidige versie van 9 dec 2022 om 18:51
Rome, of in het Italiaans Roma, is de hoofdstad van Italië. Rome ligt aan de Tiber in de regio Lazio en is een metropolitane stad. De stad heeft een oppervlakte van 1285 km² en had 2.863.322 inwoners op 31 december 2013 (de laatste keer dat de bevolking is geteld). De huidige burgemeester van Rome is de advocate Virginia Raggi.
De stad ligt midden in Italië. In de oudheid was Rome het Centrum van een machtig rijk. Er is nog veel uit de oudheid te zien. Er komen jaarlijks miljoenen toeristen uit alle delen van de wereld. Er wonen 3 miljoen mensen. Het Vaticaanstad, de kleinste staat ter wereld, ligt midden in Rome. Rome is een heel oude stad. Oorspronkelijk was de stad gebouwd op zeven heuvels aan de rivier de Tiber, ongeveer 25 km van de zee. De oude Romeinen veroverde het grootste deel van Europa. Rome was de hoofdstad van hun wereldrijk. Je kunt nu nog een paar oude Romeinse gebouwen zien, zoals het Colosseum en de ruïnes van het Romeinse Forum.
Geschiedenis
Ontstaan:Romelus en Remus
.JPG)
Volgens de Romeinse geschiedenis schrijver Livius werd Rome in 753 voor Christus gesticht door Romulus. Livius ontleende dat aan een sage. Het is echter een historisch gegeven .
De precieze ontstaansgeschiedenis van Rome is niet bekend, de legende wel. Deze vertelt het verhaal van Prinses Rea Silvia. Zij werd bruut verkracht door oorlogsgod Mars en baarde een tweeling: Romulus en Remus. Hun oom liet de kinderen achter bij de Tiber. De jongens werden enige tijd gevoed door een wolvin voordat een herder ze adopteerde. Eenmaal volwassen bouwde de tweeling een nederzetting aan de oever van de Tiber. De jongens kregen onenigheid over het bestuur ervan, waarbij Romulus Remus doodde. Romulus zou de eerste koning van Rome geweest zijn, in het jaar 753 voor Christus. De Romeinen vieren het ontstaan van hun stad elk jaar op 21 april.
Hoofdstad van het Romeinse Rijk
Over het precieze ontstaan van Rome zijn verschillende verhalen, zoals hierboven. Volgens geschiedkundigen werd Rome echter oorspronkelijk geregeerd door de Etrusken. Het was een koninkrijk, maar na het verjagen van de laatste koning werd Rome in de 1e eeuw v.Chr. een republiek. Rome wist zich snel uit te breiden over het Italiaanse schiereiland en om de Middellandse Zee. Rome werd door consuls bestuurd en Julius Caesar was de bekendste consul. Hij was een belangrijk veldheer, maar werd vermoord door de senatoren in 44 v.Chr. Rome veranderde in chaos. In 27 v.Chr. kreeg Augustus alle macht in handen en veranderde de republiek in een keizerrijk. Door hem als keizer ging het erg goed met de stad. Hij deelde Rome op in 14 deelgebieden met een ambtenaar aan het hoofd en hij zorgde dat er brandweer en politie kwam. Hij liet een groot aantal gebouwen neerzetten en vertelde dat hij van de bakstenen stad een marmeren stad had gemaakt. Keizers na hem breidden de stad en het rijk verder uit. In de eerste een tweede eeuw na Christus was Rome een prachtige stad met meer dan 1 miljoen inwoners.
De keizer na Augustus waren wisselend. Sommige waren goede keizers, zoals keizer Hadrianus, maar andere keizers werden vergeleken met de duivel. Een voorbeeld is keizer Nero, die volgens geruchten de Grote brand van Rome tussen 18 en 19 juli 64 had aangestoken en de christenen er de schuld van gaf. Het is niet helemaal duidelijk of dit waar is, maar wel weten dat hij op de plek waar eens huizen stonden een groot paleis bouwde. Uiteindelijk zou het Romeinse Rijk in twee delen worden opgedeeld. Het westelijke deel werd vanuit Rome bestuurd en het oostelijke deel vanuit Constantinopel (het huidige Istanboel). Rome raakte in deze tijd in verval, terwijl Constantinopel juist opbloeide. Beide steden waren belangrijk in het christendom, maar Constantinopel werd als belangrijker gezien. Romulus Augustulus was de laatste keizer van het West-Romeinse Rijk. Hij stapte als keizer en gaf Rome als het ware over aan de Germanen. Er wordt ook wel gezegd: "Rome begon en eindigde met Romulus", vanwege de naamgelijkenis tussen de laatste keizer en de stichter van Rome volgens de legende.
Middeleeuwen en Renaissance
-nl.svg)
Rome veranderde in een chaos en raakte in verval. Uiteindelijk kwam er een nieuwe heerser naar Rome, de paus. Aanvankelijk wilde de keizer van het Oost-Romeinse Rijk geld geven voor het onderhouden van gebouwen en bruggen. Rome was verarmd en de bevolking nam af. Zij wilde Senaat weer instellen, maar dit lukte niet. De paus wist hierdoor machtiger te worden als belangrijkste religieuze leider van de stad. De kerk nam hierdoor het bestuur over de stad Rome over. In 754 riep de paus met behulp van de Frankische koning Pepijn de Korte de Kerkelijke Staat uit; een land dat onder de paus stond. Hiermee had Rome geen relatie meer met het Oost-Romeinse Rijk.
De stad was gedurende Middeleeuwen een belangrijke stad, aangezien de hoogste religieuze leider van Europa er zat. Belangrijke gebeurtenissen die (deels) in Rome plaatsvonden waren de Investituurstrijd (een conflict tussen de paus en de keizer van het Heilige Roomse Rijk) en het Babylonische ballingschap der pausen (waarbij de pauzen vanuit Avigon bestuurden). In de Renaissance was Rome met al haar Romeinse glorie een inspiratieplaats voor kunstenaars. Vele Renaissancekunstenaars, zoals Michelangelo en Caravaggio, werkten in Rome. Het hoogtepunt is het plafond van het Sixtijnse Kapel door Michelangelo.
Napoleon en de nasleep
De Franse Revolutie en de gevolgen ervan hadden ook gevolgen voor de Kerkelijke Staat. Onder Napoleon Bonaparte werden diverse steden veroverd door het Franse leger en tenslotte werd ook Rome ingelijfd. Het gebied stond tussen 1798 en 1799 bekend als de Romeinse Republiek. De paus werd gevangengenomen en naar Frankrijk overgebracht, waar hij stierf. De Fransen werden uit Italië verdreven, maar in 1808 vielen de Fransen opnieuw Rome aan. Ze wisten de Kerkelijke Staat opnieuw te veroveren.
Tijdens het Congres van Wenen werd de Kerkelijke Staat hersteld. In 1830, 1831 en 1848 waren er revolutie tegen de paus. Tijdens de revolutie van 1848 vluchtte de paus uit Rome en werd de Romeinse Republiek opnieuw uitgeroepen. Deze werd echter hetzelfde jaar nog ongedaan gemaakt. Hiermee was het gevaar voor de Kerkelijke Staat niet geweken, aangezien er een nieuw gevaar opkomst was.
Risorgimento: Italiaanse Eenwording
Italië was toentertijd nog geen land, maar men wilde van Italië wel één land maken. Veel gebieden werden samengevoegd, maar de paus verzette zich hiertegen. Hij was bang zijn macht in Rome te verliezen, aangezien de koning van Sardinië langzaamaan koning van Italië werd. De paus gaf in 1859 al gebieden aan het nieuwe koninkrijk, maar dit was niet genoeg. De Italianen wilde ook de stad Rome hebben, aangezien het de hoofdstad was van het Romeinse Rijk.
Rome werd ingenomen door de Italianen en in 1870 de hoofdstad van Italië en toen woonden er al 200.000 mensen. Dertig jaar later was dat getal verdubbeld. Rome is sindsdien blijven groeien omdat steeds meer mensen uit de omgeving naar de stad zijn getrokken. De paus werd in 1871 erkend als onschendbaar en kreeg een gebied dat nu bekend staat als Vaticaanstad. De paus was hier niet tevreden mee. De kerk erkende Italië niet en de paus weigerde om een voet buiten Italië te zetten. Ondertussen werd Rome de plaats waarvan uit Italië bestuurd werd. Verschillende gebouwen werden in de stad gebouwd om de nieuwe Italiaanse eenheid te vieren en te herdenken.
Eerste en Tweede Wereldoorlog
.jpg)
Italië stond aan het begin van de Eerste Wereldoorlog aan de kant van de Centralen, maar wisselde van kant en vocht uiteindelijk samen met de Geallieerden. De bevolking van Rome was ondertussen flink gegroeid en er werd druk gebouwd om iedereen een dak boven het hoofd te geven. Op dat moment brak echter de Eerste Wereldoorlog uit. De Eerste Wereldoorlog zorgt voor een economische crisis in Italië. Het land raakt de oorlog niet uit de crisis. Dit zorgde voor het opkomen van extremistische groeperingen, zoals de communisten en de fascisten. De communisten en de fascisten waren vijanden van elkaar en vaak waren er straatgevechten tussen de twee groepen.
In 1922 komt de fascist Benito Mussolini aan de macht. Hij en zijn partij krijgen alle macht in handen. Mussolini grijpt terug op het oude Romeinse Rijk en ziet Italië als de opvolger van dat rijk. Dit heeft gevolgen voor de stad Rome, aangezien het ooit de hoofdstad was van het Romeinse Rijk. Mussolini laat veel Romeinse monumenten restaureren en legt veel grote wegen aan door de stad. Eén van die wegen is de Via dei Fori Imperiali, die van Piazza Venezia naar het Colosseum loopt. In 1929 weet Mussolini het verdrag van Lateranen te sluiten met de paus, waardoor Vaticaanstad een land wordt binnen de stad Rome. Ondertussen bouwt Mussolini ook complete nieuwe wijken en weet de wereldtentoonstelling van 1942 in Rome te laten houden. Echter, in 1940 breekt de Tweede Wereldoorlog uit. Italië kiest de kant van de Asmogendheden, maar wisselt in 1943 naar de Geallieerden.
Rome wordt tijdens de oorlog zwaar beschadigd door de bombardementen van de Geallieerden. In juni 1944 wordt de stad bevrijd, maar het duurt nog jaren voordat de stad weer in haar oude glorie hersteld wordt.
Sinds de Tweede Wereldoorlog
In 1946 wordt de monarchie in Italië afgeschaft en wordt het land een republiek. In de wijk die voor de wereldtentoonstelling gebouwd werd, worden in 1960 de Olympische Spelen gehouden. Rome wordt opgebouwd, maar de restauratie van de monumenten moet wachten tot de jaren 80 en 90. In rap tempo worden alle gebouwen opgeknapt voor het jaar 2000, waarin veel toeristen worden verwacht. Veel oudere gebouwen werden nieuwe culturele instellingen. Ook verrezen compleet nieuwe gebouwen en werd oud met nieuw gecombineerd. Daarnaast kreeg de stad ook haar metro.
Bevolking
Inwoners van Rome
Toen Rome in 1870 hoofdstad werd van het verenigd Italië telde de stad 200.000 inwoners en was daarmee na Milaan en Napels de op twee na grootste stad van het land. Het aantal inwoners nam echter snel toe en in 1939 was Rome de grootste stad van Italië. De stad zelf telt 2,7 miljoen inwoners. Als je alle voorsteden meetelt, die buiten de stadsgrenzen liggen, heeft Rome 4 miljoen inwoners.
Rome heeft een paar bekende familie die er al generaties lang wonen. De Colanna-dynastie bijvoorbeeld die zegt af te stammen van de Etrusken. En de families Corsini, Orsini en Aldobrandini die veel macht hadden in de renaissancetijd. Veel pausen komen uit deze families. Het valt buitenlanders altijd veel op dat de Italianen zo netjes gekleed zijn. Inwoners van Rome letten meestal wel heel erg op hun uiterlijk, ze willen zich altijd goed gekleed laten zien. In Italië heet dat La Bella Figura, in het Nederlands zeg je het zo: een bepaalde gedragcode.
De taal: Romanesco
Hoewel Italiaans de enige officiële taal is van Italië, is de taal eigenlijk een verzamelnaam voor verschillende talen. In eigen regio's van het land wordt een andere taal gesproken. In Rome en omliggende regio Lazio wordt het Romanesco gesproken. De naam betekent letterlijk lelijk Romeins, aangezien de taal onaangenaam klinkt en veel afkortingen gebruikt. Het huidige Romanesco wordt vaak als straattaal en volkstaal gebruikt, terwijl de rijkere inwoners van de stad het standaard-Italiaans spreken. In principe verschillen de twee niet heel veel van elkaar. Het meeste verschil zit in de uitspraak.
Bezienswaardigheden
Rome kent een hoop bezienswaardigheden, die over lange geschiedenis van de stad gebouwd zijn. Het bekendste bouwwerk van de stad is het Colosseum uit de Romeinse tijd. Hier werden vroeger gladiatorengevechten gehouden en doodstraffen uitgevoerd. Het is gebouwd op de plaats waar keizer Nero een deel van zijn paleis had staan. Het Colosseum is genoemd naar de kolossos, een gigantisch beeld van keizer Nero. Tegenwoordig is het bouwwerk een ruïne, die enkele miljoenen bezoekers per jaar trekt. Het Colosseum werd in 2007 verkozen tot één van de zeven wereldwonderen van de nieuwe wereld en is werelderfgoed. Op het Forum Romanum vindt men veel van dit soort bouwwerken. Dit was ooit het politieke, economische, religieuze en juridische centrum van de stad en het Romeinse Rijk. Hier kun je de boog van Titus, de tempel van Venus en Roma en de basilica van Maxentius vinden. Het plein was erg belangrijk en iedere keizer voegde wel iets toe of haalde iets weg. Het Pantheon uit de 2e eeuw n.Chr. wordt vaak gebruikt als voorbeeld voor de Romeinse bouwkunst met vele zuilen, maar ook koepels en rondingen. Ook de zuil van Trajanus en Circus Maximus komen uit die tijd.
De paus, die lange tijd over de stad heerste, voegde zelf ook een hoop gebouwen toe. Het Sint-Pietersplein met de Sint-Pietersbasiliek en de Sixtijnse Kapel in Vaticaanstad komen uit deze tijd. Hoewel de kerken in een heel ander land staan, is de paus nog steeds bisschop van Rome. De Sint-Pietersbasiliek was ooit de grootste kerk ter wereld (en nog steeds één van de grootste). De basiliek is één van de zeven pelgrimskerken van de stad. Ook Sint-Jan van Lateranen en Sint-Paulus buiten de Muren vallen hieronder. Naast deze kerken is de Trinità dei Monti bij de Spaanse Trappen erg bekend. Hoewel de Spaanse Trappen zelf naar Spanje zijn vernoemd, zijn geschonken door Frankrijk. De reden waarom de trappen zou heten is omdat ze naar de Spaanse ambassade leiden.
Later werden meer en meer monumenten toegevoegd. Het monument van Victor Emanuel II herinnert aan de eerste Italiaanse koning. Ook de Engelenburcht en piramide van Cestius zijn bijzondere bouwwerken. Palazzo Venezia is het paleis waar Mussolini tijdens en voor de Tweede Wereldoorlog de Italianen toesprak. Een ander bekend bouwwerk is de Trevifontein. Deze fontein is vooral bekend vanwege de scène uit La dolce vita waarin actrice Anita Ekberg in de fontein zwemt. Er bestaat een mythe waarbij bezoekers met hun ogen dicht drie muntjes naar achteren in de fontein gooien terwijl ze aan Rome denken met de rechterhand over de linkerschouder. Zo zal men nog een keer terugkeren in Rome. Het geld zelf wordt opgehaald voor een goeddoel. Andere fonteinen zijn de Fontana della Barcaccia, de Vierstromenfontein en de Fontana delle Tartarughe. La Bocca della Verità is een bijzonder beeld in Rome. Ook valt op dat de stad een hoop obelisken heeft. De meest bijzondere is het Olifantje van Bernini.
Politiek
Stadsbestuur
Tot aan 2015 was Rome een eigen provincie binnen de Italiaanse regio Lazio. Tegenwoordig is de stad een metropolitane stad onder de naam Città Metropolitana di Roma Capitale. Dit gebied omvat de stad Rome en al haar voorsteden. Onder andere de steden Civitavecchia, Tivoli, Lido di Ostia, Velletri en Bracciano vallen onder dit gebied. De metropolitane steden zorgen onder meer voor ruimtelijke ordening, de lokale politie, infrastructuur en alle diensten die een stad aanbied. De regio wordt bestuurd door de burgemeester en de gemeenteraad van Rome zelf.
De burgemeester van de stad Rome wordt oorspronkelijk door een linkse politieke partij geleverd. Dit waren meestal de Italiaanse Socialistische Partij, de Democratische Partij of de Communistische Partij. De huidige burgemeester van de stad is Virginia Raggi van de populistische Vijfsterrenbeweging. Zij is hierdoor de eerste vrouwelijke burgemeester van de stad.
Stedenbanden
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Verkeer en vervoer
Bereikbaarheid
De wegen in het centrum van Rome volgen grotendeels de oude Romeinse wegen. Deze begonnen op de Capitolijn en verbonden zo Rome met de rest van het Romeinse Rijk. Tegenwoordig ligt er om de stad een grote ringweg heen, de Grande Raccordo Anulare. Vanaf deze weg is Rome verbonden met vier grote snelwegen naar het noorden en het zuiden. Dit zorgt voor een soepele verbinding met de rest van Italië.
Het vliegveld van de stad ligt bij het plaatsje Fiumicino en heet Aeroporto di Roma Fiumicino, ook wel Luchthaven Rome Leonardo da Vinci. Dit vliegveld is de belangrijkste en grootste luchthaven van Italië en krijgt ook de meeste passagiers te verwerken. De stad heeft nog een vliegveld voor internationale vluchten, namelijk Aeroporto di Roma Ciampino bij Ciampino. Dit wordt zowel door passagiers als door het leger gebruikt. In de toekomst wil de stad in het noorden nog een derde vliegveld maken. De reden waarom de vraag in Rome naar vliegvelden zo hoog is, is omdat de meeste bezoekers van de stad per vliegtuig komen.
Rome is door zijn centrale ligging het knooppunt voor de spoorwegen. De stad heeft negen spoorwegverbindingen, waarvan een speciale verbinding tussen het grootste vliegveld van de stad en station Roma Termini. Roma Termini is het belangrijkste station van de stad en verbind ook het stadsvervoer van de stad met elkaar. Rome heeft twee hogesnelheidslijnen, eentje naar Napels en eentje naar Florence, Milaan en Turijn.
Stads- en streekvervoer
Rome heeft haar eigen metro, maar deze klein vergeleken met andere steden. De metro bestaat uit slechts drie lijnen en 73 stations. Oorspronkelijk zou er nog een vierde lijn komen, maar dit plan werd in 2012 afgeblazen. Al jaren is er een plan om de derde lijn te verlengen en op te splitsen in drie delen. De reden waarom de uitbreiding zo langzaam gaan is omdat er veel archeologische vondsten worden gedaan bij de werkzaamheden.
De stad beschikt over een uitgebreid bus- en tramnetwerk. Rome kreeg in 1877 haar eerste tram en het netwerk bestaat tegenwoordig uit zes lijnen. Deze tramlijnen gaan voornamelijk naar de buitenwijken van de stad. Door de komst van verkeerslichten hadden trams geen voorrang meer. Reizen met de tram duurde daarom erg lang. Tegenwoordig wordt dit opgelost door zo veel mogelijk vrije trambanen aan te leggen. Ook zijn de meeste trams tegenwoordig van airco voorzien. De bussen in Rome rijden over het algemeen niet door het centrum. Meestal brengen de passagiers naar een verzamelterrein net buiten de stad, waarna ze met de tram of metro verder de stad kunnen bezoeken.
Weetjes
- Het spreekwoord Alle wegen leiden naar Rome is ontleent aan de stad Rome. In de tijd van het Romeinse Rijk leidden ook echt alle wegen naar Rome, aangezien het de hoofdstad was. Er zijn in de Nederlandse taal ook andere spreekwoorden die met Rome te maken hebben, zoals:
- Rome werd niet één dag gebouwd.
- Hij is in Rome geweest, maar heeft de Paus gemist.
- Zo oud als de weg naar Rome.
- Als je kijkt naar bewoners binnen de stadsgrenzen, is Rome de achtste stad van Europa en de vierde van de Europese Unie.
- De stad is een geliefde locatie in Italiaanse en internationale films. Onder andere de films Roman Holiday (1953), Ben-Hur (1959), La dolce vita (1960), Spartacus (1960), Cleopatra (1963) en recenter Gladiator (2000) en Angels and Demons (2009) zijn in de stad (deels) opgenomen.
Video
Bronnen
| Hoofdsteden in Europa | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||
| Grote steden in Italië | .png){kind=small}
| ||
|---|---|---|---|
| Rome · Milaan · Napels · Turijn · Palermo · Genua · Bologna · Florence · Bari · Catania · Venetië · Verona · Messina · Padua · Triëst | |||