Tweede Kamerverkiezingen 2023
 |
De Tweede Kamerverkiezingen 2023 zullen worden gehouden op 22 november 2023. Ze stonden eerst voor in 2025 gepland, maar op 7 juli 2023 viel het kabinet-Rutte IV.
Bij Tweede Kamerverkiezingen worden de 150 leden van de Tweede Kamer gekozen. Tweede Kamerleden voeren hun werk niet in hun eentje uit, ze horen bij een partij waarvan zij vinden dat die het beste bij hen past. De winnaar van deze verkiezingen mag samen met andere politieke partijen een kabinet vormen. Hierbij probeert de grootste partij om uiteindelijk minimaal 76 leden – een meerderheid – in het kabinet te krijgen, zodat de uiteindelijke regering haar plannen makkelijk door de Tweede Kamer kan laten goedkeuren. Een partij komt in de Tweede Kamer als de kiesdeler (niet te verwarren met kiesdrempel - Nederland kent geen kiesdrempel) behaald is. Om deze te behalen moet een partij genoeg stemmen krijgen.
Politieke partijen
Hieronder staan de politieke partijen die vertegenwoordigd zijn in de Eerste Kamer en/of de Tweede Kamer. Het is niet zeker dat alleen deze partijen of al deze partijen mee zullen doen aan de eerstvolgende Tweede Kamerverkiezingen.
.svg){kind=logo}
.png){kind=logo}
_Logo.svg){kind=logo}
.svg){kind=logo}
.svg){kind=logo}
_Logo.svg){kind=logo}
Achtergrond
Het is voor het eerst sinds 2002 dat de zittende minister-president níét de lijsttrekker is voor zijn partij. Premier Mark Rutte maakte op 10 juli 2023 namelijk bekend weg te gaan uit de politiek. Hierdoor kunnen deze verkiezingen best spannend worden.
Bij de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD), de partij van premier Rutte, wil Dilan Yeşilgöz-Zegerius de lijsttrekker worden. Ze was in het kabinet-Rutte IV de minister van Justitie en Veiligheid. Het VVD-bestuur heeft Yeşilgöz ook als kandidaat voorgesteld. Ze is van plan campagne te voeren voor een streng beleid voor asielzoekers. Volgens haar komen er namelijk meer asielzoekers Nederland binnen dan het land aankan. De VVD werd bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 de grootste partij van Nederland en maakt bij deze verkiezingen weer een goede kans om dat te worden.
De VVD is niet de enige partij waar bekende mensen weggaan. Zo verlaat Sigrid Kaag, de leider van Democraten 66 (D66), ook de politiek na de verkiezingen. In het kabinet-Rutte IV was ze de minister van Financiën. Zij doet dit omdat ze wordt bedreigd en veel vrouwenhaat krijgt. Daarnaast paste de Nederlandse politiek niet goed bij haar. Ook had ze bij de vorige verkiezingen 'nieuw leiderschap' beloofd en volgens critici is daar weinig van terechtgekomen. Wopke Hoekstra, de leider van het Christen-Democratisch Appèl (CDA), verlaat ook de politiek. Hij was in Rutte IV de minister van Buitenlandse Zaken. Ditzelfde geldt voor Hugo de Jonge (ook CDA), de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Bij de ChristenUnie verlaat Carola Schouten, de minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioen, ook de politiek.
Bij Democraten 66, in 2021 nog de tweede grootste partij van Nederland, wil Rob Jetten de partij gaan leiden. Op 14 augustus 2023 zal het bestuur van D66 een kandidaat voorstellen. Andere leden kunnen zich dan ook gaan kandideren. Als dat gebeurt, zal er een lijsttrekkersverkiezing worden gehouden. D66 deed het niet zo goed bij de Provinciale Statenverkiezingen van 2023. Daarom wordt het nog spannend hoeveel zetels de partij bij deze verkiezingen zal krijgen.
Ten slotte zijn alle ogen gericht op de BoerBurgerBeweging (BBB) en PvdA-GroenLinks. Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen kreeg de BBB, de politieke partij van Caroline van der Plas, slechts één zetel. Dat zullen er bij deze verkiezingen meer worden. De partij werd namelijk bij de Provinciale Statenverkiezingen van 2023 in één klap de grootste partij van Nederland. De Partij van de Arbeid (PvdA) en GroenLinks gaan voor het eerst in de geschiedenis samen met één lijst de verkiezingen in. Dit werd door de leden besloten in een ledenreferendum. Door de samenwerking maakt ook PvdA-GroenLinks een goede kans om de grootste partij van Nederland te worden. De Partij van de Arbeid werd voor het laatst in 1998 de grootste partij van Nederland.
Het is onbekend wat Pieter Omtzigt gaat doen. Hij is een Tweede Kamerlid dat populair is, omdat hij samen met Renske Leijten van de Socialistische Partij (die de Tweede Kamer verlaat) achter de toeslagenaffaire kwam. Omtzigt heeft zijn oude partij, het CDA, verlaten. Als hij niet met een andere partij samenwerkt of geen eigen lijst begint, kan hij niet meer worden verkozen.
Data
De belangrijke gebeurtenissen van deze verkiezingen staan in de onderstaande tabel:
| Datum | Gebeurtenis |
|---|---|
| 28 augustus 2023 | Politieke partijen kunnen zich voor het laatst registreren. |
| 9 oktober 2023 | Alle kandidatenlijsten moeten bekend zijn. |
| 13 oktober 2023 | De Kiesraad controleert of alle kandidatenlijsten geldig zijn. |
| 22 november 2023 | Verkiezingsdag |
| 6 december 2023 | De verkiezingsuitslag wordt vastgesteld. |
Peilingen
Hieronder staan de peilingen die sinds de vorige Tweede Kamerverkiezingen zijn afgenomen. In een peiling wordt aan mensen gevraagd op welke politieke partij ze zouden stemmen als er nu verkiezingen waren. Vervolgens worden die gegevens op zo'n manier omgerekend dat ze wat kunnen zeggen over iedereen die in Nederland mag stemmen. Ook wordt eruit gehaald hoeveel zetels de politieke partijen zouden halen als er nu verkiezingen waren.
De aantallen zetels die hieronder staan, komen van de Peilingwijzer. De Peilingwijzer neemt de peilingen van drie grote peilbureaus samen.
| Aantal zetels volgens de Peilingwijzer | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Datum | VVD | D66 | PVV | CDA | SP | PvdA-GL | FvD | PvdD | CU | Volt | JA21 | SGP | DENK | 50+ | BBB | BIJ1 | Voorsprong | Coalitie | |
| Het kabinet-Rutte IV is gevallen en biedt zijn ontslag aan aan de koning, omdat de partijen het niet eens worden over het asielbeleid. | |||||||||||||||||||
| 27 juni 2023 | 26 |
11 | 14 | 7 | 7 | 11 | 12 | 3 | 9 | 5 | 6 | 7 | 3 | 2 | 1 | 26 | 0 | 0 |
49
|
| 31 mei 2023 | 26 | 10 | 14 | 6 | 7 | 11 | 12 | 3 | 10 | 5 | 5 | 7 | 3 | 3 | 1 | 27 |
0 | +1 |
47
|
| 27 april 2023 | 23 | 10 | 12 | 7 | 8 | 11 | 12 | 5 | 10 | 5 | 5 | 6 | 3 | 3 | 0 | 30 |
0 | +7 |
45
|
| De BoerBurgerBeweging (BBB) is de grootste partij bij de Provinciale Statenverkiezingen 2023. | |||||||||||||||||||
| 22 februari 2023 | 26 |
13 | 18 | 9 | 9 | 11 | 12 | 4 | 9 | 5 | 3 | 10 | 4 | 3 | 0 | 13 | 1 | +8 |
53
|
| 31 januari 2023 | 26 |
14 | 18 | 9 | 9 | 10 | 12 | 4 | 8 | 5 | 5 | 11 | 4 | 3 | 0 | 11 | 1 | +8 |
54
|
| Op 17 januari 2023 stopt Gert-Jan Segers als partijleider en fractievoorzitter van de ChristenUnie in de Tweede Kamer. Hij wordt opgevolgd door Mirjam Bikker. | |||||||||||||||||||
| 20 december 2022 | 24 |
13 | 19 | 8 | 9 | 11 | 13 | 3 | 8 | 5 | 5 | 11 | 4 | 2 | 1 | 13 | 1 | +5 |
50
|
| 29 november 2022 | 25 |
15 | 19 | 8 | 9 | 11 | 13 | 3 | 8 | 5 | 4 | 10 | 3 | 2 | 1 | 13 | 1 | +6 |
53
|
| Op 4 november 2022 verlaat Khadija Arib de Tweede Kamer. Het presidium van de Kamer heeft volgens haar onzorgvuldig gehandeld bij het behandelen van meldingen over vermeend grensoverschrijdend gedrag van Arib. Arib voelt zich niet gesteund door haar partij, de PvdA. | |||||||||||||||||||
| 25 oktober 2022 | 24 |
14 | 20 | 8 | 8 | 11 | 11 | 4 | 9 | 5 | 4 | 9 | 4 | 3 | 1 | 14 | 1 | +4 |
51
|
| 27 september 2022 | 25 |
16 | 17 | 8 | 8 | 11 | 12 | 4 | 9 | 5 | 4 | 9 | 3 | 3 | 1 | 15 | 1 | +8 |
54
|
| 30 augustus 2022 | 26 |
17 | 16 | 8 | 8 | 10 | 12 | 4 | 8 | 5 | 3 | 8 | 4 | 3 | 1 | 17 | 1 | +9 |
56
|
| 24 juli 2022 | 27 |
15 | 16 | 8 | 8 | 10 | 11 | 4 | 9 | 6 | 4 | 7 | 4 | 3 | 1 | 16 | 1 | +11 |
56
|
| 26 juni 2022 | 29 |
15 | 15 | 9 | 8 | 11 | 12 | 5 | 8 | 6 | 5 | 7 | 4 | 3 | 1 | 11 | 1 | +14 |
59
|
| 31 mei 2022 | 29 |
14 | 15 | 10 | 8 | 11 | 12 | 5 | 8 | 6 | 5 | 8 | 4 | 4 | 1 | 10 | 1 | +14 |
59
|
| 29 april 2022 | 31 |
15 | 16 | 9 | 8 | 10 | 12 | 4 | 8 | 6 | 5 | 9 | 3 | 4 | 1 | 8 | 1 | +15 |
61
|
| Op 12 april 2022 treedt Lilianne Ploumen af als fractievoorzitter van de PvdA. Zij wordt opgevolgd door Attje Kuiken. | |||||||||||||||||||
| 31 maart 2022 | 31 |
19 | 17 | 9 | 8 | 10 | 10 | 4 | 8 | 6 | 6 | 8 | 3 | 3 | 1 | 6 | 1 | +12 |
65
|
| 1 maart 2022 | 30 |
19 | 17 | 9 | 8 | 9 | 10 | 5 | 9 | 6 | 7 | 8 | 3 | 3 | 1 | 6 | 1 | +11 |
64
|
| Op 13 februari 2022 wordt Tweede Kamerlid Nilüfer Gündoğan uit de fractie van Volt gezet. Zij gaat door als partijloos Kamerlid. | |||||||||||||||||||
| 25 januari 2022 | 30 |
18 | 17 | 9 | 8 | 9 | 10 | 5 | 8 | 6 | 8 | 8 | 3 | 2 | 1 | 7 | 1 | +12 |
63
|
| Op 10 januari 2022 wordt het kabinet-Rutte IV beëdigd. De VVD, D66, het CDA en de ChristenUnie vormen samen de coalitie. | |||||||||||||||||||
| 23 december 2021 | 32 |
18 | 18 | 9 | 8 | 11 | 9 | 5 | 8 | 6 | 7 | 7 | 3 | 2 | 1 | 6 | 1 | +14 |
65
|
| 1 december 2021 | 34 |
18 | 19 | 9 | 8 | 9 | 9 | 5 | 7 | 6 | 7 | 6 | 3 | 2 | 1 | 6 | 1 | +15 |
67
|
| 26 oktober 2021 | 35 |
18 | 18 | 8 | 9 | 10 | 10 | 4 | 7 | 6 | 7 | 6 | 3 | 2 | 1 | 6 | 1 | +17 |
67
|
| 29 september 2021 | 35 |
20 | 18 | 7 | 8 | 11 | 10 | 4 | 8 | 7 | 6 | 6 | 3 | 4 | 0 | 6 | 1 | +15 |
69
|
| 31 augustus 2021 | 36 |
21 | 17 | 9 | 8 | 11 | 9 | 4 | 8 | 6 | 5 | 5 | 3 | 2 | 0 | 5 | 1 | +15 |
72
|
| 15 juli 2021 | 37 |
23 | 17 | 7 | 9 | 11 | 8 | 4 | 8 | 5 | 5 | 5 | 3 | 2 | 0 | 5 | 2 | +14 |
72
|
| Op 12 juni 2021 verlaat Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt het CDA. Hij gaat door als partijloos Kamerlid. | |||||||||||||||||||
| 29 juni 2021 | 38 |
22 | 16 | 10 | 8 | 9 | 8 | 6 | 8 | 5 | 5 | 5 | 3 | 4 | 0 | 4 | 1 | +16 |
75
|
| 30 mei 2021 | 36 |
23 | 16 | 12 | 8 | 10 | 8 | 5 | 8 | 5 | 5 | 5 | 3 | 3 | 0 | 2 | 1 | +13 |
76
|
| Op 13 mei 2021 verlaten Tweede Kamerleden Wybren van Haga, Hans Smolders en Olaf Ephraim het FvD. Onder leiding van fractievoorzitter Van Haga vormen zij de Groep-Van Haga. | |||||||||||||||||||
| Op 6 mei 2021 verlaat fractievoorzitter Liane den Haan 50PLUS. Zij gaat door als partijloos Kamerlid. | |||||||||||||||||||
| 2 mei 2021 | 35 |
24 | 16 | 11 | 9 | 9 | 7 | 7 | 7 | 5 | 5 | 5 | 3 | 3 | 1 | 2 | 1 | +11 |
75
|
| 28 maart 2021 | 35 |
24 | 17 | 14 | 9 | 9 | 7 | 7 | 7 | 5 | 5 | 5 | 3 | 3 | 1 | 1 | 1 | +11 |
78
|
| TK-verkiezingen '21 | 34 |
24 | 17 | 15 | 9 | 9 | 8 | 8 | 6 | 5 | 3 | 3 | 3 | 3 | 1 | 1 | 1 | +10 |
78
|
Informatie
- 22 november 2023 vervroegde verkiezingen Tweede Kamer (Kiesraad)
- Benodigde tijd voor een ontbindingsverkiezing Tweede Kamer (Kiesraad)
- Kabinet-Rutte IV gevallen na hoogopgelopen asielruzie: dit najaar nieuwe verkiezingen (de Volkskrant)
- 'Aantal vrouwelijke politici kan stagneren door vrouwenhaat' (NOS)
- 'Terroristenliefje' en 'heks': kritiek op Sigrid Kaag vaak op de persoon (NOS-NTR/Nieuwsuur)
- De opwinding is voelbaar: wie Rutte opvolgt als premier, krijgt een enorm wapen in handen (de Volkskrant)
- GroenLinks en PvdA willen linkse premierskandidaat in stelling brengen (de Volkskrant)
- Peilingwijzer (Tom Louwerse)
- Datavisualisatie Peilingwijzer (NOS)
Video
|
Tweede Kamerverkiezingen |
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||